Nöbetçi Eczaneler
19.yy ikinci çeyreğinde şehrimize gelen seyyahlardan biriside Aucher-Éloy’dur. Blois, Fransa’da doğan Pierre-Martin-Rémi Aucher-Éloy (1793-1838) ), Orleans’ta eczacılık, Paris’te hem eczacılık hem de botanik okudu. Botanik ilgi alanları nedeniyle Rusya’ya bilimsel görevlere gönderilmek için girişimlerde bulunur. Petersburg’da bulunduğu sırada Türk Büyükelçisi ile tanışır ve bir Fransız-Türk gazetesi oluşturmak için İstanbul’a gelir. Aucher-Éloy, İstanbul’dayken, botanik ve zoolojik örnekler toplamak için imparatorluğun Kuzey Afrika ve Orta Doğu bölgelerindeki topraklarına seyahat etmeye karar verir.1
Rusya, Anadolu, Yunanistan, Mısır, Suriye ve İran’a seyahat etti. Bu seyahatlerinden birinde bugünkü Nahcivan sınırları içindeki Çulfa’da öldü. Ölümünden sonra 1843’de “Doğu’da seyahat, 1830’dan 1838’e seyahatler arasındaki ilişkiler” adlı kitabı yayınlanır.2
Aucher-Éloy’un Afyonkarahisar’a gelişi
Aucher-Éloy 1835 yılı Şubat ayında Kütahya üzerinden Afyonkarahisar’a gelir. 23 Şubat 1835 sabah saat 9’da yoluna devam eden Aucher-Éloy, Afyonkarahisar’a varmadan bir saat önce, (Raha Balla?) olarak zikrettiği bir köyün yakınlarında üzerinde tam boyda iki figürün olduğu kare şeklinde beyaz mermer taş bulunan bir köprü görür.3
Karahisar çevresindeki kayalıklar ve dağlardan bazılarının açık ve net bir şekilde eski bir volkanın varlığını ve patlama izlerini taşıyan müsküler ve talcous kayalardan oluştuğunu belirtir. Karahisar isminin açıkça bu kayaların renginden geldiğini, şehrin ise üstünde bir kale inşa edilmiş olan bu devasa ve çok sarp olan bu kaya etrafına inşa edilmiş olduğunu ve İlk görüşte orada bir şey yapmanın mümkün olmadığını, bu kalenin kesinlikle zapt edilemez bir pozisyonda göründüğünü notlarına ekler.4
24 Şubat’ta Karahisar’da konaklarken kaleyi ziyaret etme fırsatını bulur. Kaleye kendi ifadesiyle, dik şekilde ulaşan bir yoldan gitmiştir. Orada bazı eski eserler ve kalıntılar görür. Gördükleri arasında, beyaz mermer üzerine insan ve aslan kabartmaları ile üst kısımlarda muhtemelen küçük bir tapınağa ait olduğunu düşündüğü kalıntılar vardır. Gördüğü bir taş üzerine çeşitli sembolik figürler, gagasında bir bitki tutan bir kuş, biri kanatlı iki aslan ve taç tutan bir adam oyulmuş olduğunu söyler.
Şehre ve nüfusuna dair Karahisar sakinlerinin kendisine verdikleri bazı bilgileri abartılı bulur. Kendisine verilen bilgilere göre, şehirde 10.000 ev ile 13 cami vardır. 500’ü Ermeni olup, geri kalanlar Türklerden oluşmaktadır. Bu arada bir sitemini de dile getirir. Şöyle der: “Ne zaman dışarı çıksam, misafirperverliklerini bana gâvur köpek (*) diyerek gösterdiler” Kalmakta olduğu han içinse, “Şehrin geri kalanı kadar bakımsız bir handa yaşadım.” demektedir.5 Aucher-Éloy 25 Şubat günü çalışmalarını bitirerek Afyonkarahisar’dan ayrılır.
Dip Notlar:
1New Arabian Studies, 2. Cilt, editör: G. Rex Smith, R. L. Bidwell, J. R. Smart
University of Exeter Press, 1994 – 245 sayfa
“European Travellers in Oman and Southeast Arabia 1792-1950:A Biobibliographical Study”, Brian Marshall, sayfa:25
https://books.google.com.tr/books?id=29yk1ddLaDoC&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false 20/10/2019)
2https://data.bnf.fr/fr/15327527/pierre-martin-remi_aucher-eloy/ erişim:20/10/2019
3Relations De Voyages En Orient De 1830 A 1838, Par Aucher-Eloy, Paris 1843, Sayfa 146
4a.g.e., Aucher-Eloy, Sayfa 147
5a.g.e., Aucher-Eloy, Sayfa 148
(*)Aucher-Éloy, “Gâvur köpek: Sadakatsiz, sadık olmayan köpek anlamına gelir.” Bilgisini dip not olarak düşer.
