- Haberler
- Faydalı Bilgiler
- Türklerin İlk Geldiği Yer Neresi?
Türklerin İlk Geldiği Yer Neresi?
Tarihte Türklerin ilk geldiği yer olarak bilinen nokta aslında neresidir? Türkler, nereden gelmektedir?
Ötüken, diğer adlarıyla Ötügen veya Ötüken Ormanı, Türklerin Orta Asya’daki kutsal başkenti olarak tanımlanır. Eski Türkler için önemli bir manevi merkez olan Ötüken, Moğollar tarafından da kutsal kabul edilmiştir.
Ormanlarla çevrili bir dağ olan Ötüken Dağı, Türklerin inanç sisteminde büyük bir yere sahiptir. Çince kaynaklarda U-te-kien olarak geçen bu bölgenin adı, Tu-kin ve Yü-tü-kiün gibi farklı yazımlarla ilişkilendirilmiştir.
Ötüken, Türklerin yeryüzündeki ilk varoluş noktası ve buradan dünyaya yayıldıkları yer olarak kabul edilir. Teoman tarafından kurulan Büyük Hun Devleti’nin başkenti de Ötüken’dir. Ayrıca Orhun Nehri’nin kaynakları bu bölgeden çıkar. Göktürk Kağanlığı’nın başkenti de bu kutsal bölgede kurulmuş olup, eski inanca göre büyük devletlerin merkezinin burada olması gerektiğine inanılmıştır. Türk ve Moğol devletleri genişlediklerinde başkentlerini genellikle Ötüken bölgesine taşımıştır. Ötüken Dağı’nın, Nama veya Namu adlı bir koruyucu ruhu olduğuna inanılmıştır.
TENGRİCİLİKTE ÖTÜKEN VE TOPRAK ANA
Ötüken, eski Türklerin geleneksel inancı Tengricilikte Toprak Ana’ya verilen isimlerden biridir. Moğol kültüründe ise Etugen, Itügen ya da Odigan gibi benzer isimlerle anılmıştır. Ötüken-Kültü, özellikle Göktürk Kağanlığı döneminde Tengri-Kültü ile birlikte büyük önem taşımıştır.
Göktürkler, Uygurlar ve Kırgızlar için uzun süre kutsal bir merkez olan Ötüken Ormanı, Orhun Yazıtları’nda da kendine geniş yer bulmuştur. Yazıtlarda Ötüken Ormanı, dış tehditlere karşı güvenli bir sığınak olarak tasvir edilmiştir. Eski inançlara göre, Toprak Ana’nın memnuniyeti ağaçların durumuyla ölçülür; sağlıklı ve meyve dolu ağaçlar, Toprak Ana’nın insanlardan hoşnut olduğunun işareti sayılır. Bu inanç doğrultusunda Toprak Ana’ya edilen dualar, büyük ve güçlü bir ağaca doğru yönelerek yapılmıştır.
ÖTÜKEN’İN COĞRAFİ KONUMU
Günümüzde Ötüken, Moğolistan’ın Arhangay ve Övörhangay eyaletlerinin sınırları içinde yer alır. Bu bölge, tarih boyunca kutsal bir merkez olarak tanımlanmış ve stratejik önem taşımıştır.
NATIKAY KİMDİR?
Türk ve Moğol mitolojisinde Natıkay, Ötüken’in eşi olarak anılır ve Toprak Tanrısı olarak kabul edilir. Çocukları, hayvanları ve bitkileri koruyan bir figür olan Natıkay’dan Marko Polo’nun seyahatnamelerinde de bahsedilir. Natıkay için keçeden ve kumaştan yapılan özel alanlarda saygı törenleri düzenlenirdi.
ORHUN YAZITLARI VE ÖTÜKEN’İN ÖNEMİ
Bilge Kağan, Orhun Yazıtları’nda Ötüken Dağı’nın Türk milletinin kalbi olduğunu vurgulamıştır. Yazıtlarda, Çin entrikalarına karşı koyabilmek için “Ötüken Ormanı’ndan ayrılmayın” öğüdü verilmiştir. Bu uyarılar, bölgenin stratejik önemine işaret ederken, Ötüken’in Türk tarihindeki yerini de perçinlemiştir.
KAŞGARLI MAHMUD’UN GÖZÜYLE ÖTÜKEN
Kaşgarlı Mahmud, Divânu Lügati’t-Türk adlı eserinde Ötüken’i “Tataristan çöllerinde, Uygur iline yakın bir yer” olarak tanımlamıştır. Çizdiği haritada, Ötüken’i Basmıl bozkırlarının altında göstermiştir.
ÇİN KAYNAKLARINDA ÖTÜKEN
Çin kaynaklarında da yer bulan Ötüken, Çince 於都斤山 ve 烏德鞬山 gibi isimlerle kaydedilmiştir. Eski Türkçedeki Öt, Öd, Et köklerinden türeyen Ötüken, dua etmek, gücü yetmek ve döl yatağı anlamlarını barındırır. Ayrıca Moğolcada “Ötög” kelimesiyle ayı ve kutsal kabul edilen ayı yuvası anlamlarıyla ilişkilendirilir.
Türk ve Moğol tarihinin manevi ve stratejik merkezi olan Ötüken, geçmişten günümüze kutsallığını koruyarak Türk milletinin hafızasında önemli bir yer edinmiştir.
