Kara Para Nedir

Son günlerde artış gösteren operasyonlarda sıkça zikredilen “kara para” kelimelerinin ardından vatandaşlar kara paranın anlamını merak etmeye başladılar.

Türkiye Bankalar Birliği kara parayı ve kara paradan elde edilen kazançları şöyle tarif ediyor:

Karapara Nedir?

Kara para , yasadışı faaliyetler sonucu elde edilen para , mal veya değerler olarak tanımlanmaktadır. Dünyada ve Türkiyede yasadışı yollardan büyük miktarlarda gelir elde edilmektedir. Sözkonusu gelirlerin kaynağını çoğunlukla uyuşturucu ve psikotrop maddeler, silah kaçakçılığı, patlayıcı madde, kadın ve çocuk ticareti oluşturmaktadır.
.
Bu bağlamda, karapara, kaynağına göre iki grup içinde değerlendirilebilir. Birinci grupta; başlangıcından itibaren yasadışı faaliyetlerden elde edilen paralar sayılmaktadır. Örneğin uyuşturucu ve silah kaçakçılığından kazanılan paralar gibi. İkinci grupta ise; başlangıçta paranın kaynağını oluşturan faaliyet yasal olmakla beraber daha sonra sahte fatura düzenlenerek veya vesikaları tahrif etmek sureti ile yapılan vergi kaçakçılığı ile elde edilen paralar sayılmaktadır.

91/308/EEC Sayılı Avrupa Konseyi Direktifinde karapara şöyle tanımlanmıştır; karapara, “Uyuşturucu maddelerle ilgili faaliyetlerden ve bu faaliyetlere iştirak edilmesinden elde edilen her türlü kazançtır.”

Viyana Sözleşmesinin 3. Maddesinin 1/a bendine göre ise 91/308/EEC Sayılı Direktif çerçevesinde, uyuşturucuya dayalı olarak bir karapara tanımı yapılmış, ancak bu tanımın genişletilebileceği ve üye ülkelerin belirleyeceği diğer suçların da direktif kapsamına alınacağı şerhi konmuştur. Ayrıca Viyana Sözleşmesinde, karapara; “Bir iktisadi değere sahip maddi yada gayri maddi, taşınır yada taşınmaz her türlü varlık ile bu varlıklar üzerindeki bir hakkı veya menfaati kanıtlayan her türlü hukuksal belgeler ve araçlar suç sayılan faaliyetlerden kazanıldığı takdirde “karapara” olarak nitelendirilirler.” denilerek karaparanın tanımı genişletilmeye çalışılmıştır.

Karaparanın uyuşturucu madde ticareti ile sınırlı olarak yapılan tanımı 29 Kasım – 1-Aralık 1994 tarihleri arasında gerçekleşen Strazbourg Konferansı’nda genişletilerek “her türlü kriminal aktivitilerden elde edilen kazanç” olarak açıklanmıştır.

Günümüzde tanımı olabildiğince geniş tutulan ve mücadeleside bu boyutta yapılan karapara ile hem ulusal hemde uluslararası düzeyde yürütülen mücadelenin yoğunluğu, konuya verilen önemi göstermektedir. Bu da ülkelerin uyuşturucu kaçakçılığı ve diğer örgütlü suçların engellenmesinde, karaparanın aklanmasının önlenmesini, mücadelede başlıca araç olarak gördükleri anlamına gelmektedir.

Karaparanın Aklanması Ne Demektir?

Suç sayılan faaliyetlerden elde edilen gelirlerin genellikle nakit olması nedeniyle serbestçe ve kısa sürede kullanılmaları mümkün değildir. Bu bağlamda, sözkonusu gelirlerin yasadışı faaliyetlerden elde edildiğinin tespit edilmesi halinde müsadere cezasının yanısıra para ve hapis cezası da gündeme geleceği için, elde edilen karaparaların aklanması zorunluluğu vardır.

Karaparanın aklanması; yasadışı faaliyetlerden elde edilen gelire meşru görünüm kazandırarak kullanılabilir hale getirmek amacıyla, kasıtlı olarak karaparanın kaynağının gizlenmesi fiilidir.

Hangi suçlardan elde edilen gelirin karapara kapsamında değerlendirileceği her ülkenin kendi yasal düzenlemelerinde yer almakta ve farklılık göstermektedir. Dolayısıyla karapara aklama suçunun kapsamı ve yasal tanımı da ülkeden ülkeye değişebilmektedir.

Bazı ülke düzenlemelerinde, her türlü yasadışı faaliyetlerden elde edilen gelirlerin aklanması karaparanın aklanması olarak nitelendirildiği halde diğer bazı ülkelerde belirli yasadışı faaliyetlerden elde edilen gelirlerin aklanması karaparanın aklanması olarak nitelendirilmiştir.

Örneğin; İspanya ve Portekiz’de, uyuşturucu kaçakçılığından, İsviçre’de, en az bir yıl hürriyeti bağlayıcı suçlardan, Amerika , Hollanda ve İngiltere’de tüm suçlardan, Yunanistan’da, uyuşturucu, silah kaçakçılığı, fidye, hırsızlık, zimmet ve dolandırıcılık gibi suçlardan elde edilen gelirlerin aklanması, karaparanın aklanması suçu olarak tanımlanmıştır.

Karaparanın aklanması amacı ile mali sistemin kullanılmasının önlenmesine ilişkin Avrupa Topluluğu Konseyinin 91/308 Sayılı Yönergesine göre karaparanın aklanması aşağıdaki şekilde tarif edilmiştir.

Kasıtlı olarak ,

1-Bir iktisadi değerin suç sayılan bir faaliyetten yada böyle bir faaliyete katılma eyleminden elde edildiğinin bilinmesine rağmen yasadışı kökenini gizleme yada görünümünü değiştirme veya böyle bir faaliyetin gerçekleştirilmesine katılmış olan kişilere doğacak hukuksal sonuçlardan kurtulmaları için yardım etme amacıyla başka bir şekle dönüştürülmesi yada transferi,

2-Bir iktisadi değerin suç sayılan bir faaliyetten yada böyle bir faaliyete katılma eyleminden elde edildiğinin bilinmesine rağmen gerçek niteliğinin, kaynağının, yerinin, bileşiminin, yer değiştirilmesinin, mülkiyetinin yada üzerindeki öteki hakların gizlenmesi ve görünümlerinin değiştirilmesi,

3-Bir iktisadi değerin suç sayılan bir faaliyetten yada böyle bir faaliyete katılma eyleminden elde edildiğinin önceden bilinmesine rağmen iktisap edilmesi, zilyedliğinin kazanılması yada kullanılması,

4-Yukarıda belirtilen eylemlerden herhangi birinin yapılması, yapılmasına asil yada yardımcı fail olarak katılınması, yapılmasına teşebbüs edilmesi, yardımcı olunması, azmettirilmesi, kolaylık sağlanması, yol gösterilmesi,

karaparanın aklanması eylemi sayılmaktadır.

Karapara Niçin Aklanır?

Karapara, yasadışı yollardan kazanılan gelirlere, yasallık kazandırmak, kaynağını gizlemek veya şeklini değiştirmek için aklanma işlemine tabi tutulmaktadır. Çünkü yasadışı yollardan elde edilen gelirlerin serbestçe kullanılabilmesi mümkün değildir. Gelirin yasadışı yollardan elde edildiğinin tesbit edilmesi durumunda sözkonusu gelirleri elde edenler bir yandan hapis ve para cezalarına çarptırılacaklar, öte yandan ise bu yollardan elde edilen gelirlere nemaları ile birlikte el konulacağı için bu gelirlerden de mahrum kalacaklardır.

Bu nedenle yasadışı eylemlerden elde edilen gelirlere ilişkin kaynağın gizlenmesi gerekecek ve sözkonusu gelirlere yasal faaliyetler sonucu elde edildiği izlenimi verilmeye çalışılacaktır. Böylece yasadışı yollardan elde edilerek kaynağı gizlenen ve yasal yollardan elde edilen fonlardan ayırtedilmesi engellenen anılan gelirler, elde edenlerce risksiz ve rahat bir şekilde kullanılabilecektir.