Basın tarihinde yüz yıllık veriler

AKÜ öncülüğünde sürdürülen Afyonkarahisar Basın tarihi çalışmalarında bugüne kadar ismi duyulan, ancak varlığından emin olunamayan 100 yıl öncesinin gazetelerine de ulaşıldı

AKÜ öğretim görevlilerinden Doç. Dr. Turan Akkoyun tarafından sürdürülen “Afyon Basın tarihi” çalışmalarında önemli başarılara imza atılıyor. Son olarak Afyonkarahisar’da 100 yılı aşkın bir süre önce yayınlanan “Ferda” isimli yayına da ulaşıldığı bildirildi.
Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi çerçevesinde sürdürülen çalışmalar neticesinde Afyonkarahisar Basın Tarihi’nin iskeletinin oluşturulduğunu belirten Doç. Dr. Turan Akkoyun, “Projede 7 aylık faaliyet dilimi geride kalmıştır. Takdir edildiği gibi şehrin basını; zaman zaman etkisini artırmış, zaman zaman azaltmış olmakla birlikte ülkenin iletişim ağı içindeki ağırlığını muhafaza etmeyi başarmıştır” dedi.
İKAZ, ZAFER, KOCATEPE ÖNEMLİ KİLOMETRE TAŞLARI
Yapılan çalışmalarla ilgili olarak bilgi veren Akkoyun, şunları söyledi:
“Milli Mücadele döneminde Afyonkarahisar’ın hem siyaset, hem de matbuat aleminin önemli simalarından birisi olan Koçzade Mehmet Şükrü Bey’in İkaz Gazetesi; Milli Mücadele’nin Türk zaferiyle sonuçlanmasının hemen ardından genç yaşta gazeteciliğe giren Erkmenlizade Abdullah Mahir Erkmen’in Zafer Gazetesi, (Zafer ülkemizin hemen tamamında aynı isimle anılan yayın organlarının neşredilmeye başlanmasıyla Haber ismine dönüşen, ardından da Sonhaber olan gazetesi); Atatürk devrinin sonlarına doğru Etemoğlu Faruk Şükrü Yersel’in çıkardığı Kocatepe Mecmuası, bir müddet sonra Eskişehir’e taşınmıştır. Rüştü Kutman çok partili yaşama geçtikten sonra tekrar Afyonkarahisar’da Kocatepe Gazetesi olarak çıkarmış, fakat Demokrat Parti iktidarının ortalarında yayınını durdurmuştu.”
1965’DE YENİ
KOCATEPE İLE RENK GELDİ
“Demokrat Parti iktidarıyla birlikte ülkede hemen her şey değişti. Ülkenin maruz kaldığı tehdit ve tehlikeler de değişmiş oldu. Bu süreçte Milliyetçi düşünce anlayışıyla Dr. Mehmet Saadettin Aygen tarafından şu ana kadar hem Afyonkarahisar’da hem de Türkiye’de en uzun süreli yayınların arasında görülen, önceleri dergi olarak sonra da Türkeli Gazetesi adıyla çıkarıldı. Türkeli’nin yanında Kudret, Sebat, Demokrat Afyon gibi yayın organları kendilerince şehrin basın hayatına hizmet yarışına girdiler. Yayın organlarında ‘Demokrat’ ismi ağır basıyordu ancak 27 Mayıs 1960 darbesiyle beraber bu isimle yayınlarını sürdürmeleri mümkün olamadı. Kendileri de bunda ısrar edemediler. Bunun üzerine bir ara Birlik adı altında ortak bir gazete çıkarılmaya başlansa da çeşitli sebeplerden dolayı yürümedi. Basın yaşamı renksizleşmeye başladı. Dr. Aygen’in renk katma gayretlerine Başkumandanlık Meydan Savaşı’nın 43. Yıldönümünde yayın hayatına başlayan İbrahim – Şükrü Küçükkurt kardeşlerin Kocatepe Gazetesi tekrar tatlı bir rekabeti ve basın canlılığını getirdi. Rekabete ayak uyduramayanlar kenara çekilip yarışı bıraktılar. Bu zaman zarfında Görktan Gazetesi de haftalık neşriyatıyla şehrin kültürel yaşamına omuz vermiştir.”
BASIN TARİHİ ÇALIŞMALARI ÖNEMLİ
“1980 yılların sonlarında Afyon Zafer, 1990’lı yıllarda Odak, haftalık Afyon Karahisar, 2000’li yıllarda Kurtuluş ve daha başkaları Afyonkarahisar Basın Tarihi kapsamında yerlerini almışlardır. Afyon Basın Tarihi üzerine çalışma yapılması talebi daha Atatürk devirlerinde başlamış; 1930’lu yıllarda İsmail Okday, 1950’li yıllarda Ömer Fevzi Atabek bunu kısmen gerçekleştirseler de kısa ve sınırlı ölçülerde kalmıştı. Hulusi Özerkan, Şükrü Küçükkurt, Dr. Aygen, Behçetoğlu, Mehmet Türkak gibi şehrin basınında önemli yer işgal eden şahsiyetler sürekli bu hususta dilek ve temennide bulunmuşlardı. 1997 yılında Tarih Vakfının bir yayınında Doç. Dr. Turan Akkoyun “Meşrutiyet ve Cumhuriyet Devirlerinde Afyon Basınının Kökleşmesi ve Etkisi” başlığı altında ele alıp ortaya koymuştu. Ayrıca bu konuda bir de Bitirme Tezi hazırlatmıştı.”
FERDA MECMUASI’NA
ULAŞILMASI ÖNEMLİ GELİŞME
2013 yılında Afyon Kocatepe Üniversitesi BAP kapsamında yine bizim tarafımızdan başlanılan çalışmalarda 1300 ciltten fazla gazetenin taranmasından sonra Afyonkarahisar Basın Tarihi’nin çeşitliliği ortaya konulma aşamasına gelmiştir. Sürdürülen çalışmalar pek çok yeni bilgiyi ortaya çıkarmaktadır. Kocatepe’nin Atatürk devrinde yayınlanması yanında şu ana kadar eldeki en eski Afyonkarahisar Basın temsilcisi 1917 yılının Karahisar Gazetesi idi. Çeşitli hatıralarda Birinci Dünya Savaşı sonlarında Afyon’da yayınlanan Ferda Mecmuasından bahsedilmekteydi. Afyon Kocatepe Üniversitesi BAP kapsamında İstanbul’da sürdürülen çalışmalarda Birinci Dünya Savaşı öncesinde yayınlanan Ferda Mecmuası’na da ulaşılmıştır. “İdarehanesi: Karahisar-ı Sahib İttihad ve Terakki Kulübü Binasındadır. Telgraf Adresi: Karahisar Ferda. Sayı: 12, 15 Haziran 1326 Cumartesi.” ibarelerini taşıyan dergi bir edebiyat dergisidir. Basının yakın tarihteki önemini belirtip buradaki bilgilerin mutlaka Tarih metodolojisinde yer alan “iç tenkit ve dış tenkite tabi tutulması” gerekmektedir. Şehrimizin son yüzyılında var olan basın yayın organları hem yerel tarih, hem genel tarih, hem de tarih sosyolojisi açısından yöremize katkı yapacaktır.” (Kocatepe Haber Merkezi)