Atatürk'ün Çağdaş Türkiye'yi Dünyaya Tanıttığı Proje: Karadeniz Seyr-i Türkiye
Cumhuriyet'in ilk yıllarında, Türkiye'nin modernleşme yolunda attığı adımlar hem içeride hem de dışarıda büyük bir önem taşıyordu. Yeni kurulan devletin eğitim, sanat, tarım ve ekonomi alanlarında yaptığı atılımlar, geleceğin güçlü ve çağdaş Türkiye'sini inşa etmenin temel taşları oldu. Ancak Gazi Mustafa Kemal Atatürk, tüm bu çabaların dünya kamuoyuna da gösterilmesi gerektiğine inanıyordu. Genç Cumhuriyet'in yalnızca kendi sınırları içinde değil, tüm dünyada saygınlık kazanması, çağdaş bir ülke olarak tanınması gerekiyordu. İşte bu amaca hizmet etmek için hayata geçirilen Karadeniz Seyr-i Türkiye projesi, dönemin en dikkat çeken girişimlerinden biri oldu.
PROJENİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ: TÜRKİYE’Yİ DÜNYAYA TANITMA İHTİYACI
Cumhuriyet’in henüz üçüncü yılında, 1926’da, Türkiye hala savaşın yıkıcı izlerini silmek ve ekonomiyi toparlamak için çabalıyordu. Ancak ülkenin potansiyelini dünyaya anlatmak için harekete geçmek de bir o kadar önemliydi. Atatürk, Türkiye’nin modern yüzünü Avrupa’ya tanıtacak, kültür, sanat ve ticaret alanlarındaki başarılarını sergileyecek bir proje üzerinde uzun süre çalıştı. Ancak, bu projenin hayata geçmesi bir yıl boyunca maddi yetersizlikler nedeniyle ertelendi.
Proje nihayet, Şubat 1926’da dönemin önemli siyasetçilerinden Ali Cenani Bey tarafından mecliste tekrar gündeme getirildi. Ali Cenani Bey, Türkiye’yi Avrupa’da tanıtacak bir sergi gemisi önerdi ve bu proje için ciddi bir bütçenin ayrılması gerektiğini vurguladı. Meclisin de desteğiyle, Hollanda’dan birkaç yıl önce satın alınan Karadeniz Gemisi bu proje için hazırlanmaya başladı.
KARADENİZ GEMİSİ’NİN HAZIRLIKLARI VE ROTASI
Geminin görevi, Türk sanatı, kültürü, ticareti ve modernleşme çabalarını Avrupa limanlarında tanıtarak, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş yüzünü dünyaya göstermekteydi. Hazırlıklar sırasında Karadeniz Gemisi baştan aşağı beyaza boyandı ve bir sergi gemisi haline getirildi. Gemi, İstanbul’dan yola çıktıktan sonra Akdeniz’i aşacak, Cebelitarık Boğazı'ndan geçerek Atlantik Okyanusu’na açılacak ve ardından kuzeye yönelip Leningrad’a kadar uzanacaktı.
Geminin yola çıkış tarihi 12 Haziran 1926 olarak belirlendi. İstanbul Karaköy Limanı’ndan başlayan bu tarihi yolculukta Atatürk de Mudanya’da gemiye binerek yolculara eşlik etti. Bandırma’ya kadar süren bu kısa seferde, Atatürk yolcularla birlikte akşam yemeği yedi ve onlara uğurlama konuşması yaptı.
SERGİ GEMİ’SİNDEKİ HAYAT VE ETKİNLİKLER
Gemide düzenlenen etkinlikler ve balolar, Türkiye'nin modernleşme vizyonunu yansıttı. Riyaset-i Cumhur Orkestrası, sefer boyunca her biri büyük ilgi gören toplam 16 balo düzenledi. Orkestranın başında İstiklal Marşı’nın bestecisi Zeki Üngör bulunuyordu.
Gemide ayrıca, siyasetçiler, sanatçılar, iş insanları ve yabancı dil bilen vatandaşlar da yer aldı. Sergi için özel olarak seçilen eşyalar arasında Kütahya çinileri, Hacı Bekir lokumları, Bursa ve Hereke kumaşları, halılar ve kıymetli taşlarla yapılmış süs eşyaları da vardı. Bu objeler, Türk kültürünün zenginliğini Avrupa halklarına tanıtmak amacıyla gemiye yerleştirilmişti.
GEMİ’NİN UĞRADIĞI LİMANLAR VE AVRUPA'DAKİ ETKİSİ
Geminin rotası, Barselona, Londra, Amsterdam, Hamburg, Marsilya, Stockholm ve Helsinki gibi önemli liman şehirlerini içeriyordu. Her limanda büyük bir ilgiyle karşılanan Karadeniz Gemisi, uğradığı şehirlerde konserler, sergiler ve yemek davetleri düzenledi. Gemi mürettebatı ve yolcuları, Türkiye’nin modern yüzünü en iyi şekilde temsil etmek için yoğun bir çalışma yürüttü.
Üç ay süren bu yolculuk, tam da planlandığı gibi Türkiye’nin çağdaş kimliğini ve sanata verdiği önemi Avrupa halklarına göstermeyi başardı. 86 gün, 22 saat süren bu büyük seferin sonunda, Karadeniz Gemisi 5 Eylül 1926’da Karaköy Limanı’na geri döndü. Sefer boyunca elde edilen başarı, Türkiye’nin uluslararası alandaki imajına büyük katkı sağladı.
KARADENİZ GEMİSİ’NİN AKIBETİ
Sergi seferinin ardından Karadeniz Gemisi, yıllarca Akdeniz ve Karadeniz’de yolcu ve yük taşımaya devam etti. Ancak zamanla gemi eskiyip yıprandı. 46 yıllık bir hizmet sürecinin ardından gemi kadro dışı bırakıldı. Sonunda, İtalya’ya götürülen gemi burada hurda olarak söküldü ve parçaları dağıtıldı.
BİR BAŞARI HİKÂYESİ OLARAK SEYR-İ TÜRKİYE
Karadeniz Seyr-i Türkiye projesi, genç Cumhuriyet’in modernleşme yolunda gösterdiği çabanın en somut örneklerinden biri olarak tarihe geçti. Türkiye'nin sanatını, kültürünü, ekonomisini ve modernleşme vizyonunu dünyaya tanıtmayı başaran bu sefer, aynı zamanda Atatürk’ün vizyoner liderliğini de gözler önüne serdi.
Bu proje, Türkiye'nin savaş yorgunu bir toplumdan, çağdaş uygarlık yolunda kararlı adımlar atan bir ülkeye dönüşümünü simgeledi. Seyr-i Türkiye, genç Cumhuriyet’in sadece kendi halkına değil, tüm dünyaya umut ve ilham veren bir başarı öyküsü oldu. Bugün bile, Türkiye’nin modernleşme sürecindeki önemli kilometre taşlarından biri olarak hatırlanan bu proje, Atatürk’ün ileri görüşlülüğünün ve kararlılığının bir anıtı olarak hafızalarda yaşamaya devam ediyor.
