Epilepsi nedir

Halk dilinde sara hastalığı olarak bilinen epilepsi hastalığı, beyin kabuğundaki sinir hücrelerinin anormal ve aşırı elektriksel desarjı sonucu ortaya çıkan ani, tekrarlayıcı ve tanımlanabilen bir olayla tetiklenmemiş nöbetler ile tanımlanan bir rahatsızlıktır. Anlık dalmalar, ellerde sıçrama, çığlık atma, kol ve bacaklarda kasılmalar, bilinç kaybı, ağızdan köpükler gelmesi, idrar kaçırma, olduğu yere yığılma, baş dönmesi gibi birçok belirti epilepsi nöbetlerinde görülebilir. Epilepsi, genetik yatkınlıktan, beyindeki yapısal bir bozukluktan, beyin travmaları ve tümörlerinden kaynaklanabilir.

Anne karnında geçirilen enfeksiyonlar
Doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması
Kafa travması
Genetik ve metabolik hastalıklar
Tümörler
Gelişimsel beyin malformasyonları
Menenjit gibi beyin enfeksiyonları epilepsiye yol açabilir.

Belirtiler
Epilepsinin Belirtileri Nelerdir?
Epilepsi beyindeki bir fonksiyon bozukluğu olduğundan, beynin etkilenen bölgesinin yürüttüğü işleve göre semptomlar farklılaşabilir. Bazı belirtiler şunlardır:

Vücutta ani kasılmalar
Kollarda ve bacaklarda kontrol edilemeyen sallantılar
Şuur kaybı
Seri şekilde baş sallama hareketi
Kısa bir süre seslere veya konuşmalara yanıt verememe
Sabit bir noktaya bakmak
Hızlı göz kırpmak
Korku, anksiyete ya da deja vu (o anı önce yaşamış gibi hissetme) gibi psikolojik semptomlar
Nöbet Öncesi Belirtiler: Aura’lar
Nöbet, beynin küçük bir bölgesinden başlıyorsa, kişi nöbetin başlangıcında bazı belirtiler yaşayabilir. Buna “aura” denir. Bu belirtiler, beynin hangi alanın anormal elektriksel aktiviteyle ilintili olduğunu gösterir.

Uyuşma
Görme veya duyma değişikliği
Hoş olmayan kokular alma
Mide bulantısı ya da midede baskı hissi
Ani korku hissi

Tanı Yöntemleri
Epilepsinin Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Bazı hastalarda epilepsi nöbetlerini tetikleyici durumlar olabilir. Örneğin uzun süreli açlık, uykusuzluk, aşırı yorgunluk, kullanılan ilaçların kesilmesi ya da değiştirilmesi, hormonal değişiklikler nöbetlere neden olabilir.

Epilepside nöbetlerin sıklığı, ne kadar sürdüğü, hangi yaşlarda başladığı doktor için önemli ipuçları verir. Bu nedenle hekiminiz detaylı tıbbi öykünüzü alacak ve fizik muayene yapacaktır.

EEG, beynin elektriksel aktivitesini ölçen bir cihazdır; epilepside tanı konmasına ve kontrolsüz elektriksel deşarjların beynin hangi bölgesinden başladığının tespitine yardımcı olur. Beyinde nöbetlere neden olabilecek yapısal bir problem olup olmadığını gösteren MR ve Bilgisayarlı Tomografi incelemeleri epilepside kullanılan yöntemlerdir.

Epilepsi hastalarının çoğu anti-epileptik denilen epilepsi ilaçları yoluyla tedavi edilebilir. İlaçlarla nöbetlerin durdurulması amaçlanır. Bu nedenle ilaçların düzenli olarak kullanımı önemlidir. İlaç tedavisi, hastaların büyük bir bölümünde etkili olmasına rağmen, kimi hastalarda beklenen etkiyi sağlayamayabilir. Bu hastalarda epilepsiye sebep olan altta yatan duruma göre cerrahi tedaviler uygulanabilir.

İki tür epilepsi cerrahi yöntemi vardır:
İlki epileptik odağın kendisinin kaldırılmasıdır (rezektiv cerrahi).
İkincisi nöbet yayılım yollarının kesilmesi yoluyla nöbetlerin yayılmasını, sıklık ve şiddetini azaltmaya yönelik olan cerrahi yöntemdir (fonksiyonel cerrahi, palyatif cerrahi).
Kimi uygun hastalarda ise vagus sinir stimülatörü denilen tedavi uygulanabilmektedir. Göğüs altına yerleştirilen pil, vagus sinirini belli aralıklarla uyarır ve bu nöbetlerde azalma sağlayabilir. Bu tedavi yöntemiyle hastalarda belirgin düzelme sağlanabilir.

Diğer bir tedavi seçeneği de ketojenik diyettir. Bazı tür epilepsilerde etkili olan bu diyet yağdan çok zengin beslenilmesi prensibine dayanır. Ancak uzman hekimin onayıyla, diyetisyen kontrolünde uygulanmalıdır.

Epilepsi Kronik Midir?
Epilepsi kronik bir hastalıktır. Kronik hastalıklar fiziksel etkilerine ek, hastaların psikolojileri üzerinde olumsuz etkili olabilir. Kronik bir hastalıkla yaşayan kişinin, bu hastalığın sağlığının bir parçası olduğunu kabul etmesi önemlidir. Kronik hastalıklarda, hastalıklar tedavi olunca geçecek şeyler değildir. Hasta, öncelikle hastalığının sağlığının bir parçası olduğunu kabul etmeli, hastalığıyla yaşamayı ve hastalığın olumsuz etkilerini azaltmayı öğrenmelidir. Epilepsi hastalığında kontrolsüz nöbetler yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir, fiziksel olarak yaralanmaya sebep olabilir. Bütün bunlar başta hasta ve sonrasında yakınları için zaman zaman bunaltıcı olabilir veya depresyona yol açabilir. Hastalığın hasta üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için şunlar yapılabilir:

Stresi yönetmek çok önemlidir. Stres vücut için olağan ve gereklidir. Fazla stres ise var olan sağlık sorunlarını artırabileceği gibi daha birçok soruna neden olabilir. Bu nedenle hasta stresini azaltabilecek yöntemler geliştirmelidir. Böylece stresin nöbetleri tetiklemesinin önüne geçilebilir.

Alkollü içecekleri sınırlandırılmalıdır.
Sigaradan kaçınılmalıdır.
Hekim tarafından verilen ilaçlar doğru şekilde kullanılmalıdır.
Yeterli ve düzenli uyumak önemlidir. Uyku eksikliği nöbeti tetikleyebilir. Yetişkinler için 7-9 saat arası mümkünse gece uykusu düzenli hale getirilmelidir.
Egzersiz yapmak, fiziksel ve psikolojik sağlığın korunmasına, depresyonun azalmasına yardımcı olabilir.

Bebek ve Çocuklarda Epilepsi
Epilepsi, bebek ve çocuklarda da görülebilen bir hastalıktır. Acil servise başvuran çocukların yaklaşık %1’inin başvuru nedeninin epilepsi nöbetleri olduğu tahmin edilmektedir.
Bebek ve çocuklarda epilepsinin nedenleri ve belirtileri, yetişkinlerde epilepsiyle benzerdir.