Büyük Taarruz Topçu Ateşi İle Başladı

Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz’un yönetim merkezi olarak 1873 metre yüksekliğinde taarruz bölgesindeki en yüksek ve en stratejik tepe olarak Kocatepe’yi seçti.

Diğer tepelerle bağlantısı olmadığından ve münferit olduğundan dolayı Yunan savunma hattının dışında kalan Kocatepe, Yunanlılar için çok önemli bir yer değildi. Buna karşılık Türk Ordusu açısından bakıldığında ise Yunan cephesini çıplak gözle bile görme imkânı verdiği için son derece kıymetli idi.

Büyük Taarruz’da top ateşinin saat 4.30’da başlaması kararlaştırılmışken hava sisli olduğu için 5.00’e sarktı. Ortalık kalın bir sisle örtülü olduğundan 26 Ağustos 1922 saat 05.00’de başlaması emredilen topçu ateşi saat 05.30’da açıldı. Topçunun tanzim ateşi yarım saat kadar sürdü. Tanzim ateşinin ardından saat 05.35’te tahrip ateşi başladı. Tahrip ateşi sonrasında ise şafakla birlikte bütün cephedeki piyadeler taarruza geçti.

Kalecik Sivrisi bölgesinde topçu ateşine piyade ağır makinalı tüfek ateşleri de katıldı. Bu ateş desteği sayesinde saat 5.30’dan itibaren 10. Alayın 2. Taburu Poyralıkkaya’ya bunun güneyinden de 9. Alayın 3. Taburu Kaleciksivrisi’ne ilerlemeye başladılar. Yunanlıların iki bataryası bu birliklere ateş açtı ise de birlikler son derece düzenli ilerlemeye devam ettiler. Saat 6.20’de hücum taburu Yunan siperlerine 200 metre kadar yanaştı; makas, kanca ve kol kuvvetiyle saat 06.45’te tel engellerde geçitler açıldı. Piyadeler ateş altında olmalarına rağmen ilerlemeye devam ettiler. Topçular bu sırada ateşlerini piyadenin harekâtına uydurdular. Etkili topçu ateşi tepenin hücum taburu tarafından kısa sürede alınmasını temin etti.

Bu bölgede Yunanlıların 35.Alayı, Küçük Kalecik Köyü’nde tümen ihtiyatı bulunan 11.Alayın bir taburu ile takviye edilmişti. Yunan kuvvetleri Türklerin süngü hücumuna dayanamayarak dağınık bir suretle 1310 rakımlı Erkmen tepelerine ve güneydoğuya uzanan Hıdırlık sırtlarına çekildi, saat 6.55’te bütün hedefler düşmandan temizlendi. Ardından 11. Tümen Deliktaş’ta düşman birinci mevzilerine girdi.

Öte yandan 8. Tümen birlikleri taarruz mevzilerinden saat 6.00’da harekete geçmişti .189. Alay Kurtkaya 1286 rakımlı tepeye, 135. Alay Meşecik-Hacılar tepelerine Hücum Taburu İnciktepe’ye ilerlemeye başladılar. Tümene bağlı birlikler bir süre sonra Büyükkalecik Köyü üzerinden Kurtkaya ve Kızıltoprak gerisinden düşmana taarruza geçtiler.

1. Tümen taarruzunun ağır ilerlediğini gören Kolordu Komutanı saat 8.45’te yanında bulunan 12. Tümen komutanına Avlakyayla’daki 36.Alayın Büyükkalecik Köyü üzerinden 8.Tümenin batısından Kurtkaya’ya taarruz etmesini, Hüseyintepe’deki dağ bataryasını bu alay emrine vermesini, aynı zamanda Turdugüney kuzeyi ile Büyükkalecik arasında bulunan 9. Alayın 1. Taburunun da taarruza katılmasını emretmişti.

Diğer taraftan Belentepe’yi almakla görevlendirilen 23. Tümen taarruza geçmekte gecikti. Bu durum sürekli cepheyi takip etmekte olan Başkumandan Mustafa Kemal Paşa’nın dikkatinden kaçmadı. Top atışı başladığında 23. Tümen’in düşman mevzilerinin 400-500 metre kadar yakınına gelmiş olması gerekiyordu. Kurmay Başkanı Fahri Belen’in anlatımına göre 23.Tümen Belentepe’ye 2,5 kilometre mesafede bulunan Solaksırtı’nda beklemekteydi. Tümen Kumandanı Ömer Halis Bey Eskişehir Muharebesi’nde birliklerinin taarruz hattında tek başına kalmış olması nedeniyle büyük kayıplar vermişti.

1. Tümen birlikleri irtibat subaylarının geri dönmesinden sonra düşman mevzilerine doğru ilerlemeye başlamışlardı. Saat 7.30’da tümenin avcı hatları 1.000 metreye kadar yaklaşmışlardı.
2. Tümen birlikleri ilerlemeye başladığında Belentepe ön yamaçlarındaki çalılıklar topçu ateşiyle yanarak üç-dörtyüz metrelik bir saha ateş ve duman içerisinde kaldı. 23. Tümen 68. ve 69. Alaylarla, 68. Alay’ın ihtiyat taburunu da kullanılmak suretiyle saat 9.00’da Belentepe’yi ele geçirdi. 23. Tümen Komutanı saat 9.35’de 1. Kolordu Kumandanlığına gönderdiği raporda saat 9.00’da Belentepe’nin ele geçirildiğini müjdeledi. Sarp kayalıklar ve yanan otlar nedeniyle güç şartlarda mücadele edildiğini bildirdi.

Saat 9.30’da mevziin Sincanlı Ovası’na hâkim sırtları tamamen ele geçirildi. Yunanlılardan sağ kalanlar dağınık bir surette Kuşoturağı ve doğu kuzeyindeki Kavaklıtepe’ye çekildiler. 68. Alay Karapınar-Çamlıcakorusu doğrultusuna yöneltildi. Yunan ordusu bu bölgede Kayalıtepe-Çamlıca korusu hattında tutunarak buradan Belentepe’yi şiddetli topçu ateşi altına almaya başladı. Bunun üzerine 23. Tümen birliklerine öğleye doğru yeni bir emir gönderilerek bulundukları hattı sıkı bir şekilde savunmaları istendi.

1. Tümenden öğleden sonra kolorduya gönderilen raporda Yunanlıların Göktepe, Türkmentepe hattından yaklaşık 2 kilometre kadar uzakta bulunduğu, arazinin yapısından dolayı düşman ateşi altında ilerlemenin zor olduğu, Tınaztepe’ye sadece topçu desteğinde bulunulduğu belirtildi. Belentepe bölgesindeki birliklere yeniden taarruz tertibi aldırıldı, bilahare düşman tel engellerini aşan alaylar akşam karanlığına doğru Sivritepe’ye kadar yanaştı. 68. Alay geceyi Sivritepe hizalarında geçirdi. 69. Alay ise iki taburu ile Belentepe’nin kuzeyindeki siperlerdeki hat tuttu. Topçu ateşi hava kararıncaya kadar devam etmiş, gece ise düşmanın taarruz teşebbüsü geri püskürtüldü.
2. Tümen 26 Ağustos sabah saat 5.00’te ağır topçular da dâhil olmak üzere bütün cephede topçu ateşi ile Büyük Taarruz’a iştirak etti. Saat 6.30’da Tınaztepe’de düşman birliklerinin kısmen geri kaçtıkları görüldü. Piyadeler tel örgüleri süngülerinin ucu ile kaldırarak topçu himayesi altında tepeye yaklaştılar. Sol tarafta yer alan 38. Alay önce Kepli’yi ele geçirdi. Bu Alay, saat 6.55’te Tınaztepe’ye girmeye muvaffak oldu.

Tınaztepe’deki olumsuz gelişmeler üzerine Sandıklı kuzeyinde ihtiyatta bulunan 3. Tümen Tınaztepe istikametinde yürüyüşe geçirildi. Bu tümenin ilk birlikleri ancak akşama doğru gelebildi. 23. Tümen de ihtiyatta bulunan 31. Alayı ile Tınaztepe’ye yan taraftan saldırarak yardım etti.

Akşamın olması ve havanın kararması Türk Ordusu’nun işine yaradı. Bu gece Tümen Kumandanı Naci Bey 56. Alay Komutanı Fehmi Bey’in komutasında bir taarruz planladı. 56. ve 38. Alaylar bu hücuma iştirak ettirildiler. Belirlenen saatte hücum borusu eşliğinde naralar atılarak Türk askeri bir baskın taarruzu gerçekleştirdi. Bu ani baskın karşısında Yunanlılar firar etmeye başladılar. Koyu karanlığa rağmen düşman 600 metre gerilere sürüldü. Birlikler bu yeni yerlerinde sabaha kadar teyakkuzda beklediler.

1. Tümen ise Çiğiltepe-Kızıltaş yaylasına cepheden ilerlemeye başladı, ancak Yunan topçu ateşiyle karşılaştı. Çiğiltepe’ye 500-600 metreye kadar yaklaşan birlikler üç sıra tel engelle tahkim edildi, Yunan mevzilerine taarruz etti.

26 Ağustos sabahı Süvari Kolordusu’nun birlikleri Sinanpaşa Ovası’na inmeye başlamıştı. Ovaya inen ilk alaydan ileriye keşif kolları gönderildi. Keşif kollarına İzmir demir yolunu ve telgraf hatlarını kesmeleri emredildi. Tümenler toplanıncaya kadar 1.Tümen’in bataryası boğaz kenarına bir alayla beraber yerleştirildi. Süvarilerin toplandığı bölgeye doğru yaklaşmakta olan bir Yunan süvari bölüğü de zayiat verdirilerek geri atıldı.

Bu arada 2. Süvari Tümeni birlikleri de 26 Ağustos günü öğleye kadar boğazı geçerek Sinanpaşa Ovası’na inmeyi başardılar. Bundan sonra sahra topçu taburu, arabalı telsiz istasyonu ve tekerlekli vasıtalar peyderpey ovaya getirildiler Bilahare bu tümene Kırka istikametinde taarruz etmek görevi verildi. Buna karşılık 1. Süvari Tümeni Düzağaç ve 14. Süvari Tümeni de Güney istikametinde ileri sürüldü. 1. Tümen akşama doğru Balmahmut istasyonundan gelen bir Yunan taburu ile karşılaştı. İleri sürülen süvari keşif kolu Küçüköy’de demiryolunu kesti.

Fahrettin Paşa 26 Ağustos günü öğleye doğru 1. Süvari Tümenine Sinanpaşa-Ayvalı arasında Küçükhöyük doğrultusunda ilerleyerek Sinanpaşa’daki zayıf düşmanı arkadan vurmasını, Paşaköy-Balmahmut-Çatkuyu doğrultusunu tutmasını, oradan Sinanpaşa istikametinde ilerlemesini, 14. Tümenin Düzağaç üzerinden Akçaşehir güneyindeki tepeye oradan da Yelgediği-Ulucak ve Küçükköy–Hamurköy doğrultusunda keşif harekâtında bulunmasını emretti. Birlikler bölgedeki Yunan kuvvetleriyle yaptıkları muharebelerde başarılı oldukları gibi, Yunan ordusunun lojistik desteğini sağladığı demir yolunu iki üç yerden tahrip etti. Kolordu Kumandanı Fahrettin Paşa 26-27 Ağustos gecesini Tokuşlar Köyü’nde Haydar Ağa’nın misafiri olarak geçirdi.

26 Ağustos günü 2. Ordu da Yunan kuvvetlerini karşısında tutabilmek için taarruz etti. Bu ordu 3. ve 6. Kolordularla ve 61. Mürettep Süvari Tümeni ile Yunanlıları meşgul etti. 61. Tümen Kazuçuran ve Kargalık tepe istikametinde ilerleyerek Yunan ordusunu takip etti. Kocaeli Grubu birlikleri de Gemlik-Orhan Gazi-İznik-Bilecik hattında Yunan birlikleriyle temas halinde olarak Yunan kuvvetlerini karşılarında tuttu.

Batı Cephesi Komutanlığı 27 Ağustos tarihinde gerçekleştirilmesini planladığı taarruz harekâtının ayrıntılarını 94 numaralı emirle birliklere duyurdu. Bu emirde mutlaka Sinanpaşa Ovası’na hâkim olunması gerektiğini vurgulandı. 27 Ağustos sabahı cephe uçak bölüğünün kısıtlı sayıdaki uçakla yaptığı keşif raporları alındıktan sonra yapılacak olan taarruz harekâtının ayrıntıları belirlendi.

 “MUVAFFAKİYET ALLAH’TANDIR”

Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz başlamadan önce bütün birliklere kısa ve öz bir telgraf yolladı. Gazi Paşa’nın telgrafı şöyle:

“Bugün 26 Ağustos 1922, saat ondan itibaren tekmil cephede taarruza başlanmıştır. Muvaffakiyet Allah’tandır.”