Tasavvuf, toplumsal hayatın parçası – Kocatepe Gazetesi

Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde konferans veren Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Resul Ay, tasavvufun toplumun yaşantısına ve kurallarına yön verdiğini belirtti

Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde (AKÜ) Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Resul Ay tarafından düzenlenen “Bireysel Kurtuluş Merkezli Tasavvufi İdeallerin Toplumsal Karşılığı Üzerine” adlı konferans, AKÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Bilim Kafe’de gerçekleştirildi.
İNSANA HİZMET
ESAS ALINDI
Konferansta konuşan Kırıkkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Resul Ay, tasavvufi hayatın ortaya çıkışından itibaren İslam toplamlarında görülmeye başlanan grupların, her ne kadar dünyayı ve toplumu terke dayalı bir hayat biçimi seçmiş olsalar da 12. ve 13. yüzyıllardan modern zamanlara kadar neredeyse toplumsal işlevleri en belirgin sosyal gruplar olarak ortaya çıktıklarını söyledi. Ay, bireysel bir kurtuluşu, bireysel bir çabayı ya da teşebbüsü ifade eden tasavvufi hayatın bu dönemde insana hizmet içerikli pek çok sosyal faaliyeti de içine alan bir hayat tarzına dönüştüğünü söyledi. Ay, “Her şeyden önce tasavvufi idealarla ulaşmada kullanılan yöntem ve benimsenen yaşam biçimine insana hizmet anlayışıyla örtüştürülmesi bu dönüşümde önemli bir rol oynamıştır. Fakat bunun tek başına etken olmaktan çok mevcut durumu meşrulaştıran bir unsur olduğunu düşünmek akla daha yatkın gelir” dedi. Ay, 12 ve 13. yüzyıllarda tasavvufi hayatın tekke ve zaviyelerin kuruluşu ile birlikte örgütlü ve kurumsal bir kimliğe büründüğünü belirterek, “Bunu dervişlerin devletle ve toplumla aralarında kurulan ilişkinin doğal bir sonucu olarak da düşünmek mümkündür. Halkın sadakalarının ve devletin vakıf sistemi üzerinden sağladığı desteğin hem halka hem de devlete bir geri dönüşü olarak da bunu düşünebiliriz” diye konuştu.
İLK SUFİLER
İNZİVAYA ÇEKİLİRDİ
İlk sufilerin inzivai bir hayat benimsedikleri, çöllerde, dağlarda inzivaya çekildiklerinin bilindiğini ifade eden Ay, “Fakat zaman içerisinde dünyayla barışık sufi yaşam biçimlerinin benimsendiği aslında ruhen toplumdan uzak kalmanın yeterli olacağı düşünceleri kabul görmüştür. Tasavvufu sadece bireysel bir olgunlaşma olarak görmeyen bunun yanında insanların kurtuluşunu da önemseyen ve bu maksatla irşat faaliyetlerinde bulunan sufi gruplar da ortaya çıktı. 11’inci yüzyılda Ebu İshak Kazaruni bu tarz bir yaklaşımı benimseyen güzel bir örnektir. Sufiler, uhrevi hayatlarını toplum içinde gerçekleştirmeye başladıklarında toplumla ilişkileri başlamış oldu” diye konuştu. (Kocatepe Haber Merkezi)

YOL GÜVENLİĞİ DE ONLARA EMANET

Devletin dergâhlarla olan ilişkisinin son derece yakın olduğuna dikkat çeken Resul Ay, “Dergâhlara devletin dahline bakarsak ‘taşranın gayri resmi gönüllü bürokratları’ tabiriyle normalde devletten beklenecek bir takım kamu hizmetlerinin devlet eliyle yapılma imkânının bulunmadığı işi gönüllü bir grup yapıyor” dedi. Bunların başında yol güvenliği geldiğini ifade eden Ay şöyle devam etti:
“Örneğin yol güvenliği. Devlet için de çok mühim bir konu. Normalde bunu yapacak olan devlettir ama devlet bunu sadece büyük ticaret yolları üzerinde sağlıyor. Güvenlik ile ilgili sıkıntılı bir dönemde devlet bu yollar üzerinde bir tekke kurmak isteyen olursa doğal olarak destekliyor. Hatta o hizmeti vermek üzere tekke kuranın devletin kendisi de olduğu görülebiliyor. Dönemin yol ve yolculuk koşulları göz önünde bulundurulduğunda derviş tekkeleri kesinlikle önemli bir rol oynamıştır. Tekkelerden özellikle kıtlık zamanlarında çevrede bulunan halk da hizmet görüyor. Gıda yardımı için başvuranlar her zaman oluyor. Örneğin bir kıtlık zamanında Yunus Emre, tekkeye Hacı Bektaş’a başvuruyor. Hacı Bektaş ben sana buğday yerine nefes vereyim diyor. Yunus Emre de benim ailem var diyerek buğday istiyor ve alıyor. Bazı tekkeler fakirlerin bu tarz taleplerini karşılamak için uğrak yerleri arasında yer alıyor. Tekkelerin düşkünlere ve fakirlere aracılık etmeleri de söz konusudur ki Hacı Bayramı Veli bunun güzel bir örneğidir. Hacı Bayramı Veli kurduğu yardım sandığı ile esnaftan fakirler için yardım toplamıştır. Tekkelerin bazılarının imarete dönüştüğü dönemde yetim çocuklara bakıldığı da görülüyor. Dervişlerin kamuya yönelik hizmet odaklı dolaylı faaliyetleri onların seyahat özelliklerinden kaynaklanır.”