Ana Sayfa Arama Galeri Video Yazarlar
Üyelik
Üye Girişi
Yayın/Gazete
Yayınlar
Kategoriler
Servisler
Nöbetçi Eczaneler Sayfası Nöbetçi Eczaneler Hava Durumu Namaz Vakitleri Gazeteler Puan Durumu
WhatsApp
Sosyal Medya
Uygulamamızı İndir
Yusuf İLGAR
e-posta: YAZARIN TÜM YAZILARI

AFYONKARAHİSAR’DA EĞİTİMİN TARİHİ MEDRESELER -27

Alaca Medresesi Vakfından karşılanmak üzere yarı hisseli müderrislik görevini yürütmekteyken vefat eden Sinan Halife Mahallesi’nden Akşehirli Müderris Hüseyin-zâde Seyyid Müftü Abdullah Vehbi Efendi bu arada vefat etmesiyle yerine oğlu Mehmed Vâhid Efendi 9 Zilkade 1267/5 Eylül 1851 tarihinde tayin olmuştur217. Mehmet Vâhid’in tayini 6 Muharrem 1268/1 Kasım 1851’de tescillenmiştir218.
Turunç-zâde Ali oğlu Süleyman Ağa, yaptırdığı medrese için vakfettiği değirmenle, kardeşi Turunç Ahmet’in de vakfettiği dükkânların gelirinden ¼ hisse müderrislik ve ¼ hisse mütevellilik görevinde bulunan biraderi Hüseyin oğlu Seyyid Abdullah’ın vefat etmesiyle belirtilen görevlere 17 Cemaziye’l-evvel 1268/9 Mart 1852 tarihinde Seyyid Abdullah’ın oğlu Mehmet Vâhid tayin olmuştur219.
39. Sirozlu-Sirozin-zâde Medresesi
Sirozlu Medresesi, 1914 yılından önce muhtemelen Müderris Sirozlu-zâde Mustafa Efendi tarafından açılmıştır. Medrese Sinan Paşa Mahallesi’nde, kâgir mağaza yanında olup üç katlı, 17 odalı ve 2 dershaneliydi. 1924 yılında kapatılmıştır220.
1914 yılında 5 öğrencisi olan medresenin müderrisi Ahmet Efendidir. Medresenin vâkıfı ve Son hocası, Sirozlu-zâde Mustafa Efendidir221.
40. Sürûriye Medresesi
Medli Mahallesi’nde Aynîoğlu Mescidi’nin üst kısmında, Hıdırlık eteklerinde yer alan Sürûriye Medresesi’ni Hamza Bey-zâde Mehmet oğlu Hacı Ahmet tarafından açılmıştır. Medrese içerisinde mescidi vardır. Mescit Mehmet oğlu Hacı Ahmet tarafından yaptırılmıştır222. H. 1330/M. 1911-1912 yılında medresenin açık olduğu anlaşılmaktadır223
41. Timurtaş-zâde Umur Bey (Alaca) Medresesi
Önemli kültür kuruluşların başında yer alan Umur Bey Külliyesi, H.859 M.1455 tarihinde Umur Bey224 tarafından Afyonkarahisar’da yaptırılmıştır. Umur Bey’in Bursa’da yaptırdığı câmii’nin giriş bölümünün sağında yer alan H.865/M.1461 tarihli kitabesinde, bu eserler hakkında bilgi verilmektedir225.
Külliye, câmi, medrese, hamam, kervansaray, kapalı çarşı, çeşme vb. ünitelerden oluşmaktadır: Afyonkarahisar’da yapılan Osmanlı dönemine ait ilk medrese226 Umur Bey’in yaptırdığı Alaca Medrese’dir. Bu eğitim kurumunun 1530 yılında, günlük 13 akçeli bir medrese olduğu anlaşılmaktadır227.
Külliyenin pek çok vakfı bulunmaktadır. Bunlardan bir kısmını şçyle belirtebiliriz: XVI. Yüz yılda vakfa gelir olarak icâre-i hammâm-ı yektâ (erkek hamamının yıllık kira geliri), icâre-i kervansaray 1 adet, icâre-i zemîn (arsa yahut toprak parçası) 2 pâre (parça), icâre-i hânehâ-i zemîn (üzerine ev yapılmış arazinin yıllık geliri), 2 sipahi-zâdesi ve 43 haneli Gâzî köyü. Bu yerlerden Alaca Medresesi’nin yıllık geliri ise 10.738 akçedir228. (Devamı Yarın)

 

KAYNAK
217 AŞS, nr. 580, vr. 37b/142.
218 AŞS, nr. 580, vr. 40a/154.
219 AŞS, nr. 580, vr. 44a/177.
220 Atabek, age., s. 202.
221 AŞS, nr. 669, belge no:189; Yazıcı, agm, s. 47.
222 AŞS, nr. 643, s. 190/194; nr. 646, s. 4/34.
223 VGMA, Yeni Şahsiyet Kaydı Esas 191, sıra 548, Eski şahsiyet Kaydı: Mücedded Muhasebe Evvel, s. 1289.
224 Umur Bey, Osmanlı Devleti’nde büyük hizmetlerde bulunmuş olan Kara Timurtaş Paşa’nın oğlu’dur. Timurtaş Paşa’nın babası Kara Ali, bunun da babası Aykut Alp, Osman Gazi’nin silah arkadaşlarındandır (Bk. Safa Öcal, Devlet Kuran Kahramanlar, İstanbul 1987, ss.107-109); Umur Bey de II. Sultan Murat ve Yıldırım Bayazıt dönemlerinde pek çok savaşlara katılarak kılıcıyla hizmet etmiş ve vezirlik pâyesiyle mükafatlandırılmıştır (Bk. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, I, 2.b., Ankara 1961, s. 202-203, 575; Âşıkpaşa-zâde Tarihi, Âlî Bey neşri, İstanbul 1332, s. 66); Umur Bey XV. yüzyılda pek çok hizmetinden ve hayır işlerini yaptıktan sonra 1461 yılı Ağustos ayı başlarında Bursa’da vefat etmiş, orada kendi câmisinin yanındaki türbesine gömülmüştür. Mezartaşı H.865/M.1461 tarihlidir. Geniş bilgi için bk. Ekrem Hakkı Ayverdi, Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri, II, İstanbul 1972, s. 344-345; Halim Baki Kunter, “Kitabelerimiz”, Vakıflar Dergisi, II, Ankara 1942, s. 447-448; Kazım Baykal, Bursa ve Anıtları, Bursa 1950, s. 199-201.
225 Ayverdi, age., II, s. 339-340; Mustafa Bilge, İlk Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1984, s. 161.
226 Bilge, age., s. 161; Yusuf Halaçoğlu, XIV-XVII. Yüzyıllarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Ankara 1996, s.
227 438 Numaralı Muhasebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530), I, s. 173; 1530-1540 yılları arasında tahrirlere göre Kastamonu, Alaiye, Teke, Hamid ve Karahisar-ı Sahib livaları dahil Batı Anadolu eyaletinin genel gelir toplamı 79.784.960 akçadır. Bu bölgede ise 110 medrese, 626 zâviye, 154 muallimhâne, 2 darü’l-huffâz … işletilmekte, 121 müderris, 3756 kâtip, imam ve müezzin, 3299 şeyh, şeyh-zâde, kayyum, talebe ve mütevelliye maaş verilmektedir. Ayrıca Hüdavendigar livası ve Kütahya’nın bazı köyleriyle Karahisar-ı Sahib livasının 629 köyünün 118’nin geliri bu vakıflara sarfedilmektedir. Bk. Necdet Sevinç, Osmanlılarda Sosyo-Ekonomik Yapı, I, İstanbul 1978, s. 107.
228 438 Numaralı Muhasebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530), I, s. 136.

YAZARLAR

TÜMÜ

SON HABERLER