DÜNDEN BUGÜNE AFYONKARAHİSAR’DA SİNEMALAR -4

Emekli Sandığı tarafından yapımına 15 Eylül 1959 tarihinde başlanan otel, sinema ve işhanı 1962 yılı içerisinde tamamlanarak 1963 yıl başından itibaren hizmete girmiştir. (1)
Afyonkarahisar’ın asansörlü ilk modern işhanı olan binanın alt kısmında yer alan sinema yaylı, kauçuk ve deri kaplı koltukları ile o günün en modern salonu olarak epeyses getirir. 250 koltuk kapasitesi ile sinema salonları arasında en küçük olan Emek, genellikle kaliteli yabancı filmler göstermektedir.
İlk yıllarda Emekli Sandığı’nca işletilen sinema 1960’lı yılların sonlarında binanın mülkiyetinin Afyonkarahisar Belediyesi’ne geçmesiyle Yılmaz Oruç ‘un müstecirliğinde hizmet verir.
Sinema salonu modern olması nedeniyle beğenilen Emek Sineması ilerleyen yıllarda işletme de yaşanan sıkıntılar sebebiyle eleştirilir. Diğer sinemalarda farelerle birlikte film seyredilirken Emek Sineması’nın temiz olduğu fakat seyircilere numaralı,numarasız bilet satılması sebebiyle bazı seyircilerin ayakta kaldığı, aralara tabure, sandalye konulduğu belirtilerek bundan rahatsız olunduğu ve kavga çıkmasının an meselesi olduğu gazete köşelerinde dile getirilir.(2)
1980’li yıllarda şehrin iki sinema salonundan biri olan Emek’in genellikle yabancı filmler oynattığını belirtmiştik. Bu dönemin modası olan karate filmlerine sıkça yer veren ve en son ilkokul yıllarında girdiğimiz sinema da bizim için ilginç bir anı da film arasında ön koltukta oturanın ağabeyim olduğunu fark etmem ve saklanacak yer aramamdı.
Ticari amaçla gitgide cinsel içerikli filmlere yer vermeye başlayan sinema 1986 yılı içerisinde kapandı ve Belediye Tüketim Kooperatifi olarak market şeklinde hizmet vermeye başladı.
1991 yılında Belediye tarafından kültürel etkinliklerde kullanılmak amacıyla tadilata alınan salonda çalışmalar 1992 yılı sonunda tamamlanır ve hizmete girer. Sahnesi, fuayesi, soyunma-dinlenme odaları yeniden düzenlenen salon 218 koltuk kapasitesi ile çeşitli tiyatro ve sergilere ev sahipliği yapar.(3)
Kocatepe Üniversitesi’nin açılması ile birlikte şehrimizde bulunan öğrenci sayısının artması aynı zamanda şehirde sosyal mekanların açılması ihtiyacını da getirir. Afyonkarahisar Belediyesi şehirde bir sinema salonunun bulunmayışı nedeniyle 1994 yılı Ekim ayı içerisinde daha önce ilimizde sinema çalıştırmış bir kişi ile anlaşarak salonda 6 ay boyunca haftada 3 gün film gösterilmesini kararlaştırır. Özellikle öğrenciler tarafından büyük bir ilgiyle karşılanan sinema günlerinde vizyon filmler beğeniye sunulur.(4)
Kültür Merkezinde haftada üç gün olarak başlayan sinema günleri ilerleyen yıllarda kesintisiz olarak her gün yapılmaya başlanmıştır.
İşletmeci olarak Selahattin Baş ve Tansu Doğan arasında birkaç kez el değiştiren salonda 2002 yılı sonundan itibaren film gösterimi durdurulur.
Belediye Şehir Tiyarosu’nun kurulmasıyla birlikte salon tiyatro gösterimlerine tahsis edilir.
2010 yılı bahar aylarında Kent meydanı projesi amacıyla yıkılması kararlaştıran Emek binaları 7 Temmuz 2010 tarihinde yıkılmaya başlandı ve birkaç hafta içerisinde yıkım tamamlandı.
Yaklaşık 50 yıl hizmet veren Emek sineması hatıralarımızda böyle izler bırakarak tarihe maloldu.

YAZLIK SİNEMALAR

Sıcak ve uzun yaz gecelerinde, açık havada, yıldızların altında gazoz içerek, çekirdek çitleyerek film izleme keyfi ilimizde ne zaman başladı acaba?
15 Nisan 1940 tarihli Haber Gazetesi’nde bugün Anıtpark’ın karşısındaki PTT Başmüdürlüğü’nün olduğu yerde bulunan Safa Otel’i bahçesinde bir yazlık sinema kurulacağını haber vermektedir. Bu yazlık sinema açıldı mı bilinmez fakat 1940’lı yılların ortalarında Halkevi’nden yetişmiş ti-yatrocu Lütfi Bozkurt Sepin günümüzde HSBC Bank’ın bulunduğu yerlerde bir bahçe içerisinde birkaç yıl üst üste yazlık sinema çalıştırır.(5)
Aynı yıllarda Oruçoğlu ailesi de İstasyon Caddesi’nde kendilerine ait arazide yazlık sinema açmalarına rağmen ilgi görmemesi yüzünden burayı kapalı hale getirerek kışlık sinemaya dönüştürürler. (bknz. Şafak Sineması, Atlas Sineması )
1960’lı yıllara gelindiğinde şehrimizde birbiri ardına yazlık sinema açıl��r. Askerlik Şubesi arkasında Orduevi Bahçe Sineması, Dumlupınar Mahallesi’nde Yılmaz Oruç’un çalıştırdığı Mehtap Sineması, İhsan Sağlam’a ait Atlas Sineması, Paşa Konağı’nın arkasında, Çakmak Otel karşısındaki yeşil alanda, Afyon Lisesi arkasında yan yana iki tane ve Örnekevler’de ki yazlık sinemalar bunlardan bazılarıdır.
Yazlık sinemaların içinde en büyüğü 1967 yılı yazında hizmete giren ‘’Bulvar Sineması’’ dır. 2000 seyirci kapasiteli sinema bugün Ordu Bulvarı’nda Vakıfbank’ın da bulunduğu 3. Vakıf İşhanı arsasında hizmet verir.
1950’li yılların sonlarında gelişmeye başlayan Örnekevler semtinde ise Kadir Davaslı ve Abdullah Hazer’in çalıştırdıkları yazlık Yeni Sinema 1961-1962 yıllarında faaliyette bulunmuştur. Sinemaya sık sık hoparlörlerini çok fazla açarak çevreyi rahatsız etmesinden dolayı ceza kesilir.
Yazlık sinemaların yanında biraz da seyyar sinemalardan bahsedelim.
Halkın ilgisini çeken bu icatı şehre gelme imkanı bulamayan köylüler nasıl izleyecektir.?
Çözüm çabucak bulunur. Bir at arabasına yüklenen sinema makinesi köy, köy gezdirilir. Elle veya motorla çalıştırılan bu makinelerle akşam saatlerinde harman yerlerinde iki direk arasına veya köy odalarında duvara bir perde gerilerek toplanan vatandaşlara kısa filmler seyrettirilir. Hem vatandaş memnundur hem de seyyar sinemacılar.
Bu usül yıllar sonra Halk Eğitim Merkezi’ne de ilham kaynağı olur.1960 yılı başlarında Gezici Film aracı alınarak sinemaya gitme imkanı olmayan köy ve ilçeler gezilerek halka sağlıkla, temizlikle, Atatürk’le ilgili filmler gösterilir. (6)

DİPNOTLAR
1- ‘’ İşhanı Tamamlandı ‘’ Gençliğin Sesi Gazetesi 13 Eylül 1962
2- ‘’ Beğenilen Sinema Emek ‘’ Kurdoğlu ,Kocatepe Gazetesi 20 Ocak 1967
3-‘’ Belediye Şehir Tiyatrosu ve Kültür Merkezi Hizmete Hazır ‘’ Beldemiz Dergisi sayı 28 s 5 Eylül 1992
4- ‘’ Afyonkarahisar Sinema Günleri Başladı ‘’ Beldemiz Dergisi sayı 36 s 29 Eylül 1994
5- Yılmaz Oruç ile 15/02/2011 tarihinde yapılan görüşme
6- Gençliğin Sesi Gazetesi 3 Nisan 1962
Atlas Sineması ile ilgili Mustafa Sağlam (d.1931 ) ile 01/11/2011 tarihinde yapılan görüşmeden yararlanılmıştır.