Bizans'ı yöneten 3 imparator Amorium'dan çıkmış

Afyonkarahisar’ın Emirdağ ilçesine bağlı Hisarköy sınırları arasında yer alan Amorium Antik Kenti’ndeki kazı çalışmaları devam ediyor. 90 hektarlık bir alanı kapsayan antik kent hakkında konuşan Kazı Başkanı Prof. Dr. Zeliha Demirel Gökalp, Bizans döneminde Amorium’un İstanbul’dan sonra Anadolu’da ikinci büyük şehir olduğunu söyledi. Gökalp: “Bizans dönenimde Amorium, eyalet başkenti ilan ediliyor. Buradan Bizans’ı yöneten 3 imparator çıkıyor” dedi.

7 uygarlığa ev sahipliği yapmış Amorium Antik Kenti’nde 2018 yılı kazı çalışmaları devam ediyor. Emirdağ’ın Hisarköy sınırları arasında yer alan antik kentte başlatılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkanlar her geçen gün tarihe ışık tutuyor. 90 hektarlık bir alanı kaplayan kent, Hitit, Frig, Yunan, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde kesintisiz yerleşim yeri olarak kullanılmış.
“EYALET BAŞKENTİ OLUYOR”
Anadolu Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Prof. Dr. Zeliha Demirel Gökalp, Amorium’un Bizans döneminde eyalet başkenti olduğunu ve burada bir valinin bulunduğuna dikkat çekti. Prof. Gökalp, “Amorium Milattan önce 2000’li yıllarda yerleşim gören bir antik kent. Bilimsel olarak 19’ncu yüzyılın başında keşfediliyor. Buranın Amorium olduğu ortaya çıkıyor. Özellikle İslam kaynaklarından çok iyi bildiğimiz bir kent burası. Bizans döneminde başkent olan Konstantinopolis’ten sonra Anadolu’daki en önemli ikinci kent. Bizans’ın eyalet sisteminde burası eyaletin başkenti oluyor. Buranın başkent olması ile birlikte burada tabi bir valinin yaşaması gerekiyor. Tabi böyle olunca kentin önemi artıyor. Bizans İmparatorluğu döneminde buradan 3 imparator çıkıyor. Yani Bizans’ı yöneten 3 imparator Amorium’dan aslında.” dedi.
“İSTANBUL FETHEDİLMEDEN AMORİUM ALINMALIYDI”
Amorium Antik Kenti’nin jeopolitik açıdan da önemli bir noktada bulunduğunu söyleyen Prof. Gökalp, İslam kaynaklarında İstanbul’dan evvel Amorium’un alınması gerektiği yönünde bilgiler olduğundan söz etti. Prof. Gökalp, “Buranın önemi şu. Bizans’ta başkentten doğuya giden, Bizans için kutsal topraklara giden ana yollar üzerinde bulunan bir kent burası. Doğu’dan da batıya yani başkente giden bir yol. Dolayısıyla eski İslam kaynaklarından “Eğer İstanbul fethedilmek isteniyorsa Amorium alınması gerekiyor” bilgisine rastlıyoruz bu kaynaklarda. Dolayısıyla burası Arap askerlerinin istilasına uğramış bir kent.” ifadelerini kullandı.
“UZUN YILLAR SÜRER”
Kentin tam anlamıyla gün yüzüne çıkarılmasının uzun yıllar sürebileceğine dikkat çeken Prof. Gökalp, “Burası 90 hektarlık bir alanı kapsayan bir antik kent. Kentin tam ortasında 20’nci yüzyılda oluşan bir köy var. Hisar Köyü. Nüfusu az bir köy. Evlerin, hayvan barınaklarının olduğu yerlerde kazı yapılamıyor. Özel mülke giriyor. Burası çok büyük bir kent. Buranın tam manasıyla gün yüzüne çıkması uzun yıllar alabilir. 50 yıl, 100 yıl gibi. Çünkü kazılar yaz dönemlerinde 2 aylık bir dilimde gerçekleşiyor. Bundan dolayı çok net bir süre veremiyorum.” şeklinde konuştu.
“İLK KAZI 1988’DE BAŞLAMIŞ”
Antik kentte ilk kazı çalışmasının 30 yıl önce başladığını söyleyen Prof. Gökalp: “Tabi burada ilk çalışan biz değiliz. 1987 yılında Prof. Prof. Dr. R. Martin Harrison burada bir yüzey araştırması yapıyor. 1988 yılında kazılara başlıyor. 1992 yılında kazıları İngiliz Dr. Chris S. Lightfoot yönetiyor. 2009 yılına kadar kesintisiz kazı yaptığını söyleyebiliriz. Daha sonra bir ara veriliyor. 2014 yılından sonra bakanlar kurulu kararıyla Amorium kazılarını ben yönetmeye başladım.” dedi.
“BU SENEKİ ÇALIŞMALAR BİTMEK ÜZERE”
Bu seneki çalışmaların bitmek üzere olduğunu söyleyen Prof. Gökalp, yapılan çalışmaları şu şekilde özetledi:
“Bu sene kazı çalışmalarına 25 Haziran’da başladık. Ağustos’un 17’si itibariyle bu kazı çalışmalarının bu seneki kısmını tamamlayacağız. Bu sene 3 alanda çalışma yaptık. Aşağı şehirde ve yukarı şehirde çalışmalarımız devam etti. Bu sürede iç surda kazı çalışmalarımız oldu. Kazı heyetinde farklı üniversitelerden farklı ülkelerden akademisyen arkadaşlarımız var.”
“AMORİUM, EVİMİZ GİBİ OLDU”
Hacette Üniversitesi öğrencilerinde Emre Dertli, kazı çalışmalarına 3 yıldır katıldığını ve burayı artık evleri gibi görmeye başladıklarını anlattı. Dertli, “3 yıldır burada çalışıyorum. Sabah 6’da başlıyoruz çalışmalara. Seviye inme çalışmaları yapıyoruz. Buluntuları topluyoruz. Çizime hazır hale getiriyoruz. Ben Amorium’u buraya gelmeden duymamıştım. Kazı sezonunu bekliyorum. Burası köyümüz gibi evimiz gibi oldu.” dedi >>Nail AZBAY’ın Özel Haberi