Bir Türk'e Hakaret Ederken İki kere Düşündürecek Olay
Türk tarihi açısından dönüm noktalarından biri olan Göktürk Kağanlığı, Türklerin ilk bağımsız devletini kurması anlamına gelir. Bu devletin kurucusu olan Bumin Kağan, aynı zamanda Göktürk Kağanlığı'nın ilk hükümdarıdır. Bumin Kağan, Türk adını taşıyan ilk devleti kurarak Türk halkının siyasi tarihine derin izler bırakmıştır.
Bumin Kağan, Cücenler (Juan Juan) adı verilen halkın hâkimiyetinde bulunan Aşina sülalesinin ve diğer Türk boylarının lideriydi. 534 yılında, Batı Wei (Tabgaç) Devleti'nin sınırlarına sefer düzenleyip bu bölgeyi yağmalayan Bumin Kağan, 542 yılında Sarı Irmak civarında Çin ile ilk teması kurmuştur. Batı Wei'ye karşı başlattığı bu hareket, Türk boylarının gücünü çevresine göstermelerinin ilk adımı olmuştur.
TÜRKLER VE DEMİRCİLİK
Bumin Kağan'ın önderliğindeki Türk boyları, özellikle demircilik alanında oldukça ileri bir seviyeye ulaşmışlardı. Bu nedenle, Asya'daki en iyi silah yapan halk olarak tanınmışlardır. Demir işçiliği, Türklerin askeri gücünün temel taşını oluşturmuş ve bu donanımla Türk ordusu çevredeki pek çok devlete karşı büyük bir tehdit haline gelmiştir.
TÖLESLER VE CÜCENLERLE İLETİŞİM
546 yılında, Bumin Kağan'ın yönetimindeki Türk boylarından Tölesler, Cücenler’e karşı bir ayaklanma başlatmışlardır. Bumin Kağan, bu isyanı bastırarak Tölesler'i tekrar kendi yönetimi altına almış ve güçlü bir otorite ile boyları bir arada tutmayı başarmıştır. Ancak bu dönemde, Cücen Kağanı Anahuan’a, kızını kendisine eş olarak vermesi için bir elçi göndermiştir.
Anahuan’ın küçümseyici bir dille bu isteği reddetmesi üzerine Bumin Kağan, elçiyi öldürmüştür. Bu olay, Türklerin Cücenlerle olan ilişkilerinin kopmasına ve düşmanlıklarının artmasına neden olmuştur.
Bazı tarihçiler, Bumin Kağan'ın bu durumu savaş için bir gerekçe olarak kullanıp, Türk boylarını Cücenler’e karşı birleştirmeyi amaçladığını iddia etmektedir. Bu olay, Bumin Kağan’ın diplomatik ve askeri zekâsını sergileyen önemli bir dönüm noktasıdır.
CÜCENLERE KARŞI ZAFER VE GÖKTÜRK KAĞANLIĞININ KURULUŞU
Bumin Kağan, 551 yılında Batı Wei Hanedanlığı’ndan Prenses Chang ile evlenmiş ve bu evlilik, Türklerin Çin ile diplomatik ilişkilerini güçlendirdiği bir dönemi işaret etmektedir. Ancak bu ilişkiler kısa sürede silahlı çatışmalara dönüşmüştür. 552 yılının Ocak ayında, Huai-Huang civarında, Bumin Kağan, Cücenler’e büyük bir sürpriz saldırısı düzenlemiştir. Bu saldırı sonucunda Cücen Kağanı Anahuan yenilmiş ve mağlubiyetin ardından intihar etmiştir.
Bu zafer, Türkler için büyük bir dönüm noktası olmuştur. Bumin Kağan'ın liderliğinde, Türkler Cücenler'in baskılarından kurtulmuş ve bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır. Bu zaferin ardından Göktürk Kağanlığı kurulmuş ve Ötüken merkezli olarak genişlemeye başlamıştır. Bumin Kağan, bu zaferin ardından "İllig Kağan" unvanını almış ve Göktürk Kağanlığı'nın temellerini atmıştır.
KÜL TİGİN YAZITI VE BUMİN KAĞAN’IN MİRASI
Bumin Kağan’ın hayatı ve başarıları, Göktürkler için tarihi bir dönüm noktası olmuştur. Bu başarılar, Kül Tigin Yazıtı'nda şöyle anlatılmaktadır:
"Üstte mavi gök, altta yağız yer yaratıldıktan sonra, ikisi arasında insan oğlu yaratıldı. İnsan oğlunun atalarım Bumin Kağan, İstemi Kağan oturmuş. Oturduktan sonra Türk milletinin ilini (ülkesini), töresini yönetmiş ve düzenlemiş. Dört taraf hep düşmanla çevrelenmiş. Ordularıyla dört taraftaki milletleri buyruğu altına almış, boyun eğdirmiş. Başlıya baş eğdirmiş, dizlilere diz çöktürmüş. Doğuda Kadırkan ormanına kadar, batıda Demir Kapı'ya kadar Türk halkını yerleştirmiş. İkisi arasında bir arada bulunan Göktürkler öylece otururlarmış."
Bu yazıt, Bumin Kağan’ın liderliğinin gücünü ve Türk milletinin birliğini sağlama konusundaki başarısını anlatan önemli bir belgedir. Bumin Kağan, Türk milletinin tarihinde askeri ve siyasi açıdan büyük bir lider olarak iz bırakmış ve Göktürk Kağanlığı'nın temellerini sağlamlaştırmıştır.
Bumin Kağan, Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu olarak, yalnızca Türkler için değil, tüm Orta Asya tarihi için önemli bir figürdür. Onun liderliğinde Türk boyları, bağımsızlıklarını kazanmış ve büyük bir devletin temelleri atılmıştır. Bugün, Göktürk Kağanlığı, Orta Asya'daki en büyük Türk devleti olarak tarihe geçmiştir. Bumin Kağan’ın mirası, Türk milletinin birliğini ve gücünü simgeliyor ve Türk tarihindeki en büyük liderlerden biri olarak anılmaya devam etmektedir.
