Jeotermal su birliği için adım atıldı

Termalin başkenti Afyonkarahisar’da jeotermal suların daha verimli kullanılması için Afyonkarahisar Valiliği öncülüğünde, suyun tek elden kullanılması için çalışma başlatıldı.

Ömer-Gecek hattından sonra Gazlıgöl-Yaylabağ hattında da düzenlemeye gidilmesi öngörülüyor. Afyonkarahisar Ticaret Borsası’nda Gazlıgöl-Yaylabağ bölgesindeki otel yetkilileriyle yapılan toplantıda jeotermal su birliği kurulması fikri ağırlık kazandı. Ancak otellerin yetkililerinin bazı konularda itiraz etmesi üzerine firmalarla tek tek görüşülmesi kararına varıldı.
Afyonkarahisar Valiliği, termal su israfının önlenmesi, gereksiz kullanımın önüne geçilmesi, sıcak suyun tek elden sevk ve idare edilmesi için çalışma başlattı. Valilik, Jeotermal Su Dağıtım Projesi ile sıcak su israfının önüne geçilecek, termal tesisler de tasarruf edecek. İl merkezinde 270 metre/saniye olan termal su kullanımının yüzde 40’ı israf ediliyor. Bu, 270 litre termal suyun yaklaşık 100 litresinin kullanılmadan doğaya geri bırakılması anlamına geliyor. Bu şekilde termal su hem israf ediliyor hem de kimyasallığı giderilmediği için doğaya da zarar veriyor.
Ticaret Borsası’nda toplantı yapıldı. Afyonkaraihisar Valisi İrfan Balkanlıoğlu, Belediye Başkanı Burhanettin Çoban, İl Genel Meclisi Başkanı Salih Sel, Ticaret Sanayi Odası Başkanı Hüsnü Serteser, Afyonkarahisar Jeotermal Enerji A.Ş (AFJET) Müdürü Yusuf Ulutürk ve İhsaniye Kaymakamı Ömer Faruk İlhan, jeotermal havzasında bulunan belde belediye başkanları, termal tesis sahipleri, yöneticileri ve termal tesis yatırımcılarıyla Ticaret Borsası salonunda toplantı düzenledi. Toplantıda birlik kurulması için firmalarla tek tek görüşme yapılması, birliğe katılmak isteyenlerin katılması, katılmak istemeyenlerin de kendi kuyularını kullanmaya devam etmesi yönünde görüş ağırlık kazandı. Birliğe ilk aşamada katılmayan firmalar, daha sonra birliğe katılabilecekler.
Termal enerji kaynağı, can damarı
Toplantıda konuşan Afyonkarahisar Valisi İrfan Balkanlıoğlu, ilde termal enerji kaynağının adeta can damarı durumuna geldiğini söyledi. Balkanlıoğlu, termal suyun şehirde, turizm amaçlı yatırımlar ile istihdamı artırdığını ve ekonomiyi canlandırdığını bildirdi. Bu işten faydalanan ve rızkını çıkaran insanların sayısının bir hayli fazla artmasının, termal suyun Afyonkarahisar için vazgeçilmez bir sektör haline gelmesine vesile olduğunu aktaran Balkanlıoğlu, “Allah’ın bahşettiği bu nimetten herkesin azami düzeyde faydalanması kadar normal ve tabi bir şey olamaz. Ancak, elimizde bu enerji kaynağımızın da sınırsız olmadığı, akıllıca kullanılmazsa bir gün bizi yarı yolda bırakabileceği yönünde bilimsel veriler var. Onun için bu enerjiyi tasarruflu kullanmamız gerekiyor.” dedi.
Kontrolsüz kullanım doğru değil
Önceden 15-20 metrede çıkan sıcak suyun artık yüzlerce metre derinlikten çıkarıldığını aktaran Balkanlıoğlu, “Şimdi bu termal havzamızdaki suların gelişi güzel, kontrolsüz, anormal şekilde ihtiyacın da üzerinde kullanılması doğru değil. Bu suyun, minimum düzeyde kullanılarak ihtiyacın giderilmesi, uzun yıllar devam edecek bir sistemin oluşması mümkün. Bunu biz bilimsel anlamda araştırttık. Projeler yaptık. Konuyu tek elden sevk ve idare etmek istiyoruz. İşin özeti budur. Orada bir termal birlik oluşturacağız. Nasıl yapacağımız konusunda da yetkili arkadaşlarla görüştük. Açılacak birkaç tane kuyuyla, şu anda çekilen suların çok da azıyla bu işin dönebileceğini, yaptığınız tesislerin ısıtılması dahil mümkün kılabileceğini gördük.” diye konuştu. Termal tesislere 24 saat kesintisiz sıcak su vereceklerini aktaran Balkanlıoğlu, “Bu sistemle birçok israfların da önüne geçeceğiz. 24 saat kesintisiz sıcak su vereceğiz. Birde önünüzü görmeniz için uzun yıllar fiyat istikrarı belirleyeceğiz. Bunun için sözleşme yapacağız. Siz müşteri memnuniye-tiyle, hizmet kalitesinin yükseltilmesi ve turizmle uğraşacaksınız, biz de sıcak suyunuzu vereceğiz.” dedi.
“Geçmek zorundayız”
Bunun sağladığı getirinin, suyun israfının önlenmesi, gereksiz kullanımın önüne geçilmesi, tek elden sevk ve idare olduğunu belirten Balkanlıoğlu şöyle devam etti: “Çok daha uygun koşullara size bu hizmeti sunmak istiyoruz ve buna da siz isteseniz de istemeseniz de geçmek zorundayız. İstememeniz için bir neden yok. Kuyularınızda herhangi bir sorun olduğunda yeni bir kuyu açmak istediğiniz de MTA sizlere artık zaten izin vermiyor. Uygun görüşte veriyor. ‘Git diyor kardeşim, istediğin gibi bu havzadaki suyu tüketemezsin, birlik oluşturun, birlik aracılığıyla alın’ diye ret yazısı geliyor.”
Tek elden idare ile sorunlar çözülebilir
Bu bölgelerde kaçak kuyuların da mevcut olduğuna değinen Balkanlıoğlu, buralarda sıcak su seviyelerinin çok aşağılara indiğini kaydetti. Sularının tek elden sevk ve idaresiyle sıkıntının çözüleceğini dile getiren Balkanlıoğlu, “Siz sadece vanayı açtığınız zaman yüksek derecede kaplıca suyunu tesisiniz de göreceksiniz. Bunu temin edeceğiz. Bu da ilerde yaşanabilecek sorunların şimdiden önüne geçilmesi anlamına geliyor. Geleceğimizi sizin, bizden daha fazla düşünmeniz gerekir. Afyonkarahisar’a yapabileceğimiz en büyük iyilik budur.” diye konuştu.
“Ölçüm kuyusu ve istasyonu” önerisi
Toplantıda Afyon Kocatepe Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Jeotermal Mineralli Sular ve Maden Kaynakları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Ahmet Yıldız da bilimsel bir sunum yaptı. Jeotermalin tanımını yapan ve kaynaklar hakkında genel bilgiler veren Yıldız, şu ifadeleri kullandı:
“Doğal sistemlerin çeşitlilik ve güvenliğinin de devamlılığın sağlanması gerekiyor. Oradaki sondajların hepsi birbirini etkiliyor. Yasal düzenlemelerin ve politikaların oluşturulması gerekiyor. sondajların çok dar bir alanda ve jeotermal sistem için önemli olan birinci ve ikinci dereceden koruma zonu diye tanımlanan alanda yapıldığını görüyoruz. Jeotermal bölgede koruma zonunda kesinlikle yapılaşma yapmayacaksınız. Bakıyoruz, ikisi de yapılmış. Şu an bindiğimiz dalı kesmek üzereyiz. Farkında değiliz ama yavaş yavaş gerçekleşiyor. 1992’de sondajlar sığ sondajlardı. 2006-2007 yılında derinlik artmış, 700 metreye kadar varılmış. Oradaki suyun dolaşımını etkiliyoruz, yatağını değiştiriyoruz. Teknik kurallara uygun olmayan sondajlar açılmış. Açılan 44 sondaj var. Buradaki ortalama kullanım miktarı 266 litre bölü saniye. Gazlıgöl merkezinde bulunan termal kaynaklar kurudu. Pompayla üretime geçilmiş, su seviyesi düşmüş. Pompayla üretim de yetmemiş, pompanın derinliği aşağıya çekilmiş. Jeotermal havzanın mevcut durumu ortaya konulmalı. Jeotermal kuyularındaki xısı ve seviye değişikliğinin bölgede açılacak gözlem kuyuları ile sürekli online olarak takip edilmesi gerekiyor. Deprem açısından önem arz eden bölgelerde gözlem istasyonu varsa jeoretmal havzalar da çok önemli bölgeler, buralarda da gözlem istasylonunun bulunması gerekiyor.”
Otellerle görüşüldü
AFJET Genel Müdürü Dr. Yusuf Ulutürk ise bütün otellerden veri topladıklarını, bu veriler doğrultusunda çalışma yapacaklarını kay-dederek “Biz 15 gündür bunun üzerinde çalışıyoruz. Bu sistemde bütün otelleri dolaştık. Buradaki sistemde hangilerinin kapasitelerinin ne olduğu, kapasitelerinin ileride ne olabileceği yönünde net bilgiler çıkardık. Eğer bu birliktelik sağlanır ve belli bir noktaya gelirse ekonomik olarak iyi bir yatırım olmuş olacak” dedi.
Afyonkarahisar Belediye Başkanı Burhanettin Çoban da jeotermal su birliğinin kurulması gerektiğini kaydede-rek “Valiliğimiz Çevre İl Müdürlüğü’ne bir yazı yazarak talimat verdiği anda Gazlıgöl çevresindeki hiçbir tesis çalışamaz. Dolasıyla ‘Benim kuyum var, ben niye birliğe gireyim’ mantığı doğru değil” şeklinde konuştu.
Kısa süre gerginlik yaşandı
Öte yandan toplantı, bir ara gerginleşti. Kırkpınar Termal’in sahibi Abdullah Kırkpınar’ın “Kurulsun, isteyen oradan alsın isteyen kendi kuyusundan alsın. Benim kuyumu kapatamazsınız ve o suyu alamazsınız. Herkes birliğe üye olacak diye zorlayamazsınız. Ben kuyumun da suyumun da hakkında geli-yorum. Su olmadığı müddetçe hiçbir hizmet yapamazsınız. İl Özel İdaresi’ne bağlamıyorsunuz bu konuyu?” demesi üzerine İl Genel Meclisi Başkanı Salih Sel, “Otellerle toplantı yaptık. Ali Acar da bu birliğe katılmaya hazırım dedi” derken
Vali İrfan Balkanlıoğlu da “Sistemin çalışması için böyle bir şeyin olması lazım. Sistemi kuracak olan AFJET olacak. Bu işin sevk ve iradesi birlik marifeti ile yürüyecek. Yaşayan canlı bir organizma gibi bunun da dönüşümü lazım. Burada kâr amacı güdülmüyor. Bu böyle devam ederse ileride sorunlar yaşanabilir. Biz size iyilik olsun diye bir sistem kurmak, su israflarının önüne geçmek istiyoruz. Bizler, sizi mağdur etmek için yola çıkmıyoruz. Binlerce insanlar gelsin istiyoruz”dedi.
“Sizin için çalışıyoruz”
Salondan “Aba altından sopa gösteriyorsunuz” sesi duyulunca Vali Balkanlıoğlu, bir an için tansiyonun yükselmesinden etkilenerek “Gerekirse aba altından da sopa göstermek de zorundayız. Bundan sonra göreceksiniz el mi yaman bey mi yaman. Bütün kuyularımını denetleteceğim. Ruhsatınızdan bir litre fazla alırsanız mühürleteceğim. Bütün kurallara uyacaksınız” dedi, ancak daha sonra üslubunu yumuşatarak “Biz burada sizin için çalışıyoruz. Allah razı olsun sizlerden dağ başını birçok insanın ekmek yediği tesislere döndürmüşsünüz. Afyon insanları buradan ekmek yiyor” şeklinde konuştu.
Su analizleri farklı
Termal otel sahiplerinden Fikret Akkuş, birlik için görüş belirtilmesi sırasında “Birliğin kurulmasını istiyo-ruz. Su analizleri farklılık gösteriyor. Devlete yarayan hanım bile boşa düşer. Termallerimizin hepsini Maliyeye devretmeye hazırız. Bizim amacımız memleketimize hizmet edebilmek. Bunu teknik imkanlarla çözebilmeliyiz. Kuyular farklılık gösteriyor. Kural neyse kabul ediyoruz. Derdimiz tek kanaldan bunun olmayacağı yönünde. Bir tarafta içme kürü çıkarken birinde de başka kürle karşı karşıya kalıyoruz” hatırlatmasını yaptı.
Suya garanti talebi
İl Genel Meclisi Üyesi Ahmet Kocakulak, İl Özel İdaresi’nen tek başına devletten destek alamadığını ancak birlik olduğu takdirde devletin destek verdiğini kaydederken Aydın Termal’in sahibi Mustafa Aydın da şöyle konuştu:
“Turizm bakanlığı devremülk işine karşı. Bir karşı olunan bir şey yapıyoruz. Devremülk sektörüne yanlış bakış. Bu iş bizim irademize bırakılırsa hiç iyi sonuçlar elde edemeyeceğiz. Su birliğinin oluşumunun övgüyle karşılayorum. Bunun bedelini ne kadar ödeyeceksek ödeyelim. Sorunları çözme anlamında faydalı olacaksa projelerin elinde patlamaması için suyun firmalara garanti edilmesi gerekiyor.” (Kocatepe)