Nöbetçi Eczaneler
2 Mart 2017 Perşembe 12:42:57 KARAHİSÂR SANCAĞI
[s. 366] Karahisâr-ı Sâhib veya Afyonkarahisârînamıyla maruf olan iş bu liva Hüdâvendigâr Vilâyeti’nin cenûb-ı şarkî kısmından ibaret olarak şimâl ve şimâl-ı garbî cihetinden Kütahya sancağı, garben Aydın, cenûb ve cenûb-ı şarkî tarafından Konya ve şimâl-ı şarkî cihetinden Ankara vilayetleriyle mahduttur.
Arazisi dağlık ve gayet mürtefi‘olup şark cihetinden Emir ve cenûb-ı şarkî cihetinde Sultan dağları mümtedd31 olduğu gibi garp tarafında Altı Parmak) ve (Maymun) dağları bulunur.
Anadolu’nun en büyük nehirlerinden ma‘dûd olan (Sakarya) ve (Büyük Menderes) suları bu liva dâhilinde nebeân32 etmektedir.
Sâlifü’z-zikir dağlar arasında ve enhâr vadilerinde mürtefi‘ ve fakat gayet münbit ve vâsi‘ovalar mevcut olup binâen aleyh zehâir-i mütevvia‘ ile afyon, tütün, pamuk, kettân, Sisam, kenevir, miktâr-ı küllî yapağı ve tiftik, zetin, bal, balmumu, üzüm, kestane, ceviz, palamut husule gelmekte ve bunların heman kâffesi İzmir İskelesi’ne nakil ve ihraç edilmektedir.
Livanın çam ve meşe ağaçlarından mürekkep olan cesîm33 ormanlarından ihtiyâcât-ı mahalliyenin istifası için hayli kereste ve odun kat‘ ve kömür imal olunur.
Sanayi‘-i mahalliye, dâhil-i livada hâsıl olan gayet nefis yapağıdan halı, kilim, nesc34 ve a‘mâline münhasır olup merkez livada dahi kâr-ı kadîm ıslaha ve kuyumculuğa müteallık bazı zarif şeyler yapılıyor.
Livanın ekser tarafları yazın sıcak ve kışın gayet soğuk olduğu gibi Menderes Nehri havzasına müsadif olan yerlerin havası sıtmalıdır.
Liva-ı mezkûr (6125)i Ermeni vr (77)si Rum ve mütebâkisi Müslim olmak üzere (232.584) nüfusu hâvî ve merkez kazası ile (Bolvadin), (Aziziye) ve Sandıklı namında üç kazayı şâmildir.
KARAHİSÂR KAZASI
Karahisâr Kazası şimâl ve şimâl-ı garbî cihetinden Kütahya sancağı, şarkan Aziziye [s. 367] ve Bolvadin ve garb-ı cenubu tarafından sandıklı kazaları ve cenûben Konya Vilâyetiyle mahduttur.
Kaza-yı mezkûr (44.692)si zükur ve (44.303)ü inas olmak üzere (88.995) nüfusuhavi ve (14.858) hane ve (153) karye ile (Şuhut) ve (Sincanlı) merkez nahiyelerini şâmildir. Nüfus mevcudunun merkezde sakin olan (6.055) Ermeni’den mâadâsı Müslimdir.
Arazisi arızalı ve hayli yüksek olup ormanları gayet mebzûldür35. Cesîm ve vâsi‘ mer‘alarında pek çok ağnam36 sürüleri beslendiği gibi ayı, kurt, domuz, karaca, geyik, tilki gibi hayvanât-ı vahşiye ve saydiye37 kesret üzere bulunur.
Toprağı esasen münbit ve mahsuldâr ve hayvanât-ı ehliyesi kesîr olmakla hubûbât–ı mütenevvi‘adan başka afyon, haşhaş, keten, mazı, cehrî, yapağı, tiftik ve sâire husûle gelir.
Miyâh-ı câriyesi38 merkez kazadan geçen (Akar çayı) ile ona tabi birkaç dereden ibaret olup bazı kurâsının39 (köylerinin) kuyu suyundan başka suları yoktur.
Merkez kazaya beş saat mesafede kâin (İsce Karahisâr) civarında bir mermer madeni vardır ki oradan senevî küllî ihrâcât vukubulur.
31 Mümtedd: Uzandığı.
32 Nebeân: Pınar suyunun yerden kaynaması.
33 Cesîm: İri.
34 Nesc: Dokuma.
35 Mebzûl: Bol, çok.
36 Ağnam. Koyunlar.
37 Sayd: av.
38 Miyâh-ı câriye: Akar sular.
39 Kurâ: Köyler.
