Osmanlı Döneminde Ki İlginç Yasaklar
Osmanlı Devleti, 1299'dan 1923'e kadar geniş bir coğrafyada hüküm sürmüş ve farklı dönemlerde çeşitli yasakları yürürlüğe koymuştur. Bu yasakların bazıları toplumsal düzeni sağlamak amacıyla getirilirken, bazıları ise dönemin sosyal yapısına ve inanç sistemine dayalıydı. İşte Osmanlı tarihinde uygulanmış en ilginç 11 yasak:
1. KADINLARIN EYÜP’TE KAYMAKÇI DÜKKANINA GİRME YASAĞI (1573)
16. yüzyılda Eyüp’teki kaymakçılar oldukça popülerdi. Ancak, bazı kadınların “türbe ziyareti bahanesiyle kaymakçı dükkanlarına giderek namahremlerle bir araya geldiği” yönündeki şikayetler üzerine kadınların bu mekanlara girmesi yasaklandı. Konuya ilişkin Eyüp kadısına gönderilen fermanda şu ifadeler yer aldı:
“Kaymakçı dükkânlarına bazı nisa taifesi kaymak yemek bahanesiyle girip oturup namahremler cem olup hilafı şer’ işleri vardır diye Müslümanların haber verdiklerini bildirmişsin; bu babda ihmal caiz değildir; kadınlar kaymakçı dükkânlarına gitmeyecektir, gelen kadınların dükkâna alınmamasını dükkân sahiplerine şiddetle tenbih et.”
2. KADINLARIN ERKEKLERLE AYNI KAYIĞA BİNME YASAĞI (1580)
Kadınların Haliç ve Boğaziçi’nde çalışan dolmuş kayıklara erkeklerle binmesi yasaktı. Bunun sebebi, bazı kadınların önceden anlaştıkları erkeklerle kayıklarda buluştuğu iddialarıydı. II. Abdülhamid dönemine kadar süren bu yasaktan yalnızca yaşlı kadınlar muaf tutuldu.
3. ÇİNGENELERE ATA BİNME VE KISRAK BESLEME YASAĞI (1595)
1595 yılında, Divan-ı Hümayun tarafından çingenelerin şehir içinde ata binmesi ve kısrak beslemesi yasaklandı. Gerekçe olarak, çingenelerin yollarda fesat çıkardığı iddia edildi.
4. İSTANBUL’A BEKÂR ERKEKLERİN GİRİŞ YASAĞI (1826)
17. ve 18. yüzyılda İstanbul’da kefilsiz oturmak yasaktı. Ancak 1826 yılında, Anadolu ve Rumeli’den gelen bekar erkeklerin fuhuş yaptığı, kavgalara karıştığı ve isyanlara neden olduğu öne sürülerek İstanbul’a girmeleri yasaklandı.
5. EVLERDE YEMEK ÇEŞİDİ YASAĞI (1821)
II. Mahmud döneminde israfı önlemek amacıyla yemek çeşitlerine sınırlama getirildi. Yeni yasağa göre evlerde en fazla yedi çeşit yemek pişirilmesine izin verildi.
6. BEKÇİLERE DAVUL ÇALMA VE KAHVEHANELERDE OYUN OYNAMA YASAĞI (1821)
1821 yılında İstanbul’da yayılan veba salgınını önlemek amacıyla gece bekçilerinin davul çalması, mani söylemesi ve kahvehanelerde oyun oynaması yasaklandı. Ancak bu yasak, salgının yayılmasını engelleyemedi.
7. HAMAMA GİDEN GAYRİMÜSLİMLERE NALIN GİYME YASAĞI (1640)
Osmanlı’da Müslümanlar ve gayrimüslimler hamamlarda ayrıştırılıyordu. Gayrimüslimlerin Müslümanlardan ayırt edilmesi için hamamlarda nalın giymeleri yasaklandı ve onlara farklı renklerde paştemallar tahsis edildi.
8. ARNAVUTLARA HAMAM TELLAKI OLMA YASAĞI (1730)
Patrona Halil İsyanı’nın lideri Arnavut Halil’in bir hamam tellakı olması nedeniyle, Osmanlı yönetimi isyanları önlemek için hamamlarda Arnavutların çalışmasını yasakladı.
9. KİLİSELERDE ÇAN ÇALMA YASAĞI (1856’YA KADAR)
Osmanlı’da kiliselerde çan çalmak uzun yıllar yasaktı. 1856 yılına kadar devam eden bu yasak, Tanzimat Fermanı’nın ilanıyla kaldırıldı ve kiliselere çanlar tekrar takıldı.
10. KONAKLARDAN YALILARA, YALILARDAN KONAKLARA TAŞINMA YASAĞI (1791)
III. Selim döneminde getirilen bu yasak, halkın konut değişikliklerini kontrol altına almak amacıyla yürürlüğe kondu. Kişiler, sadece yılda bir kez devletin izniyle konak veya yalılarını değiştirebiliyordu.
11. KAHVE VE KAHVEHANE YASAĞI (1554)
Osmanlı Devleti’nde kahve ilk kez 16. yüzyılda tüketilmeye başlandı. Ancak kahvehanelerin siyasi ve entelektüel tartışmaların merkezi haline gelmesi üzerine, Sultan III. Murad döneminde kahvehaneler kapatıldı ve kahve içmek yasaklandı. Ancak zamanla yasak kaldırılarak kahvehaneler yeniden açıldı.
Osmanlı Devleti, toplumsal düzeni korumak, ahlaki yapıyı muhafaza etmek ve siyasi istikrarı sağlamak amacıyla pek çok farklı yasak uygulamıştır. Bu yasakların bazıları dönemin koşulları çerçevesinde anlaşılabilirken, bazıları günümüz bakış açısıyla oldukça ilginç görünmektedir. Her biri, Osmanlı’nın sosyal ve kültürel yapısına dair ilginç ipuçları vermektedir.
