Hatay 85.Yıl

Hatay halkı 6 Şubatın acılarını dindirmeye çalışıyor. Oysa 85 yıl önce 30 Haziran günü Hatay’da coşku ve sevinç vardı. Çünkü TBMM 30 Haziran 1939 günü Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını onaylamıştı. Hatay’a ismini 1936 yılında Atatürk vermiştir. Bilinen ismi İskenderun sancağına atıfta Sancak’tır, Merkezi de Antakya. Hatay’ın mücadelesi aslında Türk milletinin emperyalizmle mücadelesiyle başlar. Menderes Mütarekesi’nin ardından başlayan işgal sürecinde Fransa İskenderun-Hatay’ı işgal eder. Ancak bölgede ki yerel direnişi kıramaz. Sakarya Zaferinin ardından Anadolu’da unutamayacağını anlar. TBMM ile anlaşmak zorunda kalır. Ankara Antlaşması Hatay’ı Fransız mandası altında ki Suriye’ye bırakır. Hatay anavatandan ayrı düşer. Mustafa Kemal Paşa Sancak’ın Türkiye sınırları dışında kalmasını sindiremez. Lozan görüşmelerinde de Hatay anavatanın dışında kalır. Hatay’ın Türkiye’ye katılması için Adana’da mitingler yapılır. Atatürk bu mitingde Hataylıların özgürlük çığlıklarını dinler ve çok üzülür. İşte o anda Gazi ünlü yanıtını verir.
– 40 asırlık Türk yurdu esir kalamaz-
Lozan’dan sonra Türklere baskılar giderek artar. 1930 yılından itibaren Avrupa’da savaş rüzgarla esmeye başlar. 1935 yılından sonra Fransa Suriye manda yönetimini bırakmayı düşünmektedir. Fransa 9 Eylül 1936 yılında Suriye hükümeti ile anlaşır ve manda isteğinden vazgeçer. Suriye bağımsız bir devlet olur. Fransa’nın ayrılması Hatay’ın Suriye’de kalması anlamına gelir. Türk kamuoyunda sesler yükselmeye başlar. Mahmut Esat Bozkurt yazıları ile Hatay sorununu gündemde tutar. Buranın anavatana katılması gerektiğini eylemleri ile destekler. Türkiye Cumhuriyeti Hatay’ı unutmaz iki aşamalı yol izler. İlk adım Hatay’a bağımsızlık kazandırıp Suriye’den koparmak, ikincisi ise anavatana katmaktır. Bağımsızlık için Milletler Cemiyetine başvurular, 1936 Kasım ayında Suriye Meclisi için yapılan seçimler boykot edilir. Hatay’da Halk Partisi kurulur. Halk evleri açılır. Türkiye’nin ilk hamlesi olumlu sonuç verir. 27 Ocak 1937’de iç işlerinde bağımsız dış işlerinde Suriye’ye bağlı bir yönetim oluşur. Hatay’da 40 üyeli bir meclis oluşturulmaya karar verilir. Fransa seçimlere müdahele edince çatışma alevlenir. En büyük tepki Atatürk’ten gelir. Hasta yatağından kalkar. 19-24 Mayıs 1938 tarihlerinde Mersin ve Adana’ya yaptığı gezi ile Fransa’ya Hatay için savaşı göze alabileceklerini hissettirir. 2. Dünya savaşının yaklaştığı o günlerde bu gözdağı etkili olur. Hatay’da seçimler yapılır 40 üyeli meclisin 31 üyesi Türklerden oluşur.
2 Eylül 1938’de Hatay Meclisi toplanır Hatay Devletini kurar.
Tayfur Sökmen ilk Cumhurbaşkanı olur. Atatürk hasta yatağında olayları takip eder. Ne var ki Hatay’ın Türkiye ile buluşmasını göremeyecektir. 23 Haziran 1939 yılında Türkiye ile Suriye arasında ki sınırın kesin olarak saptayan anlaşma oluşur. 29 Haziran 1939’da Hatay Meclisi Türkiye’ye katılma kararı alır. Bu karar 30 Haziran 1939’da bundan 85 yıl önce TBMM’de görüşülerek Hatay’ın anavatana katılması kabul edilir.
7 Temmuz 1939 Cuma günü Hatay’da Vilayet kurulması Kabul edilir. Merkezi Antakya olmak üzere Hatay ili kurulur. Türkiye Cumhuriyeti’nin 63. İli olur. Bugün umudumuz Hatay’ın deprem yaralarını sarıp ayağa kalkmasıdır.