- Haberler
- Hayatın İçinden
- Osmanlı Günümüzde Hâlâ Varlığını Sürdürüyor mu?
Osmanlı Günümüzde Hâlâ Varlığını Sürdürüyor mu?
Osmanlı Devleti'nin en uzak topraklarından biri olan Fizan'ın güneyinde yer alan Nijer'de, Osmanlı kültürünün izleri yüzyıllardır yaşamaya devam ediyor.
Afrika'nın derinliklerinde Osmanlı geleneğini yaşatan Agadez Sultanlığı, tarih boyunca hem siyasi hem de kültürel anlamda önemli bir merkez olmuştur. Bugün Agadez'e bağlı İstanbulewa şehrinde Osmanlı sancağı dalgalanırken, bölge halkı köklerini Osmanlı'ya dayandırmanın gururunu taşıyor.
OSMANLI'DAN GELEN BİR MİRAS: AGADEZ SULTANLIĞI
Osmanlı Devleti'nin Afrika kıtasında ulaştığı en uzak noktalardan biri olarak kabul edilen Agadez Sultanlığı, yüzyıllardır bölge halkı tarafından yaşatılan bir Osmanlı mirasına sahip. Agadez'e bağlı İstanbulewa kentinde Osmanlı sancağı dalgalanırken, bölge hâlâ geleneksel sultanlık sistemiyle yönetiliyor.
Bölge halkı, Osmanlı Devleti ile olan bağlarını bir gurur kaynağı olarak görürken, Sultan İbrahim Umaru’nun Osmanlı padişahlarından biri olan Yıldırım Bayezid’in soyundan geldiğine inanılıyor. Bu inanışa göre, 1400’lü yılların başında bölgeye gelen Osmanlı etkisi, Tuareg kavimleri ve diğer yerel topluluklar tarafından benimsenerek günümüze kadar ulaşmıştır.
OSMANLI İLE BAĞLARIN ARAŞTIRILMASI
Osmanlı’nın Afrika’daki tarihî varlığı üzerine yapılan araştırmalar, son yıllarda Nijer’de hız kazanmış durumda. 2022 yılında Niamey’e atanan Türkiye’nin Büyükelçisi Hasan Ulusoy’un girişimleriyle başlatılan çalışmalar, bölgedeki Osmanlı etkisinin daha kapsamlı bir şekilde ele alınmasını sağladı. Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika üzerinden yavaş yavaş Sahra Altı Afrika’ya yayılmasının izlerini süren Ulusoy, 1400’lü yılların başında Osmanlı sultanına gönderilen bir heyetin, kendilerini yönetmesi için bir şef talep ettiğini ortaya koydu.
Büyükelçi Ulusoy, konuyla ilgili şu bilgileri paylaştı:
"Osmanlı 1500’lü yıllardan itibaren Kuzey Afrika üzerinden Sahra Altı Afrika’ya nüfuz etmeye başladı. Ancak arşivlerde yaptığımız araştırmalarda, Osmanlı etkisinin Nijer’e 1400’lü yıllarda ulaştığına dair izler bulduk. O dönemde Agadez bölgesinde yaşayan kavimler, Osmanlı padişahına bir heyet göndererek kendilerini yönetmesi için bir şef talep etmiş. Bu bağlamda, bölgeye gönderilen kişinin Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid’in oğlu olduğu düşünülüyor. Osmanlı arşivlerinde bu konunun daha detaylı incelenmesi gerekiyor.”
YUNUS SULTAN VE OSMANLI’NIN NİJER’DEKİ VARLIĞI
Rivayete göre, Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid, bölge halkının isteği üzerine Afrikalı bir cariyesinden olma oğlu Yunus’u Agadez’e yönetici olarak göndermiştir. Yunus Sultan olarak bilinen bu yönetici, Osmanlı kültürünü ve yönetim sistemini bölgeye taşıyarak Agadez Sultanlığı’nı kurmuştur. Bugün bölgedeki yönetici aileler, kendilerini Yunus Sultan’ın soyundan gelenler olarak tanımlamakta ve Osmanlı mirasını yaşatmaktadır.
Bölge halkı, Osmanlı ile olan bağlarını yalnızca tarihî bir geçmiş olarak değil, aynı zamanda bir kimlik unsuru olarak da görmektedir. Bu nedenle, Agadez'de Osmanlı kültürüne dair izler günümüze kadar korunmuş ve Osmanlı sultanlarının isimleri Cuma hutbelerinde anılmaya devam etmiştir.
OSMANLI İZLERİ VE GÜNÜMÜZDEKİ YANSIMALARI
Agadez ve çevresinde Osmanlı'ya dair birçok tarihî eser bulunmaktadır. Trablus Savaşı sırasında Osmanlı askerlerinin inşa ettiği kaleler, bu mirasın somut örneklerinden bazılarıdır. Fransız sömürgeciliği döneminde bölgedeki Osmanlı etkisi zayıflasa da, halk kültürü ve yerel yönetim anlayışı büyük ölçüde Osmanlı geleneklerine bağlı kalmıştır.
Büyükelçi Hasan Ulusoy, Osmanlı ile Agadez Sultanlığı arasındaki bağların günümüzde de önemli olduğunu belirterek şunları ekledi:
"Bugün Agadez’de her Cuma namazında hutbelerde Osmanlı padişahlarının isimleri zikrediliyor. Ayrıca, Osmanlı dönemine ait kalıntılar ve kültürel miras bölgede halen korunuyor. Osmanlı mirasının ve ortak aidiyetimizin güçlendirilmesi için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Osmanlı ile kardeşlik bağlarımızın güçlenmesi, iki ülke arasındaki ilişkileri de olumlu yönde etkileyecektir.”
AFRİKA'NIN İSTANBULLULARI: İSTANBULEWA
Agadez Sultanlığı’ndan gelenler, yerel dilde “İstanbulewa” olarak adlandırılıyor. “İstanbullu” anlamına gelen bu terim, Osmanlı ile bölgenin tarihi bağlarını simgeliyor. Osmanlı kültürüne dair izler, bölgedeki mimari, geleneksel kıyafetler ve yönetim anlayışında hâlâ görülebilmektedir.
Günümüzde Nijer’deki Osmanlı mirasının daha iyi anlaşılması ve korunması için akademik çalışmaların artırılması gerektiği belirtilmektedir. Osmanlı arşivlerinde yapılacak detaylı araştırmalar ve bölgedeki tarihî kalıntıların belgelenmesi, Afrika’daki Osmanlı etkisinin daha net bir şekilde ortaya çıkmasını sağlayacaktır.
Sonuç olarak, Nijer’in kuzeyindeki Agadez Sultanlığı, Osmanlı Devleti’nden miras kalan bir yönetim anlayışı ile varlığını sürdürmektedir. Osmanlı’nın tarih sahnesindeki geniş etkisi, Afrika’nın derinliklerinde bile kendisini hissettirmeye devam etmektedir. Günümüzde bu ortak mirasın güçlendirilmesi ve daha geniş kitlelere tanıtılması, Türkiye ile Nijer arasındaki ilişkilerin daha da gelişmesine katkı sağlayacaktır
