Nöbetçi Eczaneler
Hanefî mezhebine göre cuma namazına imam selâm vermeden önce yetişen kimse cuma namazına yetişmiş olur. Bu kişi imamın selâm vermesinden sonra namazını kendisi tamamlar. Muhammed, Mâlik ve Şafii’ye göre ise, cumaya yetişmiş sayılabilmek için en az bir rek`atı imamla birlikte kılmak gerekir. Buna göre, imam ikinci rek`atın rükûundan doğrulduktan sonra yetişip uyan kimse, namazını öğle namazı olarak dörde tamamlar.
Cuma namazını kılmakla yükümlü olmayan yolcunun ve mazeret sahibi kimselerin, cuma günü cuma namazı kılınan bir yerde öğle namazını cemaatle kılmaları mekruhtur. Cuma namazını kaçıran kimseler de öğle namazını ezansız, kametsiz ve cemaatsiz kılarlar. Cuma ile mükellef olanların, cuma kılınan bir beldede cuma kılmayıp, cumadan önce veya cuma namazı esnasında öğle namazını kılmaları haramdır.
Cuma günü öğle (zeval) vaktinden önce yolculuğa çıkmakta bir sakınca yoktur. Zevalden/ilk ezandan sonra cuma namazını kılmadan yolculuğa çıkmak tahrîmen mekruhtur. Otobüs, tren veya uçağın hareket saati tam da bu saate denk geliyorsa, kişinin kendi ihtiyarını aşan bir durum olduğu için bu kerâhet kalkar. Bununla birlikte diğer mezheplerin, cuma namazının kaçırılması endişesine binaen cuma günü fecirden sonra yolculuk yapmaya sıcak bakmadıklarını göz önüne alarak mümkün oldukça, cuma günü yapılacak yolculuğu cuma namazına göre ayarlamak daha uygun olur.
Cuma günü cuma ezanını işiten kimselerin çarşı ve pazardaki alışverişlerini bırakıp cuma namazına koşmaları gerekir. Cuma namazı ile yükümlü kişilerin cuma günü zeval vaktinden sonra hatibin minberde olduğu sırada alışveriş yapmaları Hanefîlere göre tahrîmen mekruh olmakla birlikte yapılan alışveriş geçerlidir. Diğer mezheplere göre bu vakitte alışveriş yapmak haramdır ve bu esnada yapılan akdin geçerli olmayacağı kanaati hâkimdir.
– Cuma Namazından Önce Tahıyyetül Mescid Namazı Kılınır mı?
Zeval anında yani tam güneşin yükselip tepeye geldiği an farz olsun, vacip veya nafile olsun veya kazaya kalmış bir namaz olsun kılmak mekruhtur.
Tam zeval anına raslayan bir namaz farz veya vacip ise, bozulur. Eğer nâfile ise, mekruh olmuş olur. Fakat Cuma günü için istisnâi bir durum vardır:
“Cuma günü güneşin tepe noktasında bulunduğu istiva vaktinde namaz kılmak mekruh değildir. Çünkü bu husus, Beyhakî’nin Ebu Sâid el-Hudrî ile Ebu Hureyre’den rivayet ettiği şu hadiste istisna edilmiştir:
“Resûlullah (a.s.) Cuma gününün dışında gündüzün ortasında namaz kılmayı yasaklamıştır.” Ebu Dâvud’un Katâde’den rivayet ettiği şu haberde de şöyle denilmektedir:
• “Hz. Peygamber (a.s.) Cuma günü dışında gündüzün ortasında namaz kılmayı kerih görmüştür ve şöyle buyurmuştur: Cuma günü dışında cehennem alevlendirilir.” (Bu hadisi beş hadis imamı rivayet etmiş olup Tirmizi ile İnni Hıbban sahih demişlerdir. Şafiî, Ahmed, Darekutnî, İbni Huzeyme ve Hâkim de tahric etmiştirler.) Zuhyli, İslâm Fıkhı Ansiklopedisi: 406)
• İmâm Ebu Yusuf’tan gelen bir rivayete göre de Cuma günü zeval vaktinde nafile namaz kılınması caizdir ve kerahati yoktur. (Ö.Nasuhi Bilmen, Büyük İslâm İlmihali, Mekruh Vakitler, sayfa: 215) Cuma günü camiye erken gitmek, iki rekât “Tahıyyetül mescid “ namazı kılmak, Kehf suresini okumak veya dinlemek menduptur. (Ö.Nasuhi Bilmen, Büyük İslâm İlmihali, 168)
• Bu durumda Cuma namazını kılmak üzere camiye giden kimsenin nafile bir namaz olan tehıyyetül mescid namazını kılması mekruh değil, caizdir.
Muharrem Günay
