Ani Uyku Gelmesi Neden Olur?
Narkolepsi, halk arasında bilinen adıyla uyku hastalığı, kişinin normal olmayan zamanlarda uykuya dalması ve ani uyku nöbetleri yaşamasıyla kendini gösteren, yaşam boyu devam eden bir uyku bozukluğudur.
Bu rahatsızlık, bireylerin çevresel şartlara rağmen uzun süre uyanık kalmasını zorlaştırmakta ve günlük yaşantılarında ciddi sorunlar yaşamalarına neden olabilmektedir.
NARKOLEPSİ TÜRLERİ
Narkolepsi genellikle iki ana tipte görülmektedir. Bunlardan ilki, yoğun duyguların etkisiyle aniden kas kontrolünün kaybolması anlamına gelen katapleksiyle birlikte görülen Tip 1 narkolepsidir. Diğer tür ise katapleksi belirtileri olmaksızın seyreden Tip 2 narkolepsidir. Bu rahatsızlık genellikle bireylerde 10 ila 30 yaş aralığında ilk kez ortaya çıkmaktadır.
NORMAL UYKU DÜZENİYLE ARASINDAKİ FARKLAR
Sağlıklı bir bireyin uykuya dalış süreci, ilk olarak hızlı göz hareketlerinin olmadığı NREM uykusuyla başlar. Bu evrede beyin aktiviteleri yavaşlar ve bir saat kadar sürer. Ardından REM uykusu başlar; bu aşama genellikle rüyaların görüldüğü dönemdir. Narkolepsi hastalarında ise bu süreç bozulur. Kişi, hem gündüz hem gece REM uykusuna doğrudan geçebilir. Katapleksi, uyku felci ya da halüsinasyon gibi belirtiler, normalde REM uykusunda görülen değişimlere benzer şekilde, birey uyanıkken ya da uyuşuk durumdayken ortaya çıkabilir.
NARKOLEPSİNİN OLASI NEDENLERİ
Narkolepsinin kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Ancak özellikle Tip 1 narkolepsili bireylerde, uyanıklık ve REM uykusunu düzenleyen hipokretin adlı kimyasalın düzeyinin düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu kimyasalı üreten beyin hücrelerinin neden kaybolduğu kesin olarak açıklanamasa da, bazı uzmanlar bağışıklık sisteminin rolü olabileceğini düşünmektedir. Kalıtımsal faktörler de hastalığın gelişmesinde etkili olabilir, ancak bir ebeveynden çocuğa geçiş oranı oldukça düşüktür. Buna karşın aile geçmişinde narkolepsi olan bireylerin hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
GÜNDELİK HAYATTA KARŞILAŞILAN RİSKLER
Toplumda narkolepsinin yanlış anlaşılması, hastaların sosyal ve profesyonel yaşamlarında olumsuzluklara neden olabilmektedir. Bazı kişiler narkolepsi hastalarını tembel olarak değerlendirebilir, bu da iş ve okul başarısını etkileyebilir. Duygusal tepkilerle tetiklenebilen belirtiler nedeniyle bireyler sosyal ortamlardan uzak durabilir. Ayrıca uyku nöbetlerinin aniden ortaya çıkması, araç kullanırken ya da iş makineleriyle çalışırken kazalara yol açabilir. Narkolepsili bireylerde, metabolizmanın yavaşlaması nedeniyle kilo alma riski de daha yüksek olabilmektedir.
BELİRTİLER ZAMANLA DERİNLEŞEBİLİR
Narkolepsinin birçok farklı belirtisi bulunmaktadır ve bu semptomlar, hastalığın ilk yıllarında daha belirgin hale gelir. En sık görülen belirti, gün boyunca hissedilen yoğun uyku halidir. Kişi, çalışma sırasında ya da bir sohbet esnasında aniden birkaç dakikalık uykuya dalabilir. Uyanınca kendini zinde hissedebilir, ancak kısa süre sonra yeniden uyku nöbeti geçirebilir. Katapleksi, konuşmada bozulmadan kas kontrolünün tamamen kaybına kadar değişen fiziksel durumlara yol açabilir. Genellikle kahkaha, öfke ya da şaşkınlık gibi duygularla tetiklenir. Bazı bireyler bu durumu yılda birkaç kez yaşarken, bazılarında ise her gün tekrarlayabilir.
