Osmanlıda Gölgede Kalan Bir İsim Köse Mihal
Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş döneminde önemli rol oynayan Köse Mihal, Osman Gazi'nin en yakın silah arkadaşlarından biri olarak tarihe geçti.
Bizanslı bir komutan iken Osmanlı saflarına katılan ilk önemli isimlerden biri olan Mihal Bey, Osmanlı Devleti'nin genişleme sürecinde kritik görevler üstlenmiş ve Osmanlı akıncı geleneğinin temel taşlarından biri olmuştur. Onun torunları ise Mihaloğulları adıyla Osmanlı tarihinde askeri ve idari görevlerde bulunmuş, imparatorluğun kaderini etkileyen önemli isimler arasında yer almıştır.
KÖSE MİHAL KİMDİR?
Asıl adı Mikhael Kosses olan Köse Mihal, Osmanlı kayıtlarına göre Harmankaya (Hadrianoi) tekfuru olarak görev yapıyordu. Bilecik’in doğusunda, İnhisar ve Mihalgazi ilçeleri arasında bulunan bölgenin Bizans sınır beyi olan Mihal Bey, Osman Gazi ile tanışmasının ardından Osmanlı saflarına geçmiş ve İslamiyet’i kabul ederek "Abdullah Mihal Gazi" adını almıştır. Bu olay, Osmanlıların Bizans sınırındaki ilk toprak kazanımlarından biri olarak kabul edilir.
Tarihçiler, Mikhael Kosses’in kökeni konusunda farklı iddialar ortaya atmışlardır. Joseph von Hammer gibi bazı tarihçiler, onun Bizans İmparatorluğu'nda hüküm süren Palaiologos hanedanına mensup olduğunu iddia ederken, bazı tarihçiler ise onun III. İoannes tarafından Bizans sınırlarını korumak için yerleştirilen Kuman-Kıpçak kökenli bir komutan olduğunu ileri sürmektedir.
OSMANLI SAFLARINA KATILIŞI VE MÜSLÜMAN OLUŞU
Osman Gazi ile Bizanslılar arasındaki bir savaşta Osmanlılara esir düşen Mihal Bey, Osman Gazi’nin kendisine gösterdiği merhamet ve adalet karşısında Osmanlılar ile yakın bir ilişki kurmaya başlamıştır. Bu süreçte Osmanlı ordusunun savaş stratejilerini ve yönetim tarzını yakından gözlemleme fırsatı bulan Mihal Bey, Osmanlı saflarına katılmaya karar vermiş ve Müslüman olarak "Abdullah Mihal Gazi" adını almıştır.
1313 yılında Müslüman olan Köse Mihal, Osman Gazi’nin en yakın danışmanlarından biri olmuş ve Osmanlı akıncı teşkilatının kurucularından biri olarak Osmanlı Devleti’nin batıya doğru genişlemesinde kilit rol oynamıştır. Mihal Bey’in rehberliğinde Osmanlı akıncıları, Bizans topraklarında hızlı ve etkili seferler düzenleyerek Osmanlı’nın askeri gücünü artırmıştır.
MİHALOĞULLARI AİLESİ VE OSMANLI'DAKİ ROLLERİ
Osmanlı tarihinde büyük etkileri olan Mihaloğulları ailesi, Köse Mihal’in oğulları ve torunlarından oluşmaktadır. Bu aile, Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş ve yükseliş dönemlerinde hem askeri hem de idari alanlarda önemli görevler üstlenmiştir.
Mihaloğulları ailesi, üç ana kola ayrılmıştır:
• Rumeli Kolu: Mihaloğlu Aziz Bey’den gelen soy.
• İhtiman Kolu: Mihaloğlu Balta Bey’den gelen soy.
• Amasya Kolu: Mihaloğlu Ali Bey’den gelen soy.
Bu üç kolun mensupları Osmanlı fetihlerinde büyük başarılar elde etmiş, özellikle Rumeli’de Osmanlı hâkimiyetinin pekişmesinde önemli roller üstlenmişlerdir.
ÖNE ÇIKAN MİHALOĞULLARI
• Mihaloğlu Mehmed Bey: Osmanlı taht mücadelelerinde Musa Çelebi’ye destek vermiş, ancak Çelebi Mehmed’in hükümdar olmasıyla Tokat’a sürgüne gönderilmiştir. II. Murad döneminde Rumeli Beylerbeyi olmuş ve Osmanlı’nın iç bütünlüğünü sağlamada kritik bir rol oynamıştır. 1423 yılında İznik’te Küçük Mustafa Çelebi’nin adamları tarafından öldürülmüştür.
• Mihaloğlu Ali Bey: I. Kosova Savaşı’na katılmış, Osmanlı akıncıları arasında önemli bir komutan olarak yer almıştır. Kosova Savaşı’ndaki başarısıyla Osmanlı fetihlerinde kritik roller üstlenmiştir.
• Mihaloğlu Yahşi Bey ve Mihaloğlu Hızır Bey: Balkanlarda Osmanlı akıncı kuvvetlerine komuta etmiş, Avrupa içlerine kadar akınlar düzenleyerek Osmanlı’nın genişlemesine büyük katkılarda bulunmuşlardır.
• Mihaloğlu Hayreddin Hızır Paşa: Fatih Sultan Mehmed döneminde Amasya valiliği yapmış, 1461’de Trabzon’un fethine katılmış ve Trabzon’un ilk sancakbeyi olarak atanmıştır.
• Mihaloğlu Mehmed Paşa: Osmanlı’nın Rumeli Beylerbeyliği görevini üstlenmiş, Şehzade Ahmed’in lalalığını yapmış ve Amasya valiliği görevlerinde bulunmuştur.
MİHALOĞULLARI’NIN OSMANLI'YA KATKILARI VE MİRASI
Mihaloğulları, Osmanlı akıncı geleneğinin en önemli temsilcilerinden biri olarak imparatorluğun askeri gücüne büyük katkılar sağlamışlardır. Osmanlı’nın Avrupa’daki fetih hareketlerinde öncü birlikler olarak yer almış, Osmanlı’nın batıya doğru genişlemesini mümkün kılan keşif ve savaş stratejilerinde önemli roller üstlenmişlerdir.
Mihaloğulları, aynı zamanda Osmanlı idari sisteminde de görev alarak hem Anadolu hem de Rumeli’de valilik, sancakbeyliği ve beylerbeylik gibi önemli görevleri üstlenmişlerdir. Bu aile, Osmanlı’da 16. yüzyıl sonlarına kadar etkili olmuş, zamanla Osmanlı’nın merkezi yönetim anlayışına geçişiyle askeri etkinlikleri azalmış, ancak bazı kolları Osmanlı yönetiminde varlıklarını sürdürmüştür.
Mihaloğulları, kurdukları vakıflar ve yaptırdıkları eserlerle de Osmanlı kültür mirasına önemli katkılar sunmuşlardır. Anadolu ve Rumeli’de birçok cami, han, hamam ve vakıf eserleri inşa etmişlerdir.
Günümüzde Mihaloğulları’nın adını yaşatan yerleşim yerleri arasında Eskişehir’in Mihalgazi ve Mihalıççık ilçeleri bulunmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş sürecinde büyük katkılar sağlayan bu aile, Osmanlı tarihinin en önemli akıncı ailelerinden biri olarak kabul edilmektedir.
