Nöbetçi Eczaneler
1302 yılında Karahisar-ı Sahib Kazası’nda 481, merkez kazada 127 mektep bulunmaktadır. Okullardan rüştiye, numune ve ibtidai mekteplerinin resmî olduğu görülmektedir. İbtidai mektep sayısının 1313 yılında ikiye, 1315’te ise on üçe ulaştığı anlaşılmaktadır. Bu da mahalle mekteplerinden ibtidai mekteplere geçişte ve yeni usul okulların açılmasında çeşitli sıkıntılarla eğitimde yol alındığını göstermektedir. Kaza merkezinde 1302 yılında on yedi mahalle mektebi ve yüz sekiz kurra mektebi bulunmaktadır. Halkın kurra mekteplerine rağbet ettiği ve merkez kazada toplam 4620 öğrencinin eğitim gördüğü anlaşılmaktadır.
1302/1884-85 yılı salnamesinde Afyon’daki okul ve öğrenci sayısı şöyledir:4
Mektebin
Adı Adedi Öğr. Sayısı Düşünceler
Erkek Kız Toplam
Rüştiye 1 114 1,2,3,4.
sınıflı
İlkokul
(Yeni usul) 1 191
İlkokul 17 791 426 1217
Kurra (Köy)
Mektebi 108 1971 1127 3098
Toplam 127 2762 1553 4620
H.1303/M.1885-86 Salnamesine göre, Karahisar sancağı’nın müslüman genel nüfusu 193.786’dır. 5-20 yaş arası İslam ortalama nüfusu yetmiş bin, öğrenim çağı (5-15 yaş arası) nüfusu ise ortalama elli bir bindir. 1302/1885 salnamesinden anlaşıldığına göre, bu tarihte okuyan öğrenci sayısı ise yaklaşık beş bindir. Bu rakama merkez kaza, Sincanlı, Geyikler, Dazkırı ve Çivril’in öğrenci sayıları dahil değildir. Diğer yıllara göre, kıyas yaparak bu yerlerde de yaklaşık beş bin öğrenci okumaktadır diyebiliriz. Nüfus ve öğrenci sayılarının yıllarında bir iki yıl fark olmasına rağmen, bu bilgilerden anlaşılıyor ki, 5-15 yaş arası nüfusun takriben 1/5’i okumakta, 4/5’i ise okullara gitmemektedir. Aşağıdaki tabloları incelediğimizde nüfus dağılımı ile öğrenci sayısı arasındaki fark açık bir şekilde görülecektir. (Devam Edecek)
KAYNAK
4 Osmanlı Salnamelerinde Afyonkarahisar, s. 74.
