Kara Para Nasıl Aklanır, Ne Demek?

Sosyal medya fenomenleri ile ülke gündemine bomba gibi düşen, kara para aklama iddialarının sonrasında, içerik üreticilerin birçoğu mercek altına alındı. İnternet ortamında Kara Para Nasıl Aklanır? Kara Para Ne Demek? sorularının cevabı araştırılıyor.
KARA PARA NEDİR?
Türkiye Bankalar Birliği kara parayı ve kara paradan elde edilen kazançları şöyle tarif ediyor: Kara para , yasadışı faaliyetler sonucu elde edilen para , mal veya değerler olarak tanımlanmaktadır. Dünyada ve Türkiyede yasadışı yollardan büyük miktarlarda gelir elde edilmektedir. Sözkonusu gelirlerin kaynağını çoğunlukla uyuşturucu ve psikotrop maddeler, silah kaçakçılığı, patlayıcı madde, kadın ve çocuk ticareti oluşturmaktadır.
Bu bağlamda, karapara, kaynağına göre iki grup içinde değerlendirilebilir. Birinci grupta; başlangıcından itibaren yasadışı faaliyetlerden elde edilen paralar sayılmaktadır. Örneğin uyuşturucu ve silah kaçakçılığından kazanılan paralar gibi. İkinci grupta ise; başlangıçta paranın kaynağını oluşturan faaliyet yasal olmakla beraber daha sonra sahte fatura düzenlenerek veya vesikaları tahrif etmek sureti ile yapılan vergi kaçakçılığı ile elde edilen paralar sayılmaktadır.
91/308/EEC Sayılı Avrupa Konseyi Direktifinde karapara şöyle tanımlanmıştır; karapara, “Uyuşturucu maddelerle ilgili faaliyetlerden ve bu faaliyetlere iştirak edilmesinden elde edilen her türlü kazançtır.”
Viyana Sözleşmesinin 3. Maddesinin 1/a bendine göre ise 91/308/EEC Sayılı Direktif çerçevesinde, uyuşturucuya dayalı olarak bir karapara tanımı yapılmış, ancak bu tanımın genişletilebileceği ve üye ülkelerin belirleyeceği diğer suçların da direktif kapsamına alınacağı şerhi konmuştur. Ayrıca Viyana Sözleşmesinde, karapara; “Bir iktisadi değere sahip maddi yada gayri maddi, taşınır yada taşınmaz her türlü varlık ile bu varlıklar üzerindeki bir hakkı veya menfaati kanıtlayan her türlü hukuksal belgeler ve araçlar suç sayılan faaliyetlerden kazanıldığı takdirde “karapara” olarak nitelendirilirler.” denilerek karaparanın tanımı genişletilmeye çalışılmıştır.
Karaparanın uyuşturucu madde ticareti ile sınırlı olarak yapılan tanımı 29 Kasım – 1-Aralık 1994 tarihleri arasında gerçekleşen Strazbourg Konferansı’nda genişletilerek “her türlü kriminal aktivitilerden elde edilen kazanç” olarak açıklanmıştır.
Günümüzde tanımı olabildiğince geniş tutulan ve mücadeleside bu boyutta yapılan karapara ile hem ulusal hemde uluslararası düzeyde yürütülen mücadelenin yoğunluğu, konuya verilen önemi göstermektedir. Bu da ülkelerin uyuşturucu kaçakçılığı ve diğer örgütlü suçların engellenmesinde, karaparanın aklanmasının önlenmesini, mücadelede başlıca araç olarak gördükleri anlamına gelmektedir.
KARA PARA NASIL AKLANIR?
Suç sayılan faaliyetlerden elde edilen gelirlerin genellikle nakit olması nedeniyle serbestçe ve kısa sürede kullanılmaları mümkün değildir. Bu bağlamda, sözkonusu gelirlerin yasadışı faaliyetlerden elde edildiğinin tespit edilmesi halinde müsadere cezasının yanısıra para ve hapis cezası da gündeme geleceği için, elde edilen karaparaların aklanması zorunluluğu vardır.
Karaparanın aklanması; yasadışı faaliyetlerden elde edilen gelire meşru görünüm kazandırarak kullanılabilir hale getirmek amacıyla, kasıtlı olarak karaparanın kaynağının gizlenmesi fiilidir.
Hangi suçlardan elde edilen gelirin karapara kapsamında değerlendirileceği her ülkenin kendi yasal düzenlemelerinde yer almakta ve farklılık göstermektedir. Dolayısıyla karapara aklama suçunun kapsamı ve yasal tanımı da ülkeden ülkeye değişebilmektedir.
Bazı ülke düzenlemelerinde, her türlü yasadışı faaliyetlerden elde edilen gelirlerin aklanması karaparanın aklanması olarak nitelendirildiği halde diğer bazı ülkelerde belirli yasadışı faaliyetlerden elde edilen gelirlerin aklanması karaparanın aklanması olarak nitelendirilmiştir.
Örneğin; İspanya ve Portekiz’de, uyuşturucu kaçakçılığından, İsviçre’de, en az bir yıl hürriyeti bağlayıcı suçlardan, Amerika , Hollanda ve İngiltere’de tüm suçlardan, Yunanistan’da, uyuşturucu, silah kaçakçılığı, fidye, hırsızlık, zimmet ve dolandırıcılık gibi suçlardan elde edilen gelirlerin aklanması, karaparanın aklanması suçu olarak tanımlanmıştır.

Hürriyet’ten Fevzi Kızılkoyun ve Çetin Aydın’ın haberinde de sistem şu şekilde tarif ediliyor: Gündeme getirilen ve ünlü yapılan kişiler ve yakın akrabalarına şirketler kurduruluyor. Hiçbir üretim yapmayan, fason veya tabela olarak nitelendirilen bu şirketlerin de reklamları yapılarak, çok para kazanılıyor algısı oluşturuluyor. Fason şirketlerin de reklam yüzleri belirleniyor. Tüm reklamlar söz konusu kişi üzerinden dönüyor. Daha sonra ise bu şirketler üzerinden naylon faturalar kesiliyor. Yurt dışında yasa dışı (uyuşturucu-bahis-insan kaçakçılığı gibi) alanlardan para kazanan suç örgütleri, bu paraları fenomenler üzerinden kurdurdukları şirketlere aktarıyor. Kara parayı bu şirketler üzerinden sisteme dahil ederek yasal hale getiriyor. Tekrar yurt dışına kayıt altında çıkarılıyor.