Türkiye'nin En Zengin Ailesine Ne Olduğunu Biliyor Musunuz ?
Mehmet Hayri İpar, Türk iş dünyasında önemli bir figür olarak 20. yüzyılın başlarında Türkiye'nin sanayi alanındaki gelişimine önemli katkılar sağlamıştır. 1882 yılında Mudanya'da doğan İpar, Cumhuriyet'in ilk yıllarında büyük bir servet edinerek adını duyurmuş ve özellikle şeker sanayisiyle tanınmıştır.
Hem iş dünyasında hem de sosyal yaşamda büyük izler bırakan İpar, dönemin en zengin ve etkili iş insanlarından biri olmayı başarmıştır.
ERKEN YAŞAMI VE EĞİTİM SÜRECİ
Mehmet Hayri İpar, Dağıstan kökenli Ahmet Rüştü Efendi ile Mudanya eşrafından Şaziye Hanım’ın oğludur. Mudanya’da ortaöğrenimini tamamladıktan sonra 1896 yılında İstanbul’a gitmiş, burada Topçu Harbiyesi'nde eğitim almıştır. Askerlik görevine başladıktan sonra Darülfünun’da hukuk eğitimi görmüş ve Fransızca öğrenmiştir. Fransızca bilmesi sayesinde, bir süre Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi’nde öğretmenlik yapmıştır.
İpar, İstanbul yıllarında eğitimine ve askeri kariyerine devam ederken, Osmanlı sarayında görevli İmrahor Mehmet Faik Paşa’nın kızı Emine Tevhide Faik ile evlenmiş ve altı çocuk sahibi olmuştur. Şaziye, Muazzez, Ali, Muzaffer, Selma ve Mehmet adlı çocukları ile geniş bir aile kuran Mehmet Hayri İpar, ilerleyen yıllarda iş dünyasında önemli adımlar atacak ve adını tüm Türkiye’ye duyuracaktır.
İŞ DÜNYASINDA YÜKSELİŞİ VE ŞEKER FABRİKASI
I. Dünya Savaşı sonrası askerlikten emekliye ayrılan İpar, ticaretle ilgilenmeye başlamış ve Cumhuriyet’in ilanından sonra Türkiye’nin önde gelen iş insanlarından biri olmuştur. 1925 yılında, Kazım Taşkent ve Şakir Kesebir ile birlikte İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları T.A.Ş.’yi kurarak şeker sanayisinde ilk adımını atmıştır. 22 Aralık 1925’te Alpullu’da temeli atılan ve 26 Kasım 1926’da faaliyete geçen bu fabrika, Türkiye'nin ikinci şeker fabrikası olmuştur ve şeker üretiminin başladığı ilk fabrikadır.
İpar, bu fabrikalar sayesinde zamanla "Şeker Kralı" olarak tanınmış ve büyük bir servet edinmiştir. 1930’lu yıllarda İstanbul’daki yaşamı dikkatleri üzerine çekmiş, Beyoğlu’ndaki Mısır Apartmanı, Çiftehavuzlar’daki köşk ve Teşvikiye’deki Park Apartmanı gibi önemli gayrimenkuller satın alarak ailesiyle birlikte lüks bir yaşam sürmüştür. Bu dönemde Türkiye’nin en zengin iş insanlarından biri olmuştur.
SOSYAL SORUMLULUK ÇALIŞMALARI
Mehmet Hayri İpar, iş dünyasında elde ettiği başarıları, sosyal sorumluluk projeleri ile taçlandırmıştır. Mudanya’da annesi adına Şaziye Rüştü Sağlık Yurdu’nu, babası adına ise Ahmet Rüştü Çocuk Yurdu’nu kurmuş, bu kurumların faaliyetlerini sağlıklı bir şekilde yürütmek amacıyla 1940 yılında Hayır Sevenler Cemiyeti'ni oluşturmuştur. Hem ticaret dünyasında hem de toplumsal alanda yaptığı katkılarla tanınan İpar, hayır işlerine de büyük önem vermiştir.
II. DÜNYA SAVAŞI VE YURT DIŞINA GÖÇ
II. Dünya Savaşı sırasında, Türkiye'nin savaşa gireceği ve servetinin ellerinden alınacağı endişesiyle Mehmet Hayri İpar, ailesiyle birlikte ABD’ye göç etmiştir. Los Angeles’ta Beverly Hills’te bir malikaneye yerleşmiş, burada Hollywood yıldızlarıyla tanışma fırsatı bulmuştur. Kızı Şaziye, ünlü aktör Cary Grant ile ilişki yaşamış, oğlu Ali İpar ise aktris Virginia Bruce ile evlenmiştir. Bu dönemde İpar ailesinin yaşamı büyük değişiklikler geçirmiştir.
SİYASİ VE HUKUKİ SORUNLAR
Savaş sonrasında İstanbul’a dönen Mehmet Hayri İpar, işlerini oğlu Ali İpar’a devretmeye başlamıştır. Ancak, 1960 darbesi sonrasında oğlu Ali İpar, döviz kaçakçılığı suçlamasıyla yargılanmış ve Yassıada’daki Yüksek Adalet Divanı’nda mahkemeye çıkmıştır. Bankadaki tüm mevduatlarına el konulmuş ve uzun süren bir dava süreci sonucu ağır cezalara çarptırılmıştır. Fakat, Ali İpar daha sonra serbest bırakılmıştır. Bu olaylar, İpar ailesini oldukça zor duruma sokmuş ve Mehmet Hayri İpar, Brezilya'ya göç etmiştir. Brezilya’da Ali İpar’a 1968’de yüksek hizmet nişanı verilmiştir.
HAYATININ SON YILLARI VE ÖLÜMÜ
Mehmet Hayri İpar, ailesinin yaşadığı zorluklar ve sağlık problemleri nedeniyle 1964’te hastalanmış, 11 Haziran 1966’da Almanya’da hayatını kaybetmiştir. Cenazesi İstanbul’daki Feriköy Mezarlığı’na defnedilmiştir. Ölümünden sonra ailesi de büyük acılar yaşamıştır. Küçük oğlu Mehmet 1950’de, kızı Muazzez 1972’de hayatını kaybetmiş, büyük kızı Şaziye ise 1984’te intihar etmiştir. Eşi Tevhide Hanım son yıllarını Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde geçirmiş ve burada yaşamını yitirmiştir.
Mehmet Hayri İpar, Türkiye’nin iş dünyasında büyük bir miras bırakmış, şeker sanayisinin gelişmesine öncülük etmiştir. Hem iş dünyasında hem de sosyal sorumluluk projelerinde gösterdiği başarılarla dikkat çekmiş, önemli bir iş insanı olarak tarihe geçmiştir. İpar, Türkiye’nin en etkili iş insanlarından biri olarak hem ticaret alanında hem de toplumsal katkılarıyla büyük bir miras bırakmıştır. Ancak, ailesi de zorlu yıllar geçirmiş ve İpar ailesinin yaşadığı dramlar, bu hikâyeyi daha da etkileyici kılmaktadır
