Yolculukları Kabusa Dönüştüren Hareket Hastalığı
Uzaklara gitmek, yeni yerler keşfetmek çoğu kişi için heyecan vericidir. Ancak bazıları için yolculuklar mide bulantısı, baş dönmesi ve halsizlikle dolu zorlu anlar demektir. Hareket eden bir aracın içinde neden bazıları rahatken, diğerleri bu sıkıntıyı yaşar?
Uzun yolculuklar, keşfetmeyi ve yeni yerler görmeyi sevenler için keyifli anlar sunarken, bazıları içinse ciddi bir rahatsızlık kaynağı olabiliyor. Seyahat sırasında mide bulantısı, baş dönmesi ve halsizlik hissi yaşayan kişiler için yolculuk âdeta bir eziyete dönüşebiliyor. Araba, uçak, gemi ya da tren fark etmeksizin hareket hâlindeyken ortaya çıkan bu durum, hareket hastalığı olarak adlandırılıyor. Peki, hareket hastalığı tam olarak nedir ve neden bazı kişiler bundan etkilenirken diğerleri hiç etkilenmez? Bu rahatsızlığın temelinde beynimizin farklı duyulardan aldığı sinyalleri yorumlama biçimi yatıyor. Beyin, iç kulaktan, gözlerden ve kaslardan gelen bilgileri birleştirerek vücudun hareket hâlinde olup olmadığını belirlemeye çalışıyor. Ancak bu bilgiler birbirleriyle çeliştiğinde, sinir sisteminde bir tür “uyarı” durumu oluşuyor ve mide bulantısı gibi belirtiler ortaya çıkıyor.
HAREKET HASTALIĞININ OLUŞMA MEKANİZMASI
Beynimiz, vücudumuzun pozisyonunu belirlemek için iç kulaktan, kaslardan, eklemlerden ve gözlerden gelen sinyalleri sürekli olarak değerlendiriyor. Ancak bu sinyaller birbiriyle uyumsuz olduğunda, hareket hastalığı meydana geliyor. Bu durum en çok araba, uçak, gemi veya tren gibi ulaşım araçlarında görülüyor. Örneğin, bir araba yolculuğunda gözler dışarıdaki hareketi algılarken, iç kulak ve kaslar vücudun sabit olduğunu bildiriyor. Bu çelişki beynin durumu yanlış yorumlamasına neden oluyor ve mide bulantısı, baş dönmesi gibi semptomlar ortaya çıkıyor. Benzer şekilde, bir gemi yolculuğunda iç kulak vücudun sallandığını hissederken, gözler sabit bir noktaya odaklandığında hareket algılanmayabiliyor. Bu uyumsuzluk, hareket hastalığının temel sebebi olan duyusal karışıklığı tetikliyor.
HAREKET HASTALIĞININ BELİRTİLERİ VE KİMLER RİSK ALTINDA?
Hareket hastalığının belirtileri arasında baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, aşırı terleme, yorgunluk ve solgunluk gibi etkiler yer alıyor. Semptomlar genellikle hareketin başlamasından kısa bir süre sonra ortaya çıkıyor ve yolculuk sona erdiğinde azalmaya başlıyor. Ancak bazı durumlarda etkileri birkaç saat boyunca sürebiliyor. Araştırmalara göre, hareket hastalığına karşı bazı kişiler daha yatkın olabiliyor. Özellikle 2 ila 12 yaş arası çocuklar, hamile kadınlar, migren hastaları ve genetik yatkınlığı olan bireyler bu durumu daha sık yaşayabiliyor. İlginç bir şekilde, bebekler hareket hastalığından etkilenmezken, küçük çocuklar bu duruma oldukça duyarlı olabiliyor. Westminster Üniversitesi’nden Prof. John Golding’e göre, bebeklerin hareket hastalığı yaşamamasının nedeni, beyinlerinin göz ve iç kulak arasındaki bağlantıyı tam olarak kuramamış olması olabilir.
HAREKET HASTALIĞINI ÖNLEMENİN ETKİLİ YOLLARI
Hareket hastalığı yaşayan kişiler için bu durumu hafifletmenin ve önlemenin çeşitli yolları bulunuyor. Öncelikle, yolculuktan önce ağır ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmak mideyi rahat tutmaya yardımcı olabilir. Alkol ve kafein tüketiminin sınırlanması da mide hassasiyetini azaltabilir. Uyku düzenine dikkat etmek de oldukça önemli; çünkü yorgunluk, hareket hastalığını daha da kötüleştirebiliyor.
Zencefilin mide bulantısını hafiflettiği bilimsel araştırmalarla desteklenmiş durumda. Yolculuk öncesinde zencefil çayı içmek veya zencefil içeren tabletler kullanmak mideyi rahatlatabiliyor. Ayrıca, yolculuk sırasında oturulan yerin seçimi de büyük önem taşıyor. Arabada ön koltuğa oturmak, teknede dengenin en stabil olduğu orta kısımlarda yer almak, uçakta kanat hizasında oturmak ve trende öne bakan pencere kenarını tercih etmek hareket hastalığını en aza indirebiliyor.
Gözlerin ufka veya sabit bir noktaya odaklanması, iç kulak ile gözlerden gelen bilgilerin uyumlu olmasını sağlayarak mide bulantısını önleyebilir. Ani baş hareketlerinden kaçınmak da hareket hastalığını azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca, araç içinin iyi havalandırılması ve temiz hava alınması mide bulantısını önleyebilir. Kitap okumak, telefon veya tablet kullanmak hareket algısını daha da bozabileceğinden, yolculuk sırasında bu tür aktivitelerden kaçınmak faydalı olacaktır.
Hareket hastalığını kontrol altına almanın diğer yöntemleri arasında bileğin iç kısmına hafif basınç uygulayarak mide bulantısını hafifleten akupresür teknikleri de bulunuyor. Bunun için özel olarak tasarlanmış bileklikler, seyahat sırasında kullanılabiliyor. Eğer hareket hastalığı şiddetli bir şekilde yaşanıyorsa, doktor önerisiyle ilaç kullanımı düşünülebilir. Ancak bu tür ilaçların yolculuktan en az 30-60 dakika önce alınması gerektiği unutulmamalıdır.
Hareket hastalığı, özellikle sık seyahat edenler için büyük bir sorun hâline gelebilir. Ancak doğru önlemler alındığında, bu rahatsızlığın etkileri en aza indirilebilir. Yolculuğun keyfini çıkarmak ve mide bulantısı, baş dönmesi gibi olumsuz etkilerden korunmak için önerilen yöntemleri uygulamak büyük önem taşıyor. Hareket hastalığı yaşayan kişilerin, vücutlarını ve sinir sistemlerini dengeleyerek bu rahatsızlıkla başa çıkmaları mümkün olabilir.
Bakmadan Geçme
