Nöbetçi Eczaneler
Amerikalı savaş muhabiri ve yazar E. Alexander Powell (1879 -1957) New York’ta doğar. 1905-1906 yılları arasında İngiliz ve Amerikan yayın kuruluşlarının muhabiri olarak Yakın Doğu’da çalışır. 1906-1909 yılları arasında Suriye ve Mısır’da konsolosluk görevlisi olarak bulunur.
Powell, I.Dünya Savaşı sırasında savaş muhabiri olarak çalışırken ülkesinin o tarihlerde tarafsız olması nedeniyle, 1914’ten itibaren savaş hatlarının her iki tarafına da erişmesine izin verilir. 1917’de Amerika Birleşik Devletleri’nin savaşa girmesiyle Powell, askeri istihbaratta görevlendirilir. Eylül 1918’de yaralanır ve o yılın Kasım ayında iyileşerek ABD’ye döner.
Powell daha sonra gazetecilikten, başarılı bir şekilde macera ve seyahat yazarlığına geçer. Dünya genelinde pek çok yere seyahat eden Powell’in 1920-1954 yılları arasında 20 kitabı yayınlanır. Yayınlanan kitaplarından birisi olan “The last home of mystery: Adventures in Nepal”, Powell’in Nepal seyahatini anlatan bir kitabıdır. 1928 yılında çıktığı Nepal gezisi için denizyoluyla Seylan Adası ve Hindistan üzerinden Nepal’e varır. Nepal seyahatini tamamladıktan sonra dönüşte Suriye’ye gelen Powell, Halep’ten tren ile İstanbul’a doğru yola çıkar. Trenle geldiği Afyonkarahisar’a ilişkin izlenimlerine kitabında yer verir.
Trenle Konya’ya ulaşan Powell, burada genç kızların ellerinde metal bağış kutuları olduğu halde orada bulunanların yakalarına kâğıttan çiçek şeklinde yapılmış Kızılay amblemlerini takarak hayır işleri için bağış topladıklarını görür. Bu durumu Türkiye’deki şaşırtıcı değişimin en çarpıcı kanıtlarından biri olarak değerlendirir.1
Powell, Konya’da Bağdat Demiryolunun sona erdiğini ve Anadolu Demiryolu hattının başladığını, şehirden ayrıldıktan bir süre sonra kayalık bir geçidi aşan trenin iyi ekili tarlaların ve mera alanlarının bulunduğu bir bölgeye geldiğini, ardından çok güzel bulduğu Akşehir gölünü geçen trenin bir süre genişçe, hızla ve dolambaçlı bir şekilde akan bir akarsuyu takip ederek ilerlediğini anlatır.2
Powell’in Afyonkarahisar İzlenimleri
Powell, uzun süren bir yolculuktan sonra Afyonkarahisar’a ulaşır. Afyonkarahisar’da kendisininde içinde bulunduğu trene bir Türk generali ve yanında bulunan personeli binerler. Askerlerin disiplinlerinden oldukça etkilenir. Subay ve askerlerin giydikleri kırmızı astarlı gri paltoları başlarındaki siyah kuzu derisi başlıklarından ayak topuklarına kadar uzanmaktadır. Hepsi de gayet sağlam ve zeki görünümlüdür. Trenin her durduğu istasyonda trenden inen generalle birlikte diğer personel de hızlıca perona inmektedirler. Subay ve askerlerin Prusya tarzı disiplinlerinin çok dikkat çekici ve görülmeye değer olduğunu özellikle belirtir.3
Powell’in Afyonkarahisar ve çevresine dair yaptığı tespitlerden en dikkat çekeni, Yunan işgalinin üzerinden yaklaşık altı yıl geçmesine rağmen etrafta hala savaşın izlerinin tüm çıplaklığıyla görülüyor olmasıdır. Bu durumu şu sözlerle ifade eder: “Afyonkarahisar’dan ayrıldıktan kısa bir süre sonra etrafta Yunan felaketinin izlerini gösteren siperlerin kalıntılarını, dikenli tel rulolarını, eğilip bükülmüş rayları ve harap köprüleri görmeye başladık. Arazinin bazı yerleri Yunan ve Türk mezarları ile çevrilidir.” Yine devamla, Askeri tarihte, modern savaşın ihtiyaç duyduğu tüm araç ve gereçlerle donatılan büyük Yunan ordusunun, Mustafa Kemal’in komutası altında ve birçok eksiği bulunan kuvvetler tarafından yenilgiye ve mutlak bozguna uğratılmasının dikkat çekici bir bölüm oluşturduğunu söyler.4
Trenle Halep’ten yola çıkan Powell, gayet yorucu ve uzun süren bir yolculuğun sonunda Haydarpaşa’ya ulaşır.
Yararlanılan Kaynak:
Powell, E. Alexander, The Last Home of Mystery: Adventures in Nepal together with Accounts of Ceylon, British İndia, the Native States, the Persian Gulf, the Overland Desert Mail and the Baghdad Railway. New York: Century, 1929, 332 sayfa
Dip Notlar:
1Powell, E. Alexander, The Last Home of Mystery: Adventures in Nepal together with Accounts of Ceylon, British İndia, the Native States, the Persian Gulf, the Overland Desert Mail and the Baghdad Railway. New York: Century, 1929, sayfa 322
2 a.g.e., Powell, sayfa 323
3 a.g.e., Powell, sayfa 322
4 a.g.e., Powell, Sayfa 323
