Nöbetçi Eczaneler
Üç ve dört rekâtlı namazlarda ikinci rekât sonunda birinci oturuş yapılmadan unutarak üçüncü rekât için kıyama kalkılıp ilk oturuş terk edilirse vacip terk edilmiş olur ve sehiv secdesi gerekir. . İlk oturuşun kasten terki ise tahrimen (harama yakın) mekruhtur. (İbni Nüceym, el-Bahru’r-Râik, 1, 314)
Farz bir namazda ikinci rekâttan sonra oturulmayıp da üçüncü rekâta yanılarak kalkmaya yeltenenin durumuna bakılır. Eğer kalkış oturmaya daha yakınsa oturulup namaza devam edilir ve sehiv secdesi gerekmez. Fakat doğrulma kıyama yakın ise, kalkar ve ondan sonra sehiv secdesini yapar. Çünkü bu durumda vacip olan birinci oturuş terk edilmiş olur.
Üç ve dört rekâtlı farz namazlar ile dört rekâtlı müekket sünnetlerde İlk oturuşta tahıyyat okunduktan sonra “Allahümme salli ala mukammed” diyen kişi İmâm’ı Âzam’a göre farz olan, Kıyamı geciktirdiği için sehiv secdesi yapar; Böylece namazı tamam olur.
Vitir namazında Kunut dualarını okumayı veya kunut tekbirini almayı unutursak vacip terk edildiği için sehiv secdesi gerekir.
Fatihadan sonra hangi sureyi okuyacağımızı unutup uzun bir süre (bir ruknu eda edecek kadar, üç kere subhanallah diyecek kadar) beklersek vacibi terk ve tehir ettiğimiz için sehiv secdesi gerekir.
Herhangi bir namazın bir rüknünü tekrar etmek, sehiv secdesini gerektirir. Sözgelimi bir yerine iki rüku veya iki yerine üç secde yapmak gibi..
“Dört rekâtlı farzlarda ikinci oturuş yapılmaksızın beşinci rekâta kalkılacak olsa, henüz beşinci rekât için secde edilmedikçe oturuşa dönülür. Teşehhüdden sonra selam verilir sehiv secdesi yapılır. Çünkü farz olan oturuş geciktirilmiştir. Bu geciktirme ise vacibi terk sayılır. Fakat beşinci rekât için secde yapılmış olursa, bu namaz nafileye dönmüş olur. Artık buna bir rekât daha ilave edilir ve tam altı rekâtlı bir nafile namaz kılınmış olur. Sahih olan görüşe göre, bu durumda sehiv secdesi gerekmez. Bu mesele İmâmı Âzam ile İmâm Ebu Yusuf’a göredir. İmâm Muhammed’e göre, beşinci rekâtın secdesinden baş kaldırınca, namaz tamamen batıl olmuş olur.” (Büyük İslâm İlmihali, sayfa: 184, Ö.N. Bilmen)
Dört rekâtlı, bir farz namazın son oturuşunda selâm vermeden yanılarak ayağa kalkılırsa, hemen oturuşa dönülüp selâm verilir ve sevih secdesi yapılır. Fakat beşinci rekât için secdeye varılmış olunca, buna bir rekât daha ilave edilir. Bu durumda önceki dört rekât ile farz tamamlanmış olur. Diğer iki rekât da nafile sayılır. İstihsan olarak da sehiv secdesi yapılır. (Büyük İslâm İlmihali, sayfa: 184, Ö.N. Bilmen)
Bir vacibin vasfını değiştirmek, sehiv secdesini gerektirir. İmâmın aşikâre okuması gereken ayetleri gizlice okuması veya gizlice okunacak ayetleri aşikâre okuması gibi. Aşikâre okumanın derecesi başkasını duyacağı kadar, gizli okumanın derecesi de, yalnız okuyanın duyacağı kadardır.
Üç veya dört rekâtlı bir namazı kılarken birinci oturuşu son oturuş zannederek selam veren kimse, bu selamdan sonra konuşmak, yönünü kıbleden çevirmek gibi namazı bozan bir davranışta bulunmamışsa kaldığı yerden namaza devam eder ve son oturuştan sonra sehiv secdesi yapar. Aksi takdirde bu namazı yeniden kılmak gerekir.
Muharrem Günay
