Hala Savaşta Olduğumuzu Biliyor Muydunuz ?
Türkiye'nin, I. Dünya Savaşı'ndan bu yana resmi olarak hâlâ savaş halinde olduğu bir ülke olması oldukça dikkat çekici bir durum. Dahası, bu ülkenin yalnızca 61 kilometrekarelik bir alana sahip ve 30.000 nüfuslu San Marino olması, durumu daha da ilginç kılıyor.
Evet, Türkiye ve San Marino, tam 108 yıldır resmen savaş hâlinde. San Marino'nun, I. Dünya Savaşı sonrası imzalanan Mondros Mütarekesi, Sevr Barış Antlaşması ve Lozan Barış Antlaşması'na davet edilmemesi nedeniyle bu ilginç durum hâlâ sürmekte. Bu durumun devam ediyor olması ise ayrı bir tuhaflık barındırıyor.
SAN MARİNO’NUN KONUMU VE TARİHİ
Resmi adıyla San Marino Cumhuriyeti, dünyanın en eski ve en küçük cumhuriyetlerinden biridir. Avrupa’nın en küçük yüzölçümüne sahip olan bu ülke, İtalya Yarımadası üzerinde yer almaktadır. Yüzölçümü yalnızca 61.2 km² olan San Marino'nun nüfusu ise yaklaşık 33.000’dir. M.Ö. 301 yılına kadar dayanan tarihiyle San Marino, Avrupa'nın en eski bağımsız devletlerinden biridir.
I. DÜNYA SAVAŞI VE SAN MARİNO’NUN KATILIMI
28 Temmuz 1914’te başlayan I. Dünya Savaşı, İngiltere, Fransa, İtalya ve Rusya'nın başını çektiği İtilaf Devletleri ile Almanya, Osmanlı Devleti ve Avusturya'nın liderliğindeki İttifak Devletleri arasında geçti. Bu savaşa katılan ülkeler şu şekildeydi:
İtilaf Devletleri: Rusya, Fransa, Birleşik Krallık, İtalya, Japonya, ABD ve San Marino gibi ülkeler.
İttifak Devletleri: Almanya, Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan gibi ülkeler.
San Marino, 1915’te 20-30 bin kişilik nüfusu ile savaşa İtalya’nın yanında katıldı. 30 kadar subay ve 900 kişilik bir askeri birlikle, İttifak Devletleri’ne savaş ilan etti. Ancak savaş boyunca, Osmanlı Devleti ile San Marino hiç karşı karşıya gelmedi ve savaş, iki ülke arasında tek bir kurşun dahi atılmadan sona erdi.
MÜTAREKE VE BARIŞ ANTLAŞMALARINA DAVET EDİLMEYEN SAN MARİNO
I. Dünya Savaşı sona erdiğinde, İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri arasında bir dizi ateşkes ve barış antlaşması imzalanmıştı. Bu antlaşmalar arasında, Osmanlı İmparatorluğu ile Mondros Ateşkes Antlaşması, Avusturya-Macaristan ile Villa Giusti Ateşkesi ve Almanya ile Rethondes Antlaşması yer alıyordu. Ancak, savaşın galibi olan İtilaf Devletleri, San Marino’yu hiçbir görüşmeye davet etmemişti.
San Marino, savaş boyunca İtilaf Devletleri'nin yanında yer almış olsa da, ateşkes ve barış antlaşmalarına katılma hakkı verilmemişti. Osmanlı Devleti ile Mondros Mütarekesi imzalandığında ve sonrasında yapılan Sevr Barış Antlaşması'nda da San Marino'ya yer verilmemişti. Savaşın galibi olan İtilaf Devletleri, San Marino’yu unutmuştu.
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI VE SAN MARİNO’NUN DURUMU
I. Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti, Sevr Barış Antlaşması'na karşı başlattığı Kurtuluş Savaşı ile zafer kazanmış ve Lozan Barış Antlaşması imzalanarak Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı kabul edilmiştir. Ancak ilginç bir şekilde, Lozan Barış Antlaşması'na da San Marino’dan herhangi bir temsilci davet edilmemişti. Bu durum, oldukça tuhaf bir sorunu ortaya çıkardı: San Marino, savaş bitmiş olmasına rağmen resmi olarak hâlâ savaş hâlinde olan tek ülke olarak kalmıştı.
SAN MARİNO İLE SAVAŞ DURUMUNUN FARK EDİLMESİ
San Marino ile Türkiye arasındaki bu garip durum, ancak yıllar sonra fark edildi. 1997’de, San Marino Devlet Arşivi Müdürü Prof. Dr. Cristoforo Buscanini'nin yaptığı bir araştırma, iki ülkenin hâlâ savaşta olduklarını ortaya koydu. Buscanini, bu durumu şu şekilde açıklamıştı: “İddia ederim ki, iki ülkenin hâlâ savaş hâlinde olduğunu ne 65 milyonluk Türkiye (1997'de) bilir, ne de 24 bin San Marinolu.”
Buscanini’nin açıklamalarından sonra, Türkiye ile San Marino arasındaki bu “unutulmuş savaş” ilk kez kamuoyunun dikkatine sunulmuş oldu. Ancak ne Türkiye ne de San Marino, bu durumu düzeltmek için herhangi bir adım atmamıştır. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler, İtalya aracılığıyla sürdürülmektedir.
ALMANYA VE DİĞER ÜLKELERLE BARIŞ ANTLAŞMALARI
San Marino’nun savaş durumunun fark edilmesinin ardından, diğer ülkelerle de barış antlaşmaları yapılmaya başlandı. 1934'te Almanya, San Marino ile barış antlaşması imzalayarak 1915’ten bu yana süregelen savaş hâlini sona erdirdi. 1937’de Macaristan ve Bulgaristan da San Marino ile barış antlaşması yapmak için bir araya geldiler. Nihayetinde 1986’da Avusturya, 76 yıl sonra San Marino ile barış antlaşması imzalayarak savaşı sonlandırdı. Ancak Türkiye ile San Marino arasındaki savaş hâlâ devam etmektedir.
TÜRKİYE VE SAN MARİNO ARASINDAKİ DURUMUN BUGÜNÜ
Bugün, Türkiye, San Marino ile doğrudan diplomatik ilişkilerini İtalya aracılığıyla sürdürmektedir. Ancak 108 yıl sonra bile, iki ülke arasında resmi olarak savaş durumu sona erdirilmemiştir. Avrupa’nın en küçük devletlerinden biri olan San Marino ile bu kadar uzun süre barış antlaşması yapılmamış olması, tarihteki en ilginç diplomatik olaylardan biri olarak kaydedilmektedir.
Umarız, bir gün bu ilginç durum sona erer ve Türkiye ile San Marino arasında da resmi bir barış antlaşması imzalanarak, 108 yıl süren savaş durumu son bulur. Ancak şu an için, iki ülke arasındaki “savaş” devam etmektedir.
