Filistin’in yönetim şekli

Filistin Ulusal Yönetimi Batı Şeria ve Gazze Şeridi’ni yöneten bir idari örgüt ve devlet yapılanmasına sahiptir.

Filistin Ulusal Yönetimi 1994’te, İsrail hükûmeti ve Filistin Kurtuluş Örgütü arasında yapılan Oslo’daki uzlaşma görüşmelerinden sonra iki taraf arasındaki uzlaşma görüşmeleri sırasında 5 yıllık geçici dönem hükümeti olarak kuruldu.

İsrail’in 1967’de işgal ettiği Batı Şeria ve 2007’de abluka altına aldığı Gazze’den oluşan iki Filistin bölgesi, 2006’da yapılan seçimleri Hamas’ın kazanmasının ardından yaşanan iç sorunlar nedeniyle iki ayrı Filistinli güç tarafından yönetiliyor.
Filistin Devleti, uluslararası hukuka göre başkenti Doğu Kudüs olsa da İsrail tarafından 1967’de işgal edildikten sonra hali hazırda idari olarak yine işgal altındaki Batı Şeria’nın Ramallah kentinden yönetiliyor.

Künye
Nüfus: Batı Şeria’da yaklaşık 3 milyon, Gazze’de yaklaşık 2 milyon. Filistin toprakları üzerinde İsrail’in kurulmasıyla göçe zorlanan Filistinlilerin çevre ülkelerde ve dünyanın çeşitli bölgelerindeki nüfusunun yaklaşık 6 milyon, İsrail’in kurulmasıyla göçe maruz kalmayan İsrail vatandaşı Filistinlilerin sayısının da yaklaşık 1,7 milyon olduğu tahmin ediliyor.

Etnik Yapı: Filistinli Arap

Yüzölçümü: Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) tarihi Filistin topraklarının bir kısmında yani Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Gazze’de kurulmasını talep ettiği topraklar, tarihi Filistin topraklarının sadece yüzde 22’sine tekabül ediyor. 6 bin 220 kilometrekarenin 360 kilometrekaresini coğrafi olarak Batı Şeria ve Doğu Kudüs ile bağlantısı kalmayan Gazze Şeridi oluşturuyor.

Din: İşgal altındaki Filistin topraklarında yaşayan Filistinlilerin yaklaşık yüzde 91’ini Müslümanlar, yüzde 9’unu Hristiyanlar, yüzde 1’ini Samiri Yahudileri ile Dürziler oluşturuyor.

Para Birimi: Yeni İsrail Şekeli ve Ürdün Dinarı

Filistinli Müslümanlar, Cuma namazını kılmak için çoğunlukla Mescid-i Aksa’yı tercih ediyor

Genel Durum
Yaklaşık 400 yıl Osmanlı İmparatorluğu tarafından yönetilen, Ürdün Nehri ile Akdeniz arasında kalan tarihi Filistin toprakları, imparatorluğun tarih sahnesinden çekilmesiyle önce İngilizler tarafından işgal edildi, daha sonra bu topraklarda İsrail devleti kuruldu.

19. yüzyılın başından itibaren yoğun Yahudi göçüne maruz kalan tarihi Filistin toprakları, 1917’de ilan edilen Balfour Deklarasyonu ile hızlanan Yahudi göçüyle sarsıldı. İngiliz mandasının kontrolündeki Kudüs ve Filistin’de durum Müslümanlar aleyhine tehdit edici boyut kazandı.

Ulusal Yahudi Konseyi, tarihi Filistin toprakları üzerinde 14 Mayıs 1948’de İsrail Devleti’nin kurulduğunu ilan etti. İsrail devletinin ilanından sonra başlayan Arap devletleri ile İsrail arasındaki savaşta İsrail, BM’nin 1947’de ilan ettiği taksim planının aksine sınırlarını genişletti. Bu tarihten sonra Batı Kudüs İsrail’in, Doğu Kudüs Müslümanların yönetimine geçti.

Ürdün’ün kontrolündeki Doğu Kudüs ve Batı Şeria, 1967’deki 6 gün savaşında İsrail tarafından işgal edildi. İslam dünyası tarafından Mekke ve Medine’den sonra kutsal şehir sayılan Kudüs ve buradaki İslam mukaddesatı, fanatik Yahudilerin saldırılarına maruz kaldı.

Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, 1977’de İsrail’e ve Kudüs’e yaptığı resmi ziyaretle İsrail’i ve Kudüs’teki hakimiyetini kabul eden ilk Arap lider oldu. Bundan yaklaşık 2 yıl sonra ABD öncülüğünde Mısır-İsrail arasında Camp David Barış Anlaşması imzalandı.

İsrail, 1980’de Kudüs’ü doğusuyla-batısıyla birleşik olarak İsrail’in başkenti ilan etti. BM Güvenlik Konseyi, Kudüs’ün İsrail’in başkenti olarak ilan edilişini tanımadı.

Gazze ve Batı Şeria’da 1987’de başlayan ve geniş halk yığınlarının katıldığı 1. İntifada, 1993 Oslo Antlaşması ile sonuçlandı. Oslo antlaşması ile FKÖ, Filistin’in resmi temsilcisi kabul edildi. FKÖ’nün kontrolünde, Doğu Kudüs hariç Batı Şeria ile Gazze’de sınırlı otoriteye sahip Filistin Özerk Yönetimi kuruldu.

İsrail’in eski Başbakanı Ariel Şaron’un 2000 yılında yüzlerce korumasıyla Mescid-i Aksa’yı ziyaret etmesiyle 2. İntifada patlak verdi. İsrail, 2002’de Batı Şeria’ya ‘Koruyucu Kalkan’ askeri harekatını başlattı. Filistin Özerk Yönetimi Başkanı Yasir Arafat’ın Ramallah’taki ofisini kuşattı ve Arafat’ın bu ofisten ayrılmasına bir daha izin vermedi. Askeri harekatın ardından güvenlik gerekçesiyle Batı Şeria’yı Doğu Kudüs’ten ayıran 700 kilometrelik bir duvar inşa etmeye başladı. “Utanç Duvarı” adı verilen duvar, Batı Şeria’da yaşayan birçok Filistinliyi evinden, okulundan koparmanın yanı sıra doğrudan İsrail denetimi altındaki toprakları da genişletti.

İsrail’in fiili işgali altındaki Batı Şeria’da 400 bin, Doğu Kudüs’te 200 bini aşkın Yahudi yerleşimci bulunuyor. Uluslararası hukuka göre, buradaki Yahudi yerleşimlerin tümü yasa dışı kabul ediliyor.

İsrail ile Filistin arasındaki barış görüşmeleri, İsrail’in “1967 sınırlarını, zorunlu göçe maruz bırakılan Filistinlilerin geri dönüş hakkını ve Yahudi yerleşim birimleri inşasına son vermeyi kabul etmemesi” nedeniyle Nisan 2014’te durmuştu.

Ekonomi
Dış yardımla varlığını sürdürebilen Filistin, 2008 yılından bu yana tek haneli ekonomik büyüme oranları yakalamış durumda. 2015 tahminlerine göre, gayri safi yurtiçi hasılası 12,7 milyar dolara varan Filistin’de enflasyon yüzde 1,4 civarında.

Batı Şeria’da işsizlik oranları yüzde 27 iken, Gazze’de bu rakam yüzde 43’e ulaşmış durumda. Dünya Bankası’nın Eylül 2016’da yayımladığı verilerde İsrail’in karadan, havadan ve denizden abluka altına aldığı Gazze’de yoksulluk oranının yüzde 60 olduğu belirtilmişti.

Siyasi Durum
Filistin’de ilk kez 2006 yapılan genel seçimlerde büyük başarı elde eden Filistin İslami Direniş Hareketi Hamas’a, Fetih Hareketi tarafından yönetilen Filistin Yönetimi tarafından önce hükümeti kurma görevi verilmiş, daha sonra başta ABD ve İsrail olmak üzere uluslararası tepkiler nedeniyle Hamas’ın hükümeti kurma görevi iptal edilmişti.

Hamas ile Fetih hareketi arasında 2007’deki çatışmaların ardından Gazze’de kontrolü ele geçirmeye başlayan Hamas, 10 yıldan bu yana Gazze’yi tek başına yönetiyor. Hamas’ın Gazze’de kontrolü sağlamasıyla İsrail de yaklaşık 2 milyon kişinin yaşadığı bölgeyi hava, kara ve denizden ablukaya aldı.

Hamas ve Fetih hareketleri arasında uzun süren görüşmelerin ardından Filistin’de 2 Haziran 2014’te Ulusal Uzlaşı Hükümeti kuruldu ancak bu hükümet Hamas ve Fetih arasında yeniden başlayan anlaşmazlıklar nedeniyle Gazze Şeridi’nde göreve başlayamadı.