Türkiye'de Zemzem Çıktığını Biliyor Musunuz?
Aksaray, yüzyıllardır pek çok tarihî yapıya ev sahipliği yapmış, Anadolu'nun kültürel mirasını özenle korumuş şehirlerden biri olarak biliniyor. Bu mirasın önemli parçalarından biri de Bedir Muhtar Türbesi. Aksaray'ın doğusunda, hafif meyilli bir tepenin eteğinde yer alan bu türbe, şehrin tarihî dokusunun öne çıkan unsurlarından biri olma özelliğini taşıyor.
Türbe, tarih boyunca birçok onarımdan geçmiş ve günümüze kadar ulaşmayı başarmış. Geçmişte kubbesi yıkılan yapının, Anadolu Selçuklu dönemine ait olduğu düşünülen tuğla kemerleri günümüze kadar ulaşmış durumda. Ancak, yapının büyük kısmı daha sonra kerpiçle tamamlanmış.
Türbenin içerisinde üç mezar bulunuyor. Bu mezarlardan biri Bedir Muhtar’a ait olmakla birlikte, hiçbirinde kitabeli bir mezar taşı bulunmamakta. Türbenin herhangi bir yerinde yapılış tarihini veya yatırların kimliklerini belirten bir kitabe de yer almıyor.
EVLİYA ÇELEBİ'NİN KAYITLARINDA BEDİR MUHTAR TÜRBESİ
Bedir Muhtar Türbesi’nin ismi, Osmanlı padişahları Fatih Sultan Mehmet, II. Bayezid ve III. Murad dönemindeki tahrir kayıtlarında geçmektedir. Osmanlı dönemindeki kayıtlarda "Bedreddin Sultan Veli Türbesi" olarak da anılan yapı, Evliya Çelebi tarafından da eserlerinde zikredilmiştir.
AKSARAY’DAKİ EN ESKİ MEZARLAR ARASINDA
Türbenin bulunduğu hafif meyilli tepenin etrafında sayısız mezar bulunuyor. En eski mezar taşı, 1306 yılına ait olup, diğer mezar taşları 1350-1360 yılları arasında tarihlenmektedir.
Bu mezarlar arasında Fahri b. Dede (1338-1339), Emir Kızı Hurşid Hatun (1347), Ayşe Hatun (1349-1350), Sevinç Hatun (1350-1351), Kaya b. Abdullah (1353), Balaban b. Abdullah (1358) ve Kalender b. Mahmud (1362) gibi isimler yer almaktadır.
BEDİR MUHTAR KİMDİR?
Aksaray’ın önemli âlim ve mutasavvıflarından biri olan Bedir Muhtar, Mevlana Bedreddin Ahmed b. Muhammed b. el-Muzaffer b. el-Muhtar er-Razî el-Hanefî olarak bilinmektedir. 1160’lı yıllarda, günümüzde Tahran’ın Mahallesi olan Rey’de doğmuş, 1240’lı yıllarda Aksaray’da vefat etmiştir.
Bedir Muhtar, ilk eğitimini Rey şehrinde almış, buradaki en önemli hocası Fahreddin Razî olmuştur. İlim yolculuğu süresince Şam’a giderek Ebu’l-Yümn Zeyd el-Bağdadî ve Ebu’l-Meali Muhammed el-Benna’dan hadis dersleri almış, ardından Anadolu’ya geçerek Aksaray’a yerleşmiştir.
Burada Ebu’l-Meali Abdülmünim b. Muhammed b. Fadl el-Feravî’den hadis dersleri alarak, onun vefatı sonrasında hem müderrislik hem de kadılık yapmıştır.
Niğdeli Kadı Ahmed Hotenî’ye göre Bedir Muhtar, müctehid derecesinde fıkıh bilgisine sahip olmuş, Hanefî mezhebine mensup büyük bir fıkıh âlimi olarak tanınır.
MUZAFFERİYYE MEDRESESİ VE SUFÎ KİMLİĞİ
Bedir Muhtar, ders verdiği medrese olarak Muzafferiyye Medresesi’yle ilişkili görünmektedir. Aksaray’da inşa edilen ilk medrese olması nedeniyle büyük öneme sahip olan bu yapıda, pek çok talebeye eğitim vermiştir.
Aynı zamanda bir sufi olan Bedir Muhtar, Evhadüddin Kirmanî’nin halifesi olarak bilinmektedir. 1230’lu yıllarda eserlerini yazan Bedir Muhtar, 1240’lı yıllarda vefat etmiştir.
ESERLERİ VE AKSARAY’DAKİ YERİ
Bedir Muhtar, tefsir, hadis, fıkıh ve şiir alanlarında pek çok eser kaleme almıştır. 17. yüzyıl Aksaraylı yazarlarından Seyyid Hasan Rızaî, Nüzhetü’l-Ebrar isimli eserinde Bedir Muhtar’dan bahsetmiş ve Aksaray’da yaşayan önemli âlimlerden biri olduğunu vurgulamıştır.
Hasan Rızaî’ye göre, Bedir Muhtar ve onun etrafında bulunan âlimler Aksaray’ı bir ilim ve maneviyat merkezi haline getirmiştir. Aksaray halkı bugün de Bedir Muhtar’ı saygı ve hürmetle anmaya devam etmektedir.
Bedir Muhtar Türbesi, tarihî ve manevi dokusuyla Aksaray’ın en önemli yapılarından biri olma özelliğini korumakta, tarih meraklıları ve ziyaretçiler için önemli bir durak olmaya devam etmektedir.
