Hangi Buzluk Mağarasını Gezmek İsterdiniz? Afyon Mu, Elazığ Mı?

Buzluk Mağarası olarak bilinen doğal oluşum Türkiye’de hem Afyonkarahisar ilinde hem de Elazığ ilinde yer almaktadır. Peki siz hangi buzluk mağarasını gezmek isterdiniz? Gelin birlikte inceleyelim.

AFYON BUZLUK MAĞARASI

Afyonkarahisar’ın Sultandağı ilçesine bağlı Dereçine kasabasının güneyinde, Sultandağları'nın 2.519 metredeki zirvelerinde bulunan Buzluk Mağarası, yaz aylarında dahi buz oluşumuyla dikkat çeken bir doğa harikası olarak biliniyor. Bölge halkı arasında "Buzluk Mağarası" ismiyle tanınan bu mağara, özel yapısı ve iklimsel özellikleri sayesinde yaz aylarında bile duvarlarında buz tabakaları barındırabiliyor.

Mağarada yazın gerçekleşen buz oluşumunun, mağaranın dar girişi ve düşey yapısıyla yakından ilişkili olduğu belirtiliyor. Yaz aylarında mağara duvarlarından süzülen su, içerideki serin boşluklar ve dış ortam arasındaki sıcaklık farkı nedeniyle buharlaşıyor ve bu süreç, mağara içinde ısı kaybına yol açarak soğumanın artmasına neden oluyor. Bunun sonucu olarak, mağaranın duvarları buz tabakaları ile kaplanıyor. Öte yandan, mağaraya kış aylarında çıkmak da mümkün. Kışın dağlar karla kaplandığında mağara, yazın olduğunun aksine, dışarıya göre daha sıcak bir ortam sunuyor. Rivayetlere göre kış aylarında mağaranın girişinden buhar çıktığı gözlemleniyor.

ELAZIĞ BUZLUK MAĞARASI

Harput antik kentinin yakınlarında, Elazığ merkeze 12 km, Harput’a ise 6 km uzaklıkta konumlanan Buzluk Mağarası, Harput Platosu'ndaki Buzluk Tepe’nin kuzey yamacında yer alıyor. Bu mağara, Buzluk Tepe’nin kuzeyinden geçen fay hattının etkisiyle oluşan bir dolinin kuzey tarafında bulunuyor. Harput Platosu'nun üst kesimi, doğu-batı yönünde uzanan düşey faylar ile parçalanmış durumda. Güneydeki faylanma sonucu çöken tabakaların çatlak hatlarında gelişen mağaralar, karstlaşmanın etkisiyle dolinin altında uzanarak oluşmaya devam ediyor. Doline düşen yağmur suları mağaraya akarak yeraltı su kaynağını besliyor.

Çevresinde derinlikleri 3 ila 15 metre arasında değişen kuyular ve oyuk mağaracıklar bulunan Buzluk Mağarası’nın, bu küçük mağaracıklarla bağlantısı olduğu düşünülüyor ve bu durumun rüzgâr akımlarını oluşturarak buzlanmaya katkı sağladığı belirtiliyor.

Buzluk Mağarası, klimatik ve morfolojik özellikleri dolayısıyla yazın buz oluşumu gösterirken, kış aylarında bu özellik görülmüyor. Türkiye’de bu özelliğiyle tek olan Buzluk Mağarası, dünyada bu şekilde işleyen 45 mağaradan biri olarak biliniyor. Yaz aylarında mağara ile dış ortam arasında belirgin sıcaklık farkı oluşuyor, bu da güçlü bir rüzgâr akımıyla hızlanan buharlaşmayı ve sıcaklık düşüşünü sağlıyor. Ancak kışın mağara içi ve dış ortam arasında sıcaklık farkı daha az olduğundan bu güçlü hava akımı gerçekleşmiyor ve buz oluşumu görülmüyor. Buzul sarkıtlarının uzunluğu 1-1,5 metreyi, genişliği ise 75 cm’yi bulabiliyor.

Yüzeyde sıcaklık 22 °C iken, mağaranın 30 metre derinliğinde sıcaklık 0 °C’ye kadar düşebiliyor. İlkbahardan ekim ayına kadar mağarada buz bulunduğu gözlenirken, yoğun kar yağışı alan kış döneminde mağara ağzının 5-6 metrelik kısmı karla kapanabiliyor. Bu örtü, mağaranın hava sirkülasyonunu kısıtlayarak buzul oluşumunu engelleyen bir faktör olarak da öne çıkıyor.