Topçuzâde Mehmet Efendi, kayıp bir hazine

Afyonkarahisar Belediyesi ile İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün işbirliğinde “Afyonkarahisarlı Mutasavvıf Topçuzâde Mehmet Efendi ve Yeni Cami Külliyesi” paneli düzenlendi. Hattat Ahmet Karahisari Kültür ve Sanat Merkezi’nde düzenlenen panele Afyonkarahisar Vali Yardımcısı Erhan Günay, Afyonkarahisar Belediye Başkanı Burhanettin Çoban, AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Ali Özkaya, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Üyesi Fazıl Şenel, İl Kültür ve Turizm Müdür Vekili Mehmet Tanır, AK Parti İl Başkanı İbrahim Yurdunuseven, Afyonkarahisar Baro Başkanı Turgay Şahin, Topçuzâde Mehmet Efendi’nin torunlarından Ziya Levent Topçuoğlu katıldı.
YETERİNCE TANINMIYOR
Panelde ilk konuşmayı yapan Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. Ahmet Yaramış, Topçuzâde Mehmet Efendi’yi anlayabilmek için O’nun yetiştiği dergâhın özelliklerinin bilinmesi gerektiğine işaret etti. Yaramış, “Topçuzade Mehmet Efendi Afyonkarahisar’ın kayıp bir hazinesi. Afyonkarahisarlılar, kendisini tanımamakta. Mehmet Karaman Hocamız’ın girişimiyle bir araştırma yapmaya başladık. Topçuzâde Mehmet Efendi’nin, Ahmet Ziyaüddin Gümüşhanevi Hazretleri’nin müridi olduğunu gördük. Ahmet Gümüşhanevi, Halidiye koluna müntesip. Kendisi Gümüşhane’de doğmuş, Trabzon’a göç etmiştir. 18 yaşında da İstanbul’a gelmiştir” dedi.
İLİM YÖNÜ AĞIR BASIYOR
Ahmet Ziyaüddin Gümüşhanevî’nin önemli bir manevi kişilik olduğuna dikkat çeken Ahmet Yaramış, “1844 yılında müderris olarak medreseden mezun olduğunu görüyoruz. 1844 senesinden itibaren Bâyezıd ve Mahmud Paşa Medreseleri’nde fıkıh, hadis, tasavvuf ve ahlak konularında dersler verdi. Devrin önde gelen hocaları olan Şehri Hafız Muhammed Emin El İstanbulî ve Abdurrahman el Harputî’den dersler aldı. Bu hocalar aynı zamanda Nakşîbendî idiler. 1845 senesinde Abdüllfettah el Akri ile tanışır. Üsküdar Alaca Minare Tekkesi’nde ders vermektedir. Gümüşhanevi, 1864 yılına kadar tarikat tebliğinden daha çok ilmi eserler tertib ve telifine çaba sarf etti. 1858 yılında Şam’da vefat eden Ervadi’nin tavsiyesi üzerine Abdülfettan el Akrî’yi ‘sohbet şeyhi’ olarak kabul etti” diye konuştu.
FAİZE KARŞI YARDIMLAŞMA
Yaramış, şöyle devam etti:
“Gümüşhanevî, yazdığı eserler ve sohbetleriyle toplumu irşad ederken 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi’nde doğu cephesinde gönüllü olarak müritleriyle birlikte savaşa iştirak etti. Cephede bulunduğu süre içinde askerin maneviyatını diri tutmaya gayret ederken çarpışmanın kesintiye uğradığı bir ara Of kazasına geldi ve burada yaptığı sohbetlerde birçok insanın muhabbetini kazanarak gönüllerine girdi. Toplumun her türlü ihtiyacına cevap verme gayreti içinde olan Gümüşhanevî, o devirde yeni kurulmaya başlanan ve faizle çalışan bankalara bir alternatif olarak müntesiplerinin ellerinde bulunan menkul kıymetleri bir araya getirerek bir yardım ve borç sandığı kurdurdu. Atıl vaziyette bulunan bu birikimler toplandı. Böylelikle ortak yardımlaşma ve yatırım amacıyla kullanılacak bir sermaye teşekkül etti.”
GÖKÇE
MAHALLESİ’NDE YAŞADI
Afyon Kocatepe Üniversitesi Emekli Öğretim Elemanı Yusuf İlgar da Topçuzâde Mehmet Efendi’nin hayatı hakkında bilgi verdi. İlgar, “Bundan 5-6 ay önce Mehmet Karaman Bey, Topçuzade Mehmet Efendi hakkında bilgi arıyordu. Ben de bilgiyi aradım ve buldum. Afyonkarahisar’da Topçuzade Mehmet Efendi ile birlikte 6 kişi, Nakşibendi Şeyhliği’nintemsilciliğini yapmış. Topçuzâde Mehmet Efendi, Gökçe Mahallesi’nde yaşam��ştır” ifadelerini kullandı.
TARİKAT VE
MEDRESE EĞİTİMİ ALDI
Topçuzâde Mehmet Efendi’nin medrese hayatı hakkında da bilgi veren Yusuf İlgar, “Topçuzâde Mehmet Efendi, öncelikli olarak Afyonkarahisar’da medrese eğitimi almış, buradaki eğitiminin bitmesinden sonra İstanbul’da olan Şeyh Ahmed Ziyâüddin Gümüşhanevî’den hem medrese hem de tarikat eğitimi almıştır” dedi.
BİZİM İÇİN BİR ÖVÜNÇ KAYNAĞI
İlgar, konuşmasında şu vurguları yaptı:
“Topçuzâde Hacı Mehmet Efendi, Afyonkarahisar insanları için bir şanstır. Onun 19’uncu ve 20’nci yıl arasında bir hayat sürdüğü anlaşılmaktadır. Onun iyi bir medrese ve tasavvuf eğitimi aldığını söyleyebiliriz. Bilhassa manevi hayatta ve hadis ilminde Şeyh Ahmed Ziyâüddin Gümüşhanevî’den icâzet alması ve onun Afyonkarahisar’daki temsilcisi olması herhalde bir övünç kaynağıdır. Onun hem vaizleriyle hem dersleriyle insanları kırk yıl aydınlatması, aynı zamanda hem medrese hem de kütüphane yaptırması ufkunun genişliğinin bir göstergesi, aydın bir insan olmasının bir vasfıdır.
MÜKEMMEL BİR KARAKTERDEYDİ
Araştırmacı Fevzi Kaya ise, Topçuzâde Mehmet Efendi’nin Yeni Camii Külliyesi’nde müderrislik yaptığını kaydetti. Kaya, Topçuzâde Mehmet Efendi’nin Yeni Camii Külliyesi’nde bir de kütüphane inşa ettirdiğini söyledi. Topçuzâde Mehmet Efendi’nin torunlarından Levent Ziya Topçuoğlu da “Bugün burada çok güzel şeyler dinledim ve öğrendim. Çok mutlu oldum, çok duygulandım. Bize çocukluğumuzdan beri Şeyh Dedemiz’i güzel anlattılar. Yüksek bir ahlaka sahip olduğunu, mükemmel bir karakterde olduğunu anlattılar” dedi. >> Murat ARISOY’un haberi