Akyol:”AB’ye en fazla uyum sağlayan kuruluşlardan biriyiz”

Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde “Tükiye istatistik Kurumu ve yaptığı istatistik çalışmaları” konulu konferans düzenlendi

Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) öğrenci kulüplerinden İstatistik Kulübünce düzenlenen “Türkiye İstatistik Kurumu ve Yaptığı İstatistik Çalışmaları” konulu konferans, Ahmet Necdet Sezer Kampusü 1. Eğitim Binası Abdullah Kaptan Konferans Salonunda gerçekleştirildi.
“Üzerimize düşen görevi
yerine getiriyoruz”
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Manisa Bölge Müdürü Dr. Mehmet Akyol’un konuşmacı olarak katıldığı konferans öncesinde AKÜ Fen-Edebiyat Fakültesi İstatistik Bölüm Başkanı Doç. Dr. Süleyman Dündar yaptığı açılış konuşmasında, “Türkiye’de istatistik eğitimi Üniversitelerin İstatistik Bölümlerinde yapılmaktadır. Ancak resmi olarak istatistik üretimi Türkiye İstatistik Kurumu aracılığıyla üretiliyor. Manisa Bölge Müdürlüğüne bağlı Afyon, Uşak, Kütahya ve Manisa illeri yer almaktadır ve bu iller içerisinde şu an itibariyle İstatistik Bölümü olan tek üniversite konumundayız. Bu imkânı iyi bir şekilde değerlendirmemiz lazım. Öğrencilerimizin staj uygulamalarında Manisa Bölge Müdürlüğünün üniversitemize öncelik tanıyacağına inanıyorum” dedi.
Konferansta Dr. Mehmet Akyol, “TÜİK olarak, topladığımız veriyi en kısa sürede topluma nasıl aktarıyoruz öncelikle bunun çabası içerisindeyiz. Tabiî ki bunu hızlı aktaralım derken de doğruluk derecesinden de vazgeçmi-yoruz. Kurumumuz, dünyada meydana gelen hızlı gelişmeleri devamlı izleyen ve bu gelişmelere paralel olarak atılım yapan, değişen ve gelişen organizasyon yapısını dinamik tutmaktadır. AB uyum çalışmaları kapsamında üzerimize düşen görevi yerine getirmeye çalışıyoruz ve şu anda Türkiye’de AB’ye en fazla uyum sağlayan kuruluşlardan biriyiz” dedi.
“Ender kurumlardan biri”
Akyol, Atatürk tarafından kurulan ender kurumlardan birinin TÜİK olduğunu ifade ettiği konuşmasında “İstatistiğin önemi Cumhuriyet’in ilk yıllarından beri kavranmıştır. Tarihsel süreçte istatistik, Cumhuriyet dönemi öncesinde İlhanlılar ve Selçukluların yaptığı nüfus sayımı çalışmaları ile başlamıştır. 1300’lü yıllarda toprak ve nüfus sayım çalışmaları olmuş. Daha sonra1389 yılında istatistik kurumunun temeli olarak ifade edilen Defterhaneler kurulmuştur. 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman 100 yılda bir nüfus sayımının yapılması için Kanunname çıkartmış ve 19. yüzyılda da modern istatistik çalışmaları hız kazanmıştır. Eğitim, sağlık, ulaştırma ve haberleşme gibi konularda istatistik toplama çalışmaları yapılmıştır. 1830 yılında nüfus sayım çalışması yapılmış ama tam olarak sonuçlandırılamamış. Merkezi ve taşrayı kontrol altına alabilmek için merkeziyetçi yapıda istatistik büroları kurulmuştur. Cumhuriyet döneminde Türkiye İstatistik Kurumu, Merkezi İstatistik Dairesi adı altında 1926 yılında Atatürk’ün imzasıyla kurulmuştur. Başına Belçikalı bir uzman getirilmiş; daha sonra farklı yıllarda çeşitli isimlerde çalışmalarını sürdürmüş ve 1962 yılında Devlet İstatistik Enstitüsü adıyla uzun süre çalışmalar yürütmüştür. Halen kamuoyunda Devlet İstatistik Enstitüsü olarak da biliniyor ama 2005 yılında AB’ye uyum çalışmaları kapsamında Türkiye İstatistik Kurumu adını aldı” şeklinde konuştu.
“Yöntemlerimiz tamamen bilimsel”
Akyol, “TÜİK’in bugünkü yapısını oluşturan Türkiye İstatistik Kanunu, 2005 yılında Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanunun amacı; resmî istatistiklerin üretimine ve organizasyonuna ilişkin temel ilkeleri ve standartları belirlemek; ülkenin ihtiyaç duyduğu alanlarda veri ve bilgilerin derlenmesini, değerlendirilmesini, gerekli istatistiklerin üretilmesini, yayımlanmasını, dağıtımını ve Resmî İstatistik Programında istatistik sürecine dâhil kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak üzere, TÜİK’in kuruluş, görev ve yetkilerine ilişkin esasları düzenlemektir. Resmi istatistik, kamuoyunda kullanılan istatistiktir. Yani, herkes istatistik üretebilir ama resmi istatistik unvanını, herkesin kabul ettiği istatistik anlamını taşımaz. Resmi istatistikler, TÜİK’in koordinasyonunda diğer kurumlar tarafından da üretilebilir. Tabi bunlar, bizim tanımlarımız ve standartlarımız doğrultusunda olmak zorundadır. Bu kanunla TÜİK; “programlı istatistik” dönemine geçti. Daha önce neler üreteceğimizi kamuoyu ile paylaşmıyorduk, ürettikçe paylaşıyorduk. Şimdi hangi yayını hangi tarihte hangi saatte hangi yayın yöntemiyle kamuoyu ile paylaşacağımızı bir yıl önceden program halinde bildiriyoruz. Resmi istatistiğe bir tanım getirildi bu kanunla ve kamuoyunda kullanılan istatistik olarak tanımlandı. Daha önce böyle bir tanım yoktu. Bu kanunla uluslararası düzeyde istatistikler üretir hale geldik. Ürettiğiniz bir istatistik diğer ülkelerle karşılaştırılabilir olmalıdır. Bunun için de aynı metodoloji, tanımların ve sınıflandırmaların kullanılması gerekir. Bunları kullandığınız zaman istatistikler diğer ülkelerle birebir karşılaştırılabilir. Milli gelir, satın alma gücü gibi ürettiğimiz birçok istatistikler uluslararası düzeyde kabul görmekte ve karşılaştırılabilir olmaktadır. Öte yandan bu kanunla bilimsel ve resmi özerklik teminat altına alındı; istatistik üretirken kullanacağımız yöntemleri tamamen bilimsel olarak seçiyoruz. Bu konuda hiçbir şekilde dışardan tavsiye niteliğinde müdahale olmuyor. Hangi bilimsel yöntem ürettiğimiz istatistiğe uygunsa onu kullanıyoruz. Öte yandan bu kanunla kurumun yetkileri güçlendirildi. Daha önceleri istatistik vermek beyana dayalı idi ve kişi vermek istiyorsa alıyorduk, vermek istemiyorsa almıyorduk. Şu anda da beyana dayalı ama şayet kişi vermezse cezai yaptırım söz konusudur. Bu, haneler ve iş yerleri için ayrı ayrıdır. Bu kanunla gizli verilere ilişkin hususlar getirildi. Hiçbir zaman TÜİK tarafından temin edilen istatistikler, kişisel bilgiler adliye, yargı, emniyet, vb. hiç kimse ile paylaşılmıyor. Paylaşıldığı takdirde ilgili kişi bulunarak, 1-2 yıl arasında hapis cezası verilir” dedi.
TÜİK’in görevlerini anlattı
TÜİK’in görevlerine de değindiği konuşmasında Akyol, “TÜİK’in görevleri; Resmî İstatistik Programını hazırlamak, program ile belirlenen istatistikî faaliyetlerin yürütülmesini organize etmek ve uygulanmasını sağlamak, resmî istatistiklerin üretimi sırasında kullanılacak istatistikî yöntemleri, tanımları, sınıflamaları ve standartları, ulusal ve uluslararası normlara uygun olarak belirlemek, ülkenin ekonomi, sosyal, demografi, kültür, çevre, bilim ve teknoloji alanları ile gerekli görülen diğer alanlardaki istatistiklerini derlemek, değerlendirmek, analiz etmek ve yayımlamak, resmî istatistik sonuçlarının bilimsel ve teknik açıklamalarını yapmak ve ulusal kayıt sistemlerinin oluşturulmasında standartları tanımlamak, uygulamak ve kurumlararası koordinasyon ile uygulanmasını sağlamaktır. Adrese dayalı kayıt sistemi, ulusal kayıt sistemlerinden birisidir. Bunu 2006 yılında oluşturduk ve 3-4 yıldır da bu sistem kullanılmaktadır. Bu sistemin kurulmasından sonra Nüfus Müdürlüklerini İçişleri Bakanlığına devrettik. İçişleri Bakanlığı, şu anda bunları adres değişikliği adı altında dinamik olarak yürütmektedir” şeklinde konuştu.
Konferans, Dr. Mehmet Akyol’un öğrencilerin sorularını yanıtlaması ve AKÜ Fen-Edebiyat Fakültesi İstatistik Bölüm Başkanı Doç. Dr. Süleyman Dündar’ın Dr. Mehmet Akyol’a teşekkür belgesi takdim etmesinin ardından sona erdi.