Bir Oyun Bir Savaşın Kaderini Değiştirebilir Mi?
Tüm dünyada milyonlarca insanın severek oynadığı Monopoly, yalnızca eğlenceli bir masa oyunu olmanın ötesine geçmiş İkinci Dünya Savaşı sırasında esir düşen İngiliz askerleri için bir kurtuluş umuduna dönüşmüştü. İngiliz istihbaratı, Nazi kamplarında tutulan askerlerin kaçmasına yardımcı olmak amacıyla Monopoly kutularını gizli bir kaçış planının parçası haline getirdi. Peki, sıradan bir oyun nasıl olup da tarihin en yaratıcı casusluk operasyonlarından birinin temel unsuru haline geldi?
MONOPOLY'NİN KÖKENLERİ VE YAPISI
1903 yılında Lizzie Magie tarafından geliştirilen Monopoly, başlangıçta ekonomide tekelleşmenin zararlarını anlatmak için tasarlanmış bir oyundu. Oyuncular, zar atarak oyun tahtasında ilerler, mülk satın alır, kira toplar ve ekonomik stratejiler geliştirerek rakiplerini iflasa sürüklemeye çalışırlardı. Oyunun kuralları arasında “hapise girme”, “şans kartlarıyla sürpriz avantajlar veya dezavantajlar kazanma” gibi unsurlar da yer alıyordu.
Monopoly’nin popülerliği, savaş döneminde bile esir kamplarına kadar ulaşmıştı. Nazi kamplarında tutulan savaş esirlerine moral vermek amacıyla oyun gönderilmesine izin veriliyordu. Ancak kimse, bu masum görünen oyun setlerinin içindeki gizli kaçış malzemelerini fark edememişti.
İNGİLİZ İSTİHBARATI MONOPOLY’Yİ GİZLİ GÖREV İÇİN NASIL KULLANDI?
İkinci Dünya Savaşı sırasında, İngiliz askeri istihbarat birimi MI9, savaş esirlerinin kaçmasına yardımcı olacak yaratıcı yöntemler üzerinde çalışıyordu. Nazi kamplarına doğrudan kaçış malzemesi göndermek imkânsızdı çünkü Alman yetkililer tüm paketleri titizlikle kontrol ediyordu. Ancak eğlence amaçlı oyun ve kitapların kamplara gönderilmesine izin veriliyordu. İşte bu noktada Monopoly kritik bir rol oynadı.
İngiltere’de Monopoly’nin dağıtım haklarına sahip olan oyun üreticisi Waddington, MI9 ile iş birliği yaparak esirlere gizli yardım sağlayacak özel sürüm Monopoly setleri hazırladı. Bu setlerin içinde yalnızca oyun malzemeleri değil, aynı zamanda kaçış için gerekli gizli eşyalar da bulunuyordu:
• Kaçış haritaları: İpekten yapılmış, dayanıklı ve kolayca katlanabilir haritalar, savaş esirlerinin kaçış rotalarını gösteriyordu.
• Gerçek para: Sahte Monopoly paralarının arasına ustalıkla gizlenmiş gerçek para, kaçan askerlerin rüşvet vermesi veya ihtiyaçlarını karşılaması için kullanılıyordu.
• Pusula ve diğer küçük kaçış ekipmanları: Kutuların içine yerleştirilen bu araçlar, esirlere hayatta kalma şansı sunuyordu.
Bu özel oyun setleri, Kızılhaç ve diğer insani yardım kuruluşları aracılığıyla esirlere gönderildi. Alman yetkililer, esirlerin moralini yükseltmek amacıyla gelen oyunları zararsız gördüklerinden, Monopoly kutularının içeriğini detaylı incelemediler.
MONOPOLY'NİN GİZLİ ŞİFRELERİ
Monopoly oyun tahtası ve kartları da gizli mesajlarla doluydu. MI9, esirlere kaçış rotalarını bildirmek için oyun içinde belirli şifreler yerleştirmişti:
• Marylebone İstasyonu’ndan sonraki bir nokta, İtalya’ya giden kaçış rotasını temsil ediyordu.
• Mayfair’den sonraki bir bölge, Norveç, İsveç ve Almanya’daki kaçış yollarını gösteriyordu.
• “Free Parking” (Ücretsiz Park) alanı, Kuzey Fransa ve Almanya sınırlarını işaret ediyordu.
• Bazı oyun kartlarında yer alan “Patent başvurusu yapıldı” ibaresi, kaçış için önemli ipuçlarını barındırıyordu.
Bu detaylar, esirlerin kaçış rotalarını anlamalarına yardımcı oldu ve başarılı kaçış operasyonlarını mümkün kıldı
SAVAŞ ESİRLERİ İÇİN BİR UMUT KAYNAĞI
Monopoly kutularının yardımıyla kaçmayı başaran askerlerin sayısı tam olarak bilinmese de, tahminlere göre bu sayede 35 binden fazla savaş esiri Nazi kamplarından kurtulmuştu. MI9’un bu yaratıcı hamlesi, savaşın en dikkat çekici gizli operasyonlarından biri olarak tarihe geçti.
Savaş sona erdikten sonra, bu operasyon uzun yıllar boyunca gizli tutuldu. Ancak ilerleyen yıllarda MI9 ve Waddington çalışanları, Monopoly’nin esir kaçışlarında nasıl bir rol oynadığını kamuoyuna açıkladılar. Bu açıklamalar, Monopoly’nin yalnızca bir oyun olmanın ötesinde, tarihin akışını değiştiren bir araç olduğunu ortaya koydu.
Monopoly, sadece bir masa oyunu olarak görülse de, İkinci Dünya Savaşı sırasında savaş esirleri için bir kaçış umudu haline gelmişti. İngiliz istihbaratının yaratıcı dehası sayesinde, bu basit oyun kutuları içinde gizlenmiş haritalar, paralar ve pusulalar sayesinde binlerce asker özgürlüğüne kavuştu.
Bu olay, savaş döneminde bile insan zekâsının ne kadar etkileyici çözümler üretebileceğini ve sıradan görünen nesnelerin nasıl büyük bir fark yaratabileceğini gösteren en çarpıcı örneklerden biri olarak tarihe geçti.
