Harabi’den

Afyonkarahisar’ın önde gelen kalem erbabından, tecrübeli, saygın ve bilgi yüklü değerli büyüğümüz Galip Leblebicioğlu Türkeli Gazetesi’ndeki köşesinde geçtiğimiz günlerde Afyonkarahisar’ın gelmiş geçmiş en önemli heccavlarından (Heccav: hiciv yazan) Harabi’den, yani asıl adıyla merhum Cıloğlu Deli Bekir’den şiirler alıntılamış yazısında.

Türk Dünyası’nın Ermenistan’ın zulmüne karşı Azerbaycan’an ardında tek yürek olduğu bu günlerin özel önemine binaen Galip Amca’nın hatırlattığı şiirinde şöyle demiş yaklaşık 150 yıl öncesinden Harabi:

Senede bir kere gitmez hamama

Gavurun düşkünü, murdar Ermeni

Kıçının tersiyle seyirdir cama

Dırdır papazdan korkar Ermeni

Kel sarraf da olmuş sandık emini,

Kim artırdı bu eşeğin yemini,

Kimini azarlar kovar kimini,

Necaset küpüdür barbar Ermeni.

Sahibine kızar köpeğin döğer,

Müslümanın atının izine söğer,

Ceddi kıpti imiş bunların meğer,

Birbirine derler ahbar Ermeni.”

Malum, Cıloğlu Deli Bekir’in Afyonkarahisarımızda yaşadığı yıllarda yani 1800-1850’li yıllarda Afyonkarahisar’da önemli bir Ermeni nüfusu var ve Ermeni azınlık o zamanlardan azgınlıklarına başlamış vaziyette. Harabi de (Cıloğlu) bu azgınlıklara binaen bu dörtlükleri söylemiş o zamanlar.

***

Cıloğlu Deli Bekir, babam rahmetlinin sıkça bahsettiği, atıflarda bulunduğu Afyonkarahisar’ın erenlerinden bir şahsiyet. Yeni nesil, Harabi rumuzunu kullanan “Deli”, ya da çoğu kimsenin kerametine işaretle “Dolu” diye tabir ettiği Cıloğlu (Çiloğlu) Bekir’in şiirlerine yabancı ne yazık ki.

Harabi’nin çok sayıdaki güzel şiirleri bugün bile ilgiyle, beğeniyle okunuyor. Mesela Afyonkarahisarlı eski şairlerden Dehşeti’nin Cihanyandı adındaki o dönemin bir güzeli için yazdığı koşması vardır. Harabi de, işte bu Cihanyandı’nın yaşlanması üzerine bir hicviye yazar. Harabi’nin “Cihanyandı”ya ithafen yazdığı koşması şöyledir:

“Bir zaman âlemi yakıp kavuran

Felek sillesi mi yedin şaşkın yar

Nice yiğitleri kalbinden vuran

Bunamış, acuze, eski bıçkın yar.

……………………………………………

Peteği sallanır balı kalmamış,

O nazik vücudun alı kalmamış,

Kurumuş yanağın gülü kalmamış,

Git bana görünme çağı geçkin yar.

***

Harabi’nin ayak üstü, hemen öyle irticalen söylediği bazı sözler günümüze kadar tekerleme gibi uzanıp gelmiştir. “İki fındık bir cevizin dengidir. Anası vız vız, babası zındık, kız kardeşi ise çengidir” lafı gibi.

Bugünkü hafta sonu köşemizi Harabi’den iki ayrı dörtlükle sonlandıralım:

“Ezanlar okunur gelmez cemaat,

Cihanı büsbütün kapladı bid’at

Çalgıcı Mis gelirse ederler rağbet

Sazla santura iytibar şimdi

***

Benim için şekavet (şikayet) çok

Canım için hazırlık yok

Attı sineme felek ok

Defnedin beni kabre tortop