Damızlık hayvanlar ıslah proje çalışması başladı

Toplantıya Afyonkarahisar Vali Yardımcısı Gülihsan Yiğit, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Araştırmaları Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Ali Ayar, Tarım ve Orman İl Müdürü İbrahim Acar, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yılmaz Yalçın, Veterinerlik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turan Civelek, Zoo Tekni Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Tekerli, Damızlık Manda Yetiştiriciliği Birliği Başkanı Ömer Kelem, Koyun Keçi Yetiştiriciliği Birliği Başkanı Serdar Lökçü, farklı illerdeki birlik başkanları, yetiştiriciler katıldı.
“AR-GE FAALİYETLERİ ÖNEMLİ”
Programın açılış konuşmasını yapan Damızlık Manda Yetiştiriciliği Birliği Başkanı Ömer Kelem, toplantının gerçekleşmesinde emeği geçenlere teşekkür etti. Kelem’den sonra AKÜ Veterinerlik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turan Civelek, yaptığı konuşmada Türkiye’deki birliklerin manda yetiştirilmesinde dikkat etmesi gereken hususları anlattı. Civelek, “Araştırma, geliştirme, AR-GE faaliyetleri gerçekten önemli. Daha önce yürütülen projeleri göz önüne alarak Afyonkarahisar’ı baz alacak olursak; mandalarımızın doğum ağırlığı 19-20 kilolardan bugün 40 kilolara doğru yaklaştı. Süt verimleri 3-4 litrelerden 7-8 litrelere doğru yaklaştı. Bu da AR-GE’nin ne demek olduğunu, bu projelerin neden önemli olduğunu ortaya koyan veriler. Bu çerçevede ben Mustafa Tekerli hocama, şahsım ve kurumum adına bir kez daha teşekkür ediyorum. Kat edilmesi gereken daha nice mesafeler var. Fakat ilk sonuçlarda bize olumlu veriler ortaya koyuyor. Bir uyarıyı da yapmak istiyorum. Islah çalışmaları tabi ki ırkın iyileştirilmesi açısından önem arz etmektedir. Şimdi manda dediğimizde aslında çok ilkel, geçmiş çağlardan günümüze gelen hayvandan bahsediyoruz. Genetik özelliklerini belli bir sınır çerçevesinde korumuş, bir hayvandan bahsediyoruz. Verim özelliklerini artırmak tabiki önemli. Karadeniz dağlarında gezen kara sığır 8-10 litre süt verir, ama o sığırda hiçbir zaman siz karaciğer yağlanması ya da diğer metabolik rahatsızlıkları hiçbir zaman görmezsiniz. Beslenme çok çok önemlidir, genetik özellikler çok çok önemlidir. Seleksiyon yapılırken bu özelliklerinde korunabilmesi önemlidir. Yani neticede siz verimi artırırken, bir tarafı artırırken diğer tarafı bozmamamız gerekir. Hep olumlu özelliklerin aktarılması gerekir. Bunu belli bir çerçevede, belli bir sınırda tutmak gerekir. 15 litre süt veren bir manda tabi ki de iyidir. Ama sütünün yağ oranını düşürürseniz karaciğer yağlandırırsanız, metabolizmasını bozarsanız bu iyi olmaz. Aldığınız süt oranı artabilir ama sütün niteliği düşebilir. Bunlarında altının çizilmesini istiyorum bu vesile ile.” dedi.
“PROJELER ÇOK ÖNEMLİ”
Dünya genelinde 185 milyon manda bulunduğu bu rakamın 180 binin Türkiye yer aldığını kaydeden
Prof. Dr. Civelek, “Manda sayısı olarak verilere bakıldığında da 2018 Haziran ayı bazı ile biz ülke olarak yüzde 10’luk bir artış görüyoruz. Bu da çok güzel bir şey. Bunun da temelinde hocamızın ve Bakanlığın yaptığı çalışmalar ve benzeri çalışmalar desteklemeler çok çok önem arz ediyor. Manda sayısı yeterli mi değil. Neden, 180 binlere ulaşmışız manda sayısında. Dünya baz alındığında birinci sırada Hindistan’ın, ikinci sırada Pakistan’ın üçüncü sırada Çin’in olduğunu görüyoruz. Toplam manda sayısının 180-185 milyon olduğu bir dünyada biz bu rekabetin üzülerek söylüyorum dışındayız. Kat etmemiz gereken mesafe var derken bunu kastediyordum. Bu projeler çok çok önemli. Çünkü bu projelerin sonunda hayvan sayımızda artıyor. Sadece doğan hayvanların nitelikleri değil, hayvan sayımızda uzun vadeli olarak artıyor.” ifadesini kullandı.
“DIŞARIYA BAĞIMLI OLMAK
ELİMİZİ AYAĞIMIZI BAĞLIYOR”
Alanının farklı olduğunu belirten Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yılmaz Yalçın, “Konu bana ilginç geldi. Çünkü bu tip şeyleri sanıyorum hep dışarıdan alıyoruz. Dışarıya bağımlı olmak bizim elimizi ayağımızı da bağlıyor ve kendi değerlerimizi bir türlü yükseltemiyoruz. Hocam çok güzel bir şeye gördüğüm kadarıyla ön ayak olmuş, bütün ARGE çalışmalarının sonucu her zaman beklendiği şekilde olmayabilir. Ben umuyorum ve diliyorum, bu projenin sonucu hedeflerine ulaşmak açısından olumlu olur. Yani olumsuz sonuçlanmaz. Dolayısıyla bu kadar emekte boşuna gitmez. Ben kendilerini tebrik ediyorum. Destek olan tüm kurum ve birimlere teşekkürleri arz ediyorum.” şeklinde konuştu.  
“AVRUPA’DA
HAYVAN
ISLAHINA 1800’LERİN
SONLARINDA BAŞLANDI”
Hayvan ıslahının gelişmiş ülkelerde ve Avrupa’da 1800’li yılların sonlarında başladığını belirten Tarım ve Orman İl Müdürü İbrahim Acar, “İnsan beslenmesinde hayvansal ürünlerin değeri hepimiz tarafından bilinen bir durum. Bu ürünlerin karşılanması için insanlar var oluştan beri hayvanları beslemeye başlamışlar. İnsan sayısı da arttığı müddetçe de beslediği hayvan sayısı da artmış. İnsanlar hayvanları beslerken verimi yüksek hayvanları seçerek bir nevi seleksiyon ıslahı yaparak, ıslaha o dönemde başlamışız biz. Daha sonra bu dönem bizim bilim adamlarımız ıslah konusuna girmişler ve hayvanlarımızın verimini artırmak,nitelik artışının yanında niceliğinde artırmak için ıslah çalışmalarına başlamışlar. Maalesef üzülerek söylüyorum, gelişmiş ülkelerde veya Avrupa’da hayvan ıslahı 1800’lerin sonlarında başlarken bizim ülkemizde bunlardan yaklaşık 100 yıl sonra ıslah çalışmalarına başlamışız. Halk elinde ıslah projesi de bizim bakanlığımızın uyguladığı bir proje ve Afyonkarahisar’da 2006 yılından itibaren uygulanmaya başladı. İlk başladığında da küçükbaş ıslahı ile başladı. Daha sonra 2011 yılında küçükbaş ıslahında belli bir seviyeye gelince manda da halk elinde ıslah projesine dahil edildi. Şuanda 2019 yılında belirli bir safhaya gelindi.” diye konuştu.
“ISLAH VATANDAŞIN İŞLETME KOŞULLARINDA GERÇEKLEŞİYOR”
Islah çalışmasının vatandaşın işletme koşullarında yapıldığını ve vatandaşları bu sırada bilgilendirdiklerini belirten Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Araştırmaları Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Ali Ayar, “Konumuz kaliteli damızlık yetiştirme konusu. 2005 yılından itibaren küçükbaş hayvanla ilgili ıslah çalışmalarımız başladı. 2011 yılından itibarende manda bu işe dahil edildi. Biz şuanda 60 ilimizde 23 koyunve 7 keçi ırkımızla vatandaşın işletme koşullarında yani özel bir yere hayvanları toplayarak değil, vatandaşın işletme koşullarında onun fiziki ve bakım şartlarını da iyileştirerek, zaman zaman beslenmeyle ve sürü yönetimi ile ilgili bilgiler de vererek vatandaşın elindeki hayvanları ıslah programında tutuyoruz. Burada bir takım veriler alıyoruz. Islah tamamen temele dayanması gereken bir iştir. Bir sonraki nesilde damızlık olarak kullanacağınız hayvanların seçilmesi için alınacak verilerin belli bir sistematik içerisinde alınması gerekiyor. Bunun bilimsel verilerle değerlendirilmesi gerekiyor. Gelecek nesillere bilimsel hesaplamalarıyla bunların damızlık değerleri ortaya konur.” ifadesini kullandı.
“ÇİFTÇİNİN DURUMU ORTADA”
1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nü kutlayarak sözlerine başlayan Afyonkarahisar Vali Yardımcısı Gülihsan Yiğit, “Türkiye tarımının ve hayvancılığının bilimsel veriler üzerinde yükseltilmesi gerekirken pratikte beklediğim bazı problemleri ve çözüm arayışları vardır. Mesela hayvanlar yem, insanlar et beklerken buradaki bilimsel araştırmanın ne kadar piyasada karşılığı olur onu ben bilmiyorum. Sayın Daire Başkanımızın da ısrarla damızlık hayvanların satılmaması veyahut damızlık hayvanların da başka hayvanlarla eşleştirilmemesi için öğütte bulunuyor ama geldiğimiz noktada çiftçinin durumu ortada. Biraz zor gibi olacak Sayın Başkanım bu iş. Onun için bu çalışmaların devamını ve özellikle hayvancılığımızın görünür problemlerinin çözülmesi için çalışanların yönlendirilmesini temenni ediyorum. Emeği geçenlere teşekkür ediyorum.” dedi.
Vali Yardımcısı Gülihsan Yiğit’in konuşmasının ardından Zoo Tekni Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Tekerli, proje sunumu yaptı. Tekerli’nin sunumundan sonra ise ıslah çalışması yapılan bir çiftlik ziyaret edildi. >> Ali Fuat GÜÇLÜER’in Haberi