İSLÂM’DA ÜMMET VE ÜMMETÇİLİK ANLAYIŞI

7 Ekim 2010 Perşembe 03:00:00
  Kur’an-ı Kerim’de -küntümhayra ümmetin … (Ali İmran 110 ), ” Vekezâlike cealnâküm ümmeten vasatan..” (Bakara 143) gibi çeşitle ayetlerde 64 defa geçen ümmet sözcüğü; Ana, yol, din, cemaat, familye, nesil, boy, zaman. Istılahta ise, kendi irâdeleriyle veya bir zorunluluk neticesinde aynı yerde, aynı zamanda veya aynı dine tabi olma neticesinde bir arada yaşayan insan topluluğudur. Kur’an’da insan topluluklarını göstermek üzere bu günkü millet manasında da kullanılmıştır. Âlimlerin çoğu, ümmet kelimesini aynı dine tabii olanlar yani Müslümanlar için kullanmışlardır. Arapça bir kelime olup, “emme” fiilinden isimdir. Çoğulu “umem”dir (el-İsfahânî, el-Müfredât, İstanbul 1986, 27, “emme” mad.).
Ümmet, imâm kelimesi ile aynı kökten gelmektedir. Her peygamber, birer imâm, rehber olarak kabul edilir ve ona tabi olanlara da onun ümmeti denir. Bu itibarla dil renk, iklim, ırk ve sınır tanımayan evrensel bir kavramdır. Hatta İslam’a göre bütün insanlık Hazret-i Peygamber’in ümmeti durumundadır. Müslüman olanlara ”’Ümmet-i İcabet”’ (Çağrıya olumlu cevap vermiş olanlar): gayrimüslimlere ise ”’Ümmet-i davet”’ (çağrıldıkları halde bu çağrıya henüz olumlu cevap vermeyenler, Müslüman olmayanlar) denir. Kur’an’da ümmet kelimesi hayvan topluluklarını göstermek amacayla da kullanılmıştır.
Yüce Allah; “Yeryüzünde yürüyen hiçbir hayvan ve iki kanadıyla uçan hiçbir kuş yoktur ki, (onlar da) sizin gibi birer ümmet olmasınlar” (el-En’âm, 6/38) diyerek, hayvan topluluklarının da birer ümmet olduklarını bildirmiştir. Hz. Muhammed (s.a.s) de, köpeklerin bir ümmet olduklarını bildirmiştir (Ebu Davud, Edâhî, 22; Tirmizî, Soyd,16,17; Nesefî, Soyd,10; İbn Mace, Soyd, 2). Diğer bir hadiste de: “Karınca, ümmetlerden biridir” diye buyurmuştur (Müslim, Selam, 148).
Yüce Allah Kur’an’da, insanların önceleri tek bir ümmet olduğu hususunda şöyle buyurmuştur: “İnsanlar tek bir ümmet idi. Allah, peygamberleri müjdeciler ve uyarıcılar olarak gönderdi…” (el-Bakara, 2/213). Âlimler bu âyeti değişik şe-kilde yorumlamışlardır. Bazı âlilere göre, bütün insanlar önce hak yolda, Allah’ın yoluna tabi idi-ler. Sonradan aralarına tefrika girdi, tek ümmet olmaktan çıktılar. Diğer bazı âlimlere göre ise, insanlar tevhid inancının dışında, küfür yolunda idiler. Küfür de tek ümmet idi (el-Maverdî, en-Nuketu ve’l-Uyûn, Beyrut, 1992, I, 271).
Buna göre; küfür yolundaki insanlar bir ümmettirler ve Hz. Muhammed (s.a.s)’e iman eden, onun yolunda olan insanlar da, onun ümmetidir. Nitekim bir hadiste şöyle buyrulmuştur: “Bu ümmet (İslâm ümmeti), diğer ümmetlere karşı üstün kılındı” (Ahmed b. Hanbel, V, 383).
Maide suresi 48. ayette ise ümmet kavramı bu günkü anlamda millet-ulus anlamında kullanılmış ve farklı ümmetler yani milletler halinde yaratılışın bir imtihan ve hayırlı-iyi işlerde yarışma vesilesi olduğuna dikkat çekilmiştir:
“…Eğer Allah dileseydi, elbette sizi tek bir ümmet (millet) yapardı. Fakat verdiği şeylerde sizi imtihan etmek için ümmetlere (milletlere) ayırdı. Öyle ise iyiliklerde/hayırda yarışın” (Maide, 5/48)
MÜSPET VE MENFİ ÜMMETÇİLİK
Nasıl ki milliyetçiliği Müspet Milliyetçilik ve Menfi Milliyetçilik; yani olumlu İslam’a uygun bir milliyetçilik ve İslam’a uygun olmayan; ırkçı, bölücü ve parçalayıcı milliyetçilik diye iki kısma ayrılıyorsa; Ümmetçilik te “Müspet Ümmetçilik” ve “Menfi Ümmetçilik” diye iki kısma ayrılır. Müspet Ümmetçilik, Hz. Muhammed’in ümmeti-İslam Ümmeti olma şuurunun yanında bu ümmet dairesi içerisinde farklı milletlere, milli devletlere sahip olma ve bu İslam devletleri ve İslam milletleri arasında işbirliğini ve her İslam milletinin milliyetçilik duygusuna sahip olması anlayışını benimseyen bir olumlu ümmetçilik anlayışıdır. Menfi Yani Olumsuz Ümmetçilik anlayışı ise tıpkı Komünizm ve Siyonizm gibi Millet, Milliyetçilik ve Milli Devlet gerçeğini inkâr ettiğinden İslam’a ters düşer ve bu anlayışın arkasında İslâm ve Türk düşmanları vardır. Yani İslam’da: 1. MİLLET 2.MİLLİYETÇİLİK 3. MİLLİ DEVLET gerçeğini inkâr eden bir ÜMMETÇİLİK ANLAYIŞI yoktur.