Bu Ağacın Gövdesinden Nasıl Su Çıkıyor?
Hiç foşur foşur su akıtan bir ağaç görmüş müydünüz?
Çok nadiren rastlayabileceğiniz bu ağaçlar dünyanın birçok noktasında görülebilmektedir. Ağaçlardaki suyun büyük bir kısmı, ksilem adı verilen özel boru benzeri dokular aracılığıyla taşınır. Ksilem, köklerden yapraklara kadar suyu ve çözünmüş mineralleri taşır. Bu borular, içi boş ve ölü hücrelerden oluştuğundan, suyun serbestçe hareket etmesine olanak tanır.
Transpirasyon süreci, suyun yapraklardan buharlaşarak atmosfere karışmasını ifade eder. Yapraklardaki stomalar (küçük gözenekler) aracılığıyla su buharlaşır ve bu buharlaşma, ksilem içindeki su sütununda bir çekiş gücü yaratır. Bu çekiş gücü, suyun köklerden yapraklara doğru sürekli olarak yukarı çekilmesini sağlar.
Bu basınç, suyun ksilem boyunca yukarı doğru itilmesine yardımcı olur. Su potansiyeli farkı da suyun hareketini belirleyen önemli bir faktördür. Yüksek su potansiyeline sahip kökler, suyun yapraklara doğru hareketini sağlar.
Ksilem içindeki suyun aniden serbest kaldığını görebilirsiniz. Bu su, ksilem boruları boyunca zaten yüksek bir hızla hareket etmektedir. Ağaç kesildiğinde veya bir çatlak oluştuğunda, bu suyun serbest kalmasıyla dışarıya doğru fışkırır. Bu olay, suyun ksilem borularında ne kadar güçlü bir çekiş gücü altında olduğunu gösterir.
İlkbahar ve yaz aylarında, ağaçların su ihtiyacı daha fazladır ve transpirasyon oranı daha yüksektir. Bu dönemlerde daha fazla suyun aktığını gözlemleyebilirsiniz. Kış aylarında ise suyun hareketi yavaşlar ve ksilem içindeki su miktarı azalır.
Sıvıların basınçla ilgili hareketi, ağaçların kesildiğinde veya yarıklar oluştuğunda suyun akışını açıklamaktadır.
