YUNAN BUGÜN İKİNCİ KEZ AFYON’A GİRMİŞTİ

Bugün Afyonkarahisar’ın emperyalistlerin o günkü uşağı Yunanlılar tarafından ikinci kez işgal edilişinin yıldönümü. Afyonkarahisar Milli Mücadele öncesinde Yunanlılar tarafından iki kez işgal edilmiştir. Birinci işgalde (28 Mart-7 Nisan 1337/1921) düşman kısa bir süre, ikinci işgalde ise (13 Temmuz 1337/1921-27 Ağustos 1338/1922) bir yıldan fazla kalmıştır. Bugün halen daha milletimiz tarafından lanetlenerek ve üzüntüyle anılan Yunan mezaliminin en şiddetli kısma ikinci işgal günlerinde yaşanmıştır.
Afyon’un Yunan işgalini Anadolu’nun Kilidi Afyonkarahisar kitabından okuyalım: Anadolu halkı İzmir’ in işgaliyle başlayan Yunan işgallerini, daha önceki itilaf kuvvetlerinin işgallerine göre çok daha büyük bir endişeyle karşılamıştır. Çünkü Yunanlılar itilaf kuvvetleri gibi az sayıda birliklerle değil büyük bir orduyla işgal hareketlerini gerçekleştiriyorlardı. Diğer taraftan muhtemel Yunan işgallerinin kalıcı ve çok daha tahripkar olacağının herkes farkındaydı. Nitekim 1920 Ağustosunun son günlerinde başlayan Yunan ilerleyişi Uşak’ı tehdit eder duruma gelince Afyonkarahisar halkında telaş ve endişe belirtileri görülmeye başlanmıştır. Bunun üzerine Süvari Kolordu Komutanı Fahrettin Altay, Afyonkarahisar halkının ileri gelenlerinden 60 kişiyi yanına alarak Murat Dağı ile Ahır Dağı arasındaki Dumlupınar mevzilerinin ne kadar kuvvetli olduğunu, tümenin yeni kuvvetlerle takviye edileceğini, düşmanın Afyonkarahisar’a yaklaşmasına mani olunacağını belirterek, yanındakilere bu gördüklerini bütün Afyonkarahisar halkına anlatmalarını tembihlemiş ve böylece halktaki korku ve endişeyi gidermeye çalışmıştır. Bu gelişmeler karşısında Afyonkarahisar ve kazalarından gönüllü milis müfrezelerinin teşkiline başlanır. Bolvadin ve Aziziye (Emirdağ) kazalarından toplanıp gelen 500 atlı ile 600 kadar piyade Afyonkarahisar’da büyük bir sevgi ve törenle karşılanır. Bu birliklerin başında bulunan, yüz yaşlarındaki Sultan Bey adındaki ihtiyarın, atının üzerinde ve birliklerin önünde Afyonkarahisar’a girişi halk üzerinde büyük tesir yaratmıştır. Bu gönüllü birlik ile Afyonkarahisar, daha sonra Uşak cephesine gönderilmiştir. Afyonkarahisar’ın Yunanlılar tarafından ilk işgali 28 Mart 1921’de olmuştur. On gün süren işgal sonunda 7 Nisan’da Yunanlılar şehri boşaltmışlardır. Afyn halkı ilk işgalde büyük direnç göstermiştir. 13 Temmuz 1921’de başlayan ikinci Yunan işgali ise Büyük Taarruz’a kadar sürecektir. İlk işgal sırasında Afyon halkından direniş gören Yunan askerleri halkı yıldırmak için ikinci işgal günlerinde büyük zulüm uygulamışlardır. Milis kuvvet yapısından sıyrılmış düzenli kuvvetlerimizin, I. İnönü Savaşı’nı kazanması Afyonkarahisar’da sevinçle karşılanır. Hükümet binası, mağazalar, dükkânlar bayraklarla donatılır. Savaşın son anlarında şehri terk etmek için istasyona taşınmış olan asker ve memur aileleri, zafer haberiyle şehre geri dönerler. 23 Mart 1921’de Yunan taarruzu ile başlayan II. İnönü Muharebesi’nde düşman kuvvetleri mağlup olmasına rağmen, Dumlupınar’daki Türk kuvvetlerini geri iterek 28 Mart 1921’de Afyonkarahisar’ı işgal etmişler ve Konya istikametinde Çay-Bolvadin hattına kadar ilerlemişlerdi. Türk birliklerinin işgal kuvvetlerinin arkasına sarkarak Altıntaş’a kadar gelmeleri, düşmanın Dumlupınar mevzilerine çekilmesine sebep olmuş ve böylece Afyonkarahisar on gün süren ilk Yunan işgalini fazla zarar görmeden atlatmıştır. Ordumuzun, Yunanlıları I. ve II. İnönü savaşlarında iki defa mağlup etmesi Türk milletinin ümidini kuvvetlendirirken, Yunanlılar ve destekçilerini endişelendirmişti. Sevr antlaşmasını Türklere kabul ettirememenin itibarlarını sarstığını düşünen İngilizler, Yunanlılara sağladıkları geniş yardımlarla, yeni ve çetin bir savaşın teşvikçisi oldular. 10 Temmuz 1921’de başlayan Yunan ilerleyişinin üçüncü günü, 13 Temmuz 1921’de Afyonkarahisar ikinci kez Yunan işgaline uğradı. Afyon-Altıntaş savaşı sırasında Yumruçal ve Çataltepe’de çok şiddetli muharebeler olmuş, Dördüncü Türk Tümeni, Yunanlıların işgal ettiği Çataltepe’yi geri alabilmek için büyük bir gayret göstermiştir. Tümen komutanı Nazım Bey’in şehit düştüğü bu muharebelerde tepe geri alınamadığı gibi akabinde Afyonkarahisar ikinci kez Yunanlıların eline geçmiştir. On gün süren ilk işgallerinde şehir içinde fazlaca bir değişikliğe gitmeyen Yunan kuvvetleri, kendilerini kalıcı gördükleri ikinci işgalle beraber kalıcı ve kapsamlı tedbirlere başvurmuşlardır. Öncelikle şehri Hıdırlık ve çevresi, Gâvur Mahallesi, Yarenler-Karaman-Hamidiye mahalleleri olmak üzere üçe bölüp daha rahat kontrol edebilecekleri yeni bir idari yapılanma yoluna gitmişlerdir. Ayrıca üç tane karakol kurmuşlardır. Bu karakollar, Hanönü, Olucak ve Kadınana Karakolu olmak üzere şehrin muhtelif yerlerinde faaliyete geçirilmiştir. Büyük Taarruz’a kadar sürecek olan bu ikinci işgalde Yunan kuvvetleri, Afyonkarahisar ve çevresinde kalıcı tahribatlar yapıp, onur kırıcı davranışlara cüret etmişlerdir. Yunanlılar, Kütahya-Eskişehir Muharebelerinden galip çıkıp bu iki şehirle birlikte Afyonkarahisarı da ele geçirince, son derece umutlanarak: “Sevr Antlaşması’nın maddeleri Yunanistan için yeterli değil; şimdi öylesine stratejik bir sınıra dayanmalıyız ki bu sınırlar içinde Küçük Asya’nın verimli topraklarından daha fazla yararlanmamız kabil olsun.” deme cüretini göstererek gerçek emellerini ortaya koymuşlardır.”
İşte böyle… 13 Temmuz ve 15 Temmuz’un yıldönümlerinde ülkemizin birlik ve dirliği, milletimizin selameti için dua ediyoruz.