İran'ın 'Ahlak Polisleri' Nedir?

İrşad Devriyeleri, İran’da ahlaki düzeni korumak amacıyla faaliyet gösteren bir tür polis birimidir. “İrşad” kelimesi Arapça kökenli olup “doğru yola yönlendirme” anlamına gelir. Bu devriyeler, genellikle İran İslam Cumhuriyeti’nin katı ahlaki kurallarını ve İslami giyim kurallarını denetlemek için görevlendirilmiştir.

İrşad Devriyelerinin Özellikleri:

• Kuruluş ve Amaç: İrşad Devriyeleri, İran’da İslam Devrimi’nden (1979) sonra kurulmuştur. Amaçları, özellikle kadınların İslami kıyafet kurallarına uygun giyinip giyinmediğini denetlemek, genel olarak toplumda ahlaki düzeni sağlamak ve İslami kuralların uygulanmasını temin etmektir.
• Görev ve Yetkileri:

o            Giyim Denetimi: İrşad Devriyeleri, özellikle kadınların başörtüsü (hijab) takıp takmadığını, kıyafetlerinin İslami kurallara uygun olup olmadığını denetler.

o            Davranış Denetimi: Kamuya açık alanlarda ahlaka aykırı olduğu düşünülen davranışları (örneğin, kadınlar ve erkekler arasında uygunsuz temas) denetler ve bu tür durumları önlemek için müdahalede bulunur.

o            Eğitim ve Uyarı: Genellikle kural ihlali yapan kişilere uyarılar yapar ve gerektiğinde onları daha uygun davranışlar konusunda “eğitir.”

• Eleştiriler ve Tepkiler:

o            İrşad Devriyeleri, hem İran içinde hem de uluslararası alanda sık sık eleştirilere maruz kalır. Birçok insan hakları örgütü, bu devriyelerin bireylerin özgürlüklerini kısıtladığını ve kadınlar üzerinde baskı kurduğunu savunur.

o            2022 yılında Mahsa Amini isimli genç bir kadının, başörtüsü kurallarına uymadığı gerekçesiyle İrşad Devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesi, dünya genelinde büyük tepki ve protestoların başlamasına yol açmıştır. Bu olay, devriyelerin faaliyetlerine karşı duyulan toplumsal tepkinin simgesi haline gelmiştir.

• Mevcut Durum: Son yıllarda, İrşad Devriyeleri’nin uygulamalarına karşı artan tepki ve eleştiriler nedeniyle İran’da bazı reform çağrıları gündeme gelmiştir. Ancak, bu devriyeler hala aktif olarak görev yapmaktadır ve İran hükümetinin ahlaki düzen politikalarının bir parçası olarak faaliyetlerine devam etmektedir.

İrşad Devriyeleri, İran toplumunda İslami kuralları korumaya yönelik katı uygulamaları ile tanınır ve bu nedenle de hem İran’da hem de uluslararası arenada tartışmalı bir konudur.