Ana Sayfa Arama Galeri Video Yazarlar
Üyelik
Üye Girişi
Yayın/Gazete
Yayınlar
Kategoriler
Servisler
Nöbetçi Eczaneler Sayfası Nöbetçi Eczaneler Hava Durumu Namaz Vakitleri Gazeteler Puan Durumu
WhatsApp
Sosyal Medya
Uygulamamızı İndir
Hasan Tahsin Günek
e-posta: YAZARIN TÜM YAZILARI

KARAHİSAR-I SAHİP MUTASARRIFI ANASTAS -2

854 Numaralı Mücadele-i Milliye İştirak Etmeyen Memurin Hakkında Kanun
14 Haziran 1926 tarihli ve 398 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 854 numaralı Mücadele-i Milliye İştirak Etmeyen Memurin Hakkında Kanunun amacını yıllar sonra 1946 yılındaki meclis görüşmelerinde söz alan İçel Milletvekili Refik Koraltan şöyle özetlemektedir:
“Askeri memurlarla, subaylarla, sivil memurlar hakkında Milli Mücadele’nin neticelenmesini müteakip, o zamanın icaplarına uyarak, siyasi manada bir tasfiye kararı vermek için şimdi huzurunuzda okuyacağım 347 numaralı [sayılı] kanun vaz edilmiştir. Bu kanun doğrudan doğruya askeri subaylar ve asker mensübini hakkındadır. Bilahare 854 numaralı [sayılı] bir kanun daha neşredilmiştir. Bu kanun da sivil memurlarla vatandaşlardan milli savaş esnasında işgal sahasında kalıp da, düşmanla işbirliği yapan, kavlen ve fiilen Milli Mücadele aleyhinde bulunanlar hakkında verilmesi gereken kararları tazammun(kapsamakta) etmektedir.”7
Böylece bu kanun ile iki ana gayenin olduğu anlaşılmaktadır. Bunlardan birincisi Milli Mücadeleye katılmayan kamu görevlilerini diğer görevlilerden ayırmak ve bir anlamda devlet işlerini devletin güvenini kazanmış memurlara teslim etmek, diğeri ise savaş zamanlarında ağır cezayı gerektirecek olan bu tutumu, bu şekilde cezalandırmaktır.8
854 numaralı kanunun dördüncü maddesiyle, Yemen’in özel durumu sebebiyle orada kalmış olan Türk memurlarından Türkiye’ye geri dönüşleri hükümetçe temin ve kendilerine tebligat icra edildikten sonra dört Ay içinde iltihak edenler, bu madde hükmünden müstesna tutulmuşlardır.
İlgili kanunun ikinci maddesi gereği kurulan Heyeti Mahsusa bir yıllığına yetkilendirilmişti. Kanun yürürlüğe girdikten iki ay sonra oluşturulan Heyeti Mahsusa bir yıl sonra vazifelerini tamamlamıştır.9
Mülki Heyet-i Mahsusanın kaç kişiyi, ne tür suçlamalarla ilgili tedkîk ettiği, sivil kurula başkanlık etmiş olan Rize Mebusu Atıf Beyin, Âli Karar Heyeti kurulması önerisine karşı 20 Mayıs 1928 günü TBMM’de yaptığı bir konuşmadan anlaşılmaktadır.(Zabıt Ceridesi Devre:3, Cilt:4, s.208). Buna göre 854 numaralı kanun gereği, Heyeti Mahsusa oluşturulduğu zaman Vekâletlerden (Bakanlıklar), Vilayetten, Müdüriyeti Umumiyelerden Milli Mücadeleye muhalif olanların dosyalarını, Heyeti Mahsusa’ya tevdi etmişler. Heyet tarafından 3.150 kişiye ait dosya tetkik edilmiş ve bunlar içerisinden ancak 1.250 kişinin aleyhinde, diğerlerinin ise lehinde karar verilmiştir.10
Böylelikle yeni devletin kurulmasıyla birlikte Osmanlı döneminden devralınan asker ve sivil bürokrasi, kurulan Heyet-i Mahsusa tarafından incelenerek, Millî Mücadele aleyhine faaliyet gösterenler tespit edilmiştir. Bu tespit işleminin sonunda, sadece 1250 memur hakkında işlem yapılmıştır. Bunların bir kısmı daha sonra bu kararlara itiraz ederek geri dönebilmişlerdir. En son 1938 Haziran ayında çıkarılan 3527 nolu Af Kanunu ile o dönemki asker şahıslar hakkında alınmış olanlar hariç, diğerleri hakkında alınan bütün adem-i istihdam kararları kaldırılmıştır.11
Afyonkarahisar Mutasarrıflığı sırasındaki basiretsiz ve dirayetsiz uygulamaları, işgal güçlerine karşı yumuşak tavırları vb… nedenlerle durumu 854 sayılı kanun kapsamında Heyet-i Mahsusaca değerlendirilerek 1927 senesinde hakkında adem-i istihdam kararı verilen Mutasarrıf Anastas’ın sonraki dönemlere ilişkin hayatına dair elimizde pek fazla bilgi yoktur. (Son)

Dip Notlar:
7 Seçim Tutanakları Hakkında, Tutanakları İnceleme Komisyonu Raporlarına İlişkin TBMM’deki Tartışmalar, TBMM Tutanak Dergisi, Cilt:3,Dönem: VIII, On üçüncü birleşim, Toplantı:1, 6. XII.1946 Cuma sayfa:37-59
8 Kurtuluş Savaşına Katılmayan Memurlar Hakkındaki Kanun ve Uygulamaları, Ömer Türkoğlu, Kebikeç Dergisi, Sayı:5, Yıl:1997, Sayfa:227
9 BCA, Dönem: Cumhuriyet Fon:30-10-0-0 Kutu:205 Gömlek:402 Sıra: 10 Tarih:09.07.1927
Özet: Millî Mücadele’ye iştirak etmeyen memurlar hakkında 854 numaralı kanuna göre işlem yapılmasının tamamlandığı ve haklarında karar alınanlar için de gerekli muamelenin yapıldığının bildirildiği.
10 Cemil Koçak, Belgelerle Heyeti Mahsusalar, iletişim Yayınları, 1. Baskı, 2005, İstanbul, sayfa:54-55
11 Af Kanunu, Kanun No:3527, Kabul tarihi:29/6/1938, 16 Temmuz 1938 tarihli ve 3961 sayılı Resmi Gazete yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
* TEKÂMÜL Gazetesi: 25 Eylül 1925 yılında yayın hayatına girdi. Ordu’nun en uzun ömürlü gazetesi olarak çıkan Tekâmülün İlk Sahibi Hattat Zade Şevket (Akyazı) Bey olup, 1928 yılında gazete el değiştirerek tekâmülün sahip ve başyazarı olarak Sofu Zade Ali Rıza (Gürsoy) Bey’in idaresinde yayınına devam etmiştir.(Sıtkı Çebi, Ordu Basın Tarihi, Ordu Valiliği Kültür ve Turizm Müdürlüğü yayınları, Haziran 2006)
** Mutasarrıf Anastas’ın ismi Em. Vali Durmuş Yalçın tarafından kaleme alının yazıda “Klodos Anastas” olarak zikredilmektedir.( Em. Vali Durmuş Yalçın, Milli Mücadele’de İdareciler, Günümüzün ve Geleceğin İdareciliği, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi Cilt: VII, Temmuz 1991, Sayı:21,sayfa:473)

YAZARLAR

TÜMÜ

SON HABERLER