Ana Sayfa Arama Galeri Video Yazarlar
Üyelik
Üye Girişi
Yayın/Gazete
Yayınlar
Kategoriler
Servisler
Nöbetçi Eczaneler Sayfası Nöbetçi Eczaneler Hava Durumu Namaz Vakitleri Gazeteler Puan Durumu
WhatsApp
Sosyal Medya
Uygulamamızı İndir
Hasan Tahsin Günek
e-posta: YAZARIN TÜM YAZILARI

TANZİMAT’TAN I. MEŞRUTİYET’E İMPARATORLUK ORMANLARI (1839-1877) -1

Hasan Tahsin Günek 3 Ocak 2019 Perşembe 13:30:55
 

Ülkemiz dünya üzerinde bulunduğu konum itibariyle çevresindeki birçok ülkeye göre orman varlığı bakımından daha az zengindir. Bunda sahip olduğu iklim koşulları ve topraklarının özellikleri en büyük etkenlerdendir. Özellikle kuzeyi ve güneyindeki dağların denizlere paralel uzanarak nem ve yağışın iç bölgelere ulaşmasını engellemesi, iç kısımların nispeten daha kurak bir özellik gösteren yapıya sahip olması sonucunu ortaya çıkarmakta, bu durumda ormanların çok fazla gelişememesine neden olmaktadır. Bunların yanında batıdan doğuya doğru yükseklik farkının fazla olmasının belirli bir irtifadan sonra orman örtüsünün zayıflamasına ve yetişmesine engel teşkil ettiği bilinmektedir.
Osmanlı imparatorluğu döneminde ormanlar uzun yıllar boyu askeri bakımdan özellikle donanmanın ve tophanenin ihtiyaçlarının karşılanması, halkın ısınma ve barınma amaçlı olarak malzeme temin kaynağı ve hayvan sürülerinin otlatılması için gerekli alanlar olarak görülmüştür. Bu hususların dışında ormanlık alanlara fazla önem verilmemiştir.
Tanzimat’a kadar Osmanlı Devleti’nin ormancılık faaliyetlerine yönelik tek kurumu Tersane-i Amire olmuştur. Bu açıdan bakıldığında Tersane-i Amire tarihi ile Osmanlı ormancılık tarihi bütünleşmiştir1. Ancak, Tanzimatın ilanından (1839) sonra ülkenin çeşitli alanlarında gerçekleştirilen yenilikler ve değişiklikler, ormancılık alanında da bazı kımıldanmalara yol açmış ve devlet eskiye oranla ormanlarla daha geniş ölçüde ve sürekli biçimde ilgilenmeye başlamıştır2.
Osmanlı Devleti’nde ormanları korumaya ve ormancılık faaliyetlerini düzenlemeye yönelik ilk çalışma Sultan Abdülmecit döneminde olmuştur. 1839 yılında Sultan Abdülmecit döneminde Orman Müdürlükleri kurulmuş ve 1841 yılında ise kesilecek ağaçlardan vergi alınması uygulaması kabul edilmiştir3.
Kırım savaşına Batılı devletlerle ittifak yaparak giren Osmanlı Devleti, savaşı sonlandıran 1856 Paris Antlaşmasıyla artık bir Avrupa devleti sayılıyor ve toprak bütünlüğüne Avrupalı devletler kefil oluyorlardı. Böylece ilk kez Avrupalı sayılan Osmanlı, her alanda köklü reformlar yapma hususunda sözler vererek, reformlar konusunda kararlı olduğunu da göstermekteydi. Köklü yenilikler yapılmak istenilen alanlardan biri de ormancılıktı.
Kırım savaşının bitimiyle (1856) Devlet ülkenin yol, kanal, demiryolu vb. gibi alt yapı işlerini gerçekleştirmek ve bu arada madenler, ormanlar gibi doğal kaynakların işletilmesini sağlamak üzere çalışmalara girişmiştir. Söz konusu işlerin yürütülmesinde danışmanlık görevinde bulunmak amacıyla İstanbul’da Bayındırlık Bakanlığına bağlı “*Meclisi Meabir” adı ile bir bayındırlık işleri meclisi kurulmuş ve ormanların yeni bir düzene bağlanması işi de bu meclisin uğraş konularından birini oluşturmuştur4.
*Meabir:  Geçilecek yerler, geçitler, köprüler. (Turuk u Maabir Nezareti:Bayındırlık Bakanlığı)
Ancak devlet, ormanları idareye muktedir kabiliyet ve bilince sahip iş gücünden yoksundu. Bu nedenle idarede bilimsel metotları, yüzyılın başından beri uygulayan Avrupa’ya müracaat edilmesi ve yönelinen bu yeni alanda nitelikli insan gücü ihtiyacının buradan karşılanması kaçınılmazdı5.
Sonunda Fransa’dan iki uzman orman mühendisi getirilmesine karar verildi. Türkiye, ormancılık alanında Avrupa’dan özellikle, Fransa ve İngiltere’den uzmanlar istemişti. Gönderilen uzmanlar arasında seçkin iki orman mühendisi, MM. Stheme ve Tassy’de vardı.
Osmanlı tarafından davet edilen yabancı uzmanlar, çalışmalarına İmparatorluk sınırları içerisinde bulunan orman varlıklarını, mevcut durumlarını, hangi yöntemlerle işletildiğini, mahalli uygulamaları, ormanlara karşı ne gibi olumsuz müdahalelerin olduğunu ve idarecilerin bu tür durumlara yaklaşımlarını tespit ederek başlamışlardır.
Gelen ormancılık uzmanları, daha sonraki dönemlerde Türkiye’de ormancılık çalışmaları üzerine yapmış oldukları faaliyetlerini raporlar, makaleler halinde yayınlamışlardır. Bunlardan birisi de ülkemizdeki Yabancı Ormancılık Heyetinde görev alan Louis Adolphe Ambroise Bricogne (1825-1906) dur.

Yararlanılan Kaynaklar:
1 İnternational Journal of Social Science, Osmanlı Devleti’nde Orman ve Orman Alanlarının Kullanımı ve Buna Yönelik Hukuki Düzenlemeler, Yrd. Doç. Dr. Sevim ERDEM ve Uzm. Ahmet BAŞKAN Sayı: 42, Baskı Yılı:2016 s.289
2 İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Tanzimat Ve Meşrutiyet Dönemleri Ormancılığında Katkıları Olan Yabancı Uzmanlar, Prof. Dr. Metin Özdönmez ve Prof. Dr. Abdi Ekizoglu Cilt:43, Sayı:3-4 Yıl:1993 s.57
3. Erdem ve Başkan, Osmanlı Devleti’nde Orman Ve Orman Alanlarının Kullanımı ve Buna Yönelik Hukuki Düzenlemeler, s.288
4 Özdönmez ve Ekizoğlu, Tanzimat Ve Meşrutiyet Dönemleri Ormancılığında Katkıları Olan Yabancı Uzmanlar, s.57
5T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih (Yakınçağ Tarihi) Anabilim Dalı, Tanzimat Döneminde Meslek Okulları, Doktora Tezi, Mehmet Ali Yıldırım, Ankara-2010, s.248

YAZARLAR

TÜMÜ

SON HABERLER