Dünya Çapında Ünlü Avar-Türk Şairi Resul Hamzatov

Bir Moskova seyahatimde, Sovyet Yazarlar Birliği’ne gitmiş; mutadım veçhile ilk olarak, o tarihte Birliğin Azerbaycan temsilcisi olan Valeh Rzayev’i ziyaret etmiştim. Yanında Gürcüstan’dan gelen genç Azeri Türkü Latif Annagiev vardı. Bu genç şair “Gürcüstan Edebiyatı” adlı gazetede çalışıyordu. Ateşli bir milletçi idi. Gürcüler’den şikayetçiydi ve Gürcüstan’da 300 bin Azeri Türkünün bulunduğunu söylüyordu. Zaman zaman Türkiye’den şikayet ederek; mesela Anar’ın, Ekrem Eylisli’nin vb. eserlerinin Türkiye’de basılmamış olmasından üzüntü duyduğunu söylüyordu. Kazak Olcas Süleymanov ile Kırgız Cengiz Aytmatov’a adeta tapıyordu. Bir de Özbek Muhammed Salih’i çok seviyor ve onun da milliyetçi olduğuna değiniyordu. O arada restorana gelen Dağıstanlı Avar şair Resul Hamzatov bir grup arkadaşı ile gelip, yanımızdaki masaya oturmuşlardı. Bizim kendisi hakkında konuştuğumuzu anlayınca, kalkıp yanımıza gelmiş ve tanışıp, söyleşmiştik.
Resul zilzurna sarhoştu. Yanındakilerden birisi, ünlü Sovyet Bolşoy Balesi’nin ünlü bir yönetmeniydi. Hamzatov’un o gün bana söylediği şu sözleri not etmiştim:
“Ben birkaç ülkeden davet aldım; ama Türkiye’yi tercih ediyorum. Orada 25000 Avar var.”
“Milli olmayan, evrensel olamaz.”
“Nazım Hikmet’ten sonra tanıdığım en büyük yazar Aziz Nesin’dir.”
“Azerbaycan’a iltica edeceğim.”
“Nebi Hazri yakın dostumdur. Bakü’ye gidince Nebi’nin yanından ayrılmam.”
Resul Hamzatov, ünlü bir yazar olmasının yanı sıra, milletvekili idi. “Meclis çalışmaları olmasaydı, Türkiye’ye gidecektim” demişti. Bir ara kadehlerimizi Aziz Nesin’in şerefine kaldırmamızı teklif etmişti.
***
Resul ile ikinci karşılaşmam, Pakistan seyahatimde olmuştu. Uluslararası bir etkinlik için, Pakistan Yazarlar Birliği’nin düzenlediği etkinliğe, SSCB delegasyonu ile birlikte gelen Resul’ün yanında, eşi de vardı. Karaçi’de, onlarla samimi bir ilişki kurmuş ve birkaç gün tüm etkinliklere birlikte iştirak etmiştik.
***
Resul Hamzatov bugün Rusya Federasyonu bünyesinde yer alan Dağıstan Cumhuriyeti’nin bir Avar köyü olan Tsada köyünde 8 Eylül 1923 tarihinde doğdu. Babası Tsadalı Hamza da bir ozan (âşık) dı. 11 yaşında ilk şiirini yazdı. 1943’te ilk şiir kitabını yayınladı. İlk hocası babası idi ama sonraları Mayakovski, Yesenin, Pasternak, Tsvetayeva, Eduard Bagritski, Avar şair Mahmud ve Alman Heine’den etkilendi. Ama Puşkin ve Lermontof O’nu asla değişmeyecek son çizgisine getirdiler. 50 yıldan daha fazla bir zaman Rasul Hamzatov Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin en üretken yazarı oldu.
Türkçe’ye de çevrilip 1984 yılında basılan “Benim Dağıstanım” adlı şiir kitabı, doğduğu yeri ve oranın insanlarını ve şairlerini tanımlamıştır.
“Lenin Ödülünü” kazanmış ve “Dağıstanlılar’ın Şairi” ünvanını almış olan Resul Hamzadov, Dağıstan Yazarlar Birliği başkanı olduktan sonra Avrupa, Asya ve Amerika’ya seyahatler yaptı.
Resul Hamzatov şiirlerini yeryüzünde yaklaşık yarım milyon insanın konuştuğu Avar dilinde yazıyordu.
1939’da Pedagoji Koleji’nden mezun oldu. Öğretmenlik, tiyatroda yönetmen yardımcılığı, gazetecilik ve radyo programcılığı gibi çeşitli işlerde çalıştı. 1945-1950 arasında Moskova’da Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü’nde öğrenim gördü.
1952’de Devlet Stalin Ödülü’ne , 1963’te Lenin Ödülü’ne ve 1981’de Uluslararası Botev Ödülü’ne layık görüldü.
Hamzatov, 3 Kasım 2003’te, 80 yaşında Moskova Merkez Klinik Hastanesinde öldü Tarki’deki eski Müslüman mezarlığına, defnedildi .
5 Temmuz 2013’te Moskova’nın merkezindeki Yauzsky Bulvarı’nda Gamzatov’a ait bir anıtın açılışı yapıldı. Bundan on yıl sonra da Dağıstan’ın başkenti Mahaçkale’ye de bir Hamzatov heykeli dikildi.
Rusya’daki ilgili birimler şaire, 27 Eylül 1974 tarihinde Sosyalist EmekKahramanı ünvanı verdiler…8 Eylül 2003’de ulusal edebiyatın ve kamu faaliyetlerinin gelişimine olağanüstü katkılarından dolayı Aziz Andrew Nişanı ile taltif edildi…Rusya’nın çok uluslu kültürüne olağanüstü katkılarından dolayı, 18 Nisan 1999’da Anavatan Liyakat Nişanı’nı aldı. O arada çok uluslu Sovyet edebiyatının ve üretken sosyal faaliyetlerin gelişimine katkılarından dolayı da ödüllendirildi.
Hamzatov’un pek çok şiiri, SSCB’nin ünlü bestekârları tarafından bestelenerek, geleceğe aktarıldı.
SSCB (Rusya) Cumhuriyetine bağlı olan Dağıstan Özerk Cumhuriyeti Meclisinde yıllarca Milletvekili olarak görev yapmış olan Hamzatov, Özerk Cumhuriyetin Başkan Yardımcılığı görevinde de bulundu..
Dağıstan ve Rusya Federasyonu Yazarlar Birliği üyesi olan Şair, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in elinden, “Vatan karşısındaki özel hizmetlerine göre” Ülkesinin en büyük ödülünü aldı. Dağıstan ve Moskova’daki önemli ve büyük salonlarda, onunla ilgili toplantılar düzenlendi ve hakkında methiyeler düzüldü. Ayrıca Bulgaristan-Sofya, Polonya-Varşova, Macaristan-Budapeşte gibi ülkelerde onun için şiir şölenleri düzenlendi.
Büyük Avar-Türk Devletinin bugüne gelen insanlarının kıvanç kaynağı olan Resul Hamzatov, elbette Türk Dünyasında yaşayan herkes tarafından sevilmektedir. Ama bir gerçek var ki, Avar kökenli halk onu adeta taparcasına seviyor. Bu sevgi İtalya’da, dünyanın bütün ülkelerinden katılan üç yüzden fazla şair arasında, en büyük ilgiyi görmüş olması ile doruğa çıktı. O şiir şöleninde Resul’ün başına bir altın çelenk koyuldu. Dünya barışı, insan sevgisi ve tümüyle hümanist duygular içeren şiirleriyle Avarlı şair, Dünyada tanınan ve sevilen bir kişi oldu.
Kitap bütünlüğünde yayımlanmış olan eserleri şunlardır:
1. Ateşli Aşk ve Yakıcı Nefret, 1943
2. Doğduğum Yıl, 1950
3. Ağabeyim Üzerine Birkaç Söz, 1952
4. Dağıstan’da Bahar, 1955
5. Madenci, 1958
6. Dağlı Yüreği/Yüreğim Dağlardadır, 1959
7. İki Şal, Yazılar, 1963
8. Yılların Tespihi, 1968
9. Ocak Başında, 1978
10. Kadınlar Adası, 1983
11. Yaşam Çarkı, 1987
12. Benim Dağıstanım, 1967-1971