Çevreyi kirleten atık kan ekonomiye dönecek

Türkiye’nin en çok büyükbaş hayvan kesiminin yapıldığı Afyonkarahisar’da, hayvanların kesiminin ardından çevreye pek olumsuz etki yaratan atık kanları işleyerek, yem hammaddesi haline getirecek bir fabrika kuruldu.

Afyonkarahisar’ın bir aylık kan atığını iki gün içinde hammadde haline getirecek tesisin çevre kirliliğinin de önüne geçeceğini söyleyen İşletmeci Yakup Özsoy, ülke genelindeki tüm besihanelerin atık kanlarına talip olduklarını anlattı

Afyonkarahisar’ın Sinanpaşa ilçesine bağlı Düzağaç Beldesi’nde, çevreye büyük zararı bulunan atık hayvan kanlarından oluşan kirliliği önleyerek, atık kanı ekonomiye kazandıracak üretim tesisi kuruldu. Beldede un üretimi sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın sahibi olan Yakup Özsoy, İzmir limanında balık yemleri ile kedi ve köpek mamalarının üretimi için ithal edilmiş kurutulmuş kan unlarını görünce, Afyonkarahisar’da da kesilen hayvanların kanların atık olarak besihanelere sorun olduğunu hatırladı. Kesilen hayvanların kanlarının nasıl bertaraf edildiğini araştıran Özsoy, yasak olmasına rağmen atık kanların toprağa ya da kanalizasyona bırakıldığını öğrendi.
TÜRKİYE’DE ÖRNEĞİ YOK
Türkiye’de atık kanlardan üretim yapan bir tesis olmadığını öğrenen Yakup Özsoy, hem çevre kirliliğini önleyecek hem de atıkları ekonomiye kazandırmak için girişimlere başladı. Hayvan kanlarının kurutulması ve ayrıştırılması işlemiyle balık yemi ve kedi-köpek mamalarının ham maddesini üretmek için birkaç arkadaşlarıyla birlikte Zafertepe Hayvan Kanı İşleme Fabrikası’nı kuran Özsoy, kurulum işlemi için benzer üretimi yapan farklı ülkelerdeki fabrikaları da inceledi. Sistemi geliştirerek kendi makinelerini tasarlayan Zafertepe’de kazanlardan aktarmaya kadar tüm üretim ekipmanı Türk mühendisleri tarafından çizildi. Isıtma ve kurutma için özel olarak kazanların tasarlandığı fabrikanın makineleri de Konya’da üretildi.
TÜM TÜRKİYE’NİN
ATIK KANINA TALİBİZ
Hazırlıkları tamamlayarak deneme üretimlerine başlayan Hayvan Kanı İşleme Fabrikası, ilk kuru kan numunelerini elde etti. 20 bin metrekare açık, 6 bin metrekare kapalı alanda kurulan fabrika 500 bin liraya mal oldu. İstanbul’un et ihtiyacının da yüzde 60’ına yakını karşılayan Türkiye’nin en çok kesim yapılan şehri Afyonkarahisar’da yıllık yaklaşık 2 bin 500 ton atık kan oluştuğunu ifade eden Yakup Özsoy, fabrikanın günlük 100 ton kan işlenebildiğini belirtti. Afyonkarahisar’ın aylık atık kanını 2 günde işlediklerini vurgulayan Özsoy, uygun şartlarda depolanmış tüm atık kanlara talip oldukları söyledi. Özsoy, numune üretiminin ardından Bursa’dan, Konya pek çok şehirdeki kesimhaneden, kan toplama işlemi için teklif aldıklarını açıkladı.
SİSTEM HIZLI İŞLEYECEK
Kan işleme tesislerinin Türkiye’de bir ilk ve tek olduğunu söyleyen İşletmeci Yakup Özsoy, kurulum aşamasında sık sık Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’nden görüş ve öneri aldıklarını belirtti. Kesimhanelerindeki atık kanların, fabrikaya sevk edileceğini vurgulayan Özsoy, “Kesimhanelerde kesilen hayvanların kanları silolarda toplanacak. Özel donanımlı araçlarımız kanları toplayarak tesise getirecek. Hızlı bir sistemle kanı hammadde haline çevireceğiz. Kanın serumunu ayıracağız. Katı kısmını 250 derece sıcaklıkta kurutularak yem hammaddesi hâline dönüştürüyoruz. Yem hammaddesi hazırlamaya başladık. Deneme sürecindeki çalışmalarımızdan çok olumlu sonuçlar aldık. Bir seferdeki kurutma ve ham madde üretim işlemi ortalama 6 dakikada bitiyor. Ayırdığımız kan serumundan da sıvı gübre üretme için Ar-Ge çalışmamız var.” dedi.
DEVLET İTHALİ ENGELLERSE ÇEVRE KAZANIR
Yurtdışından gelen hayvan yemi hammaddesinin protein oranının yüksek olduğunu vurgulayan Yakup Özsoy, ithal hammaddeye karşı dezavantajlı olduklarını vurguladı. Afyonkarahisar’daki fabrikanın dezavantajlarının kaldırılarak, ithale karşı güçlendirilmesi durumunda bunun çevrenin korunmasını sağlayacağını hatırlatan Özsoy, “Yurtdışından gelen kan unu konusunda devletimizin deste��ini bekliyoruz. Kanalizasyondaki ürünü alıp katma değer yarattık. Yatırım yapıp, istihdama çevirdik. Devlet de destek verirse hammaddeyi daha kolay satabileceğiz. Bizler üretim yaptıkça kanalizasyona karışacak atık kandan ülkemiz ve çevre kurtulacak. İlk olarak Afyonkarahisar için yola çıkmıştık ama çevre illerden yoğun talep geliyor. Bu konuda Türkiye’nin kanına talibiz. Ürünü satabileceğimiz tam net fiyatı oluşturamadık. Çünkü bizim üretimimiz ithal ürüne göre yüzde 15 daha az protein geliyor. Bunun sebebi de İslami kesim sırasında hayvana ait tüyler ya da mide özsuyunun kana karışması, kanın protein değerini düşürüyor. Bunun için kesim sonrası yemek borusundaki suyun kana karışmasını önleyecek mandallar tasarlayıp ürettik. Kesimhanelere de bunu dağıtacağız.”
ÇEVRE KİRLİLİĞİ ÖNLENECEK
Tesisi ziyaret eden Çevre ve Şehircilik İl Müdürü Vahit Okumuşer, Afyonkarahisar’ın çevre temizliği konusunda ilerleme kaydettiğini belirtti. Atık kanın toprak ya da kanalizasyona karışmasının hem toprak altı sularına karışma hem de bakteri ve sinek üretimine yol açtığını vurgulayan Okumuşer, atık kanların çevreye büyük zarar verdiğini kaydetti. Okumuşer, sözlerini şöyle sürdürdü “Afyonkarahisar’da aylık ortalama 10 bin büyükbaş hayvan kesiliyor. Kesilen her hayvandan 13 ile 15 litre işlenebilir kan çıkıyor. Bu kanlar şimdiye kadar gelişigüzel bir şekilde doğaya bırakılıyordu. Ancak bu tesisle birlikte kanların çevreye verdiği kirliliğin önüne geçileceğini görüyoruz” dedi.
Haber : Murat ARISOY
Fotoğraflar: Onur BAYRAM