Nöbetçi Eczaneler
Akşam namazını vakit girince geciktirmeden kılmanın müstehab ve faziletli olduğunu belirtmiştik. Ancak akşam namazının vakti girdiğinde sofra kurulup yemek hazırlanmışsa, o takdirde vakti kaçırmak söz konusu değilse, önce oturup yemeği yemek, sonra kalkıp akşam namazını kılmak müstehabtır.
Bunun sebebi açıktır: Hazır olan yemek acıkmış bulunan kimsenin kafa ve kalbini meşgul edip, huşuya engel olabilir. Oysa namaz dikkat ve huzur ve huşu isteyen bir ibâdettir. Ayrıca acıkmış yaşlıların ve çocukların yeme konusunda sabırsızlanmaları da dikkate alarak önce yemeği yemek sonra namaz kılmak daha uygun olur.
İlgili Hadîsler
Hz. Aişe (r.a.)’Den yapılan rivayette, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz’in şöyle buyurduğunu söylemiştir: “Namaz ikame edilmek üzere iken akşam yemeği hazır olursa, önce yemeğe başlayın!” (Buhari, Ezan: 42, et’ime: 58, Müslim, Mesacid: 64-68)
İbn Ömer (r.a.)’den yapılan rivâyette Resûlüllah (a.s.) Efendimiz şöyle buyurmuştur:
“Sizden birinin akşam yemeği (sofraya) konulur da namaz ikame edilmek üzere olursa, akşam yemeğine başlasın, yemeği bitirip kalkıncaya kadar acele etmesin.” (Buhari, Ezan: 42, et’ime: 58, Müslim, Mesacid: 64–66, vb.)
Enes (r.a.)’den yapılan rivayette, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz şöyle buyurmuştur:
“Akşam yemeği takdim edilince, akşam namazından önce ona başlayın ve akşam yemeğini (yerken, vakit müsaitse) acele etmeyin.” (Ahmed: 2/20, 102, 3/100, 110, 161, 231, 238, 249, 4/49, 54, 6/40, 51, 149)
Nitekim ibn Ömer (r.a.) İçin yemek konulur ve namaz da kılınmak üzere olunca, yemeği yiyip karnını doyurmadan namaza kalkmazdı ki, o sırada imamın kıraat sesini duyardı. (Ebu Davud, et’ime: 10.)
Hadîslere göre:
• Akşam vaktinde namaza ikamet edilirken, sofra da konulmuş bulunursa, önce akşam yemeğini yemek sonra kalkıp namaz kılmak müstehaptır.
• Diğer namazlarda da-cuma ve bayram müstesna olmak üzere- yemek hazır ise, önce yemeği yemenin müstehab olduğu kabul edilmiştir.
• Bu ikinci hükmü ilim adamları müslim’in rivayet ettiği şu hadise dayanarak vermişlerdir: “Yemek hazır olunca, namaz kılınmaz.” Ancak bunun istisnai durumları da vardır. Cuma ve bayram namazlarında yemek hazır olsa bile ön-ce namaz kılınır. Çünkü bu iki namazın kazası olmadığı gibi, münferiden kılınması da caiz değildir.
Vakit daraldığı, yemek yenilinceye kadar vaktin çıkacağı söz konusu olduğu zamanlarda önce namaz kılınır.
• Hanefîlere göre, yemek hazır olduğu zaman, namaza durulursa, bu kalbi hem meşgul eder, hem de namazdaki huşu’a engel olabilir. O bakımdan zorlayıcı bir sebep yoksa yemeğe öncelik tanınmak müstehabtır.
• Şafiîlere göre: yemeğe ihtiyâç hissediliyorsa, o takdirde öne alınması müstehabtır.
• Hanbelîlere göre: açlık hissediliyor, yemeğe de iştiha varsa, o takdirde önce yemeğe oturmak sünnettir. Diğer bir rivayette, vâcibdir.
• Mâlikîlere göre: yemek hafif cinsten ise, fazla vakit almayacak ve mideyi de tıka-basa doldurmayacaksa, o takdirde önce yemeğe oturmak müstehabtır.
• Cumhura göre, yemek hazır olduğu halde namaza durmak mekruhtur.
Vakit İçinde Namazın Bir Kısmına Yetişen Kimse Onu Vakit Çıksa Bile Namazı Tamamlar Mı?
Hanefîlere göre:
Sabah namazını kılarken güneş doğarsa, namaz bozulur. Çünkü kerahet vakit girmiştir. Bilâhare onu kaza etmesi gerekir. Ama ikindi namazını kılarken güneş batarsa, namaz bozulmaz vaktin çıkmasına rağmen namazı tamamlar ve bu namaz kaza değil edâ sayılır. Çünkü kerahet vakit bitmiş, çıkmıştır.
İkindi namazının-güneş batmadan- bir rekâtına yetişen kimse, güneş batınca geriye kalan üç rekâtını da kılmak suretiyle namazı tamamlar ve bu edâ kabul edilir. Herhangi bir sebeple ikindi namazını geciktiren bir kimse kerahet vakit olsa da ikindi namazının farzını güneş batmadan önce kılar. Böyle yapmak; namazı bilerek kazaya bırakmak büyük günah sayıldığından kerahetle caizdir.
Muharrem Günay
