Nöbetçi Eczaneler
Musa Hoca-zâde ve Musa Amucaoğlu175 isimleriyle anılan medrese; Köprübaşı’nda Musa Hoca-zâde Ali Efendi ve kardeşi Ahmet Efendi tarafından açılmış olup yirmi üç oda, iki dershane ve bir kütüphaneden ibarettir. 1924’te kapatılan medresenin Son hocası, Musa Amuca-zâde Ali Efendidir. Medrese binası 1936’da yıktırılarak yerine helâ yaptırılmıştır176.
Medresenin müderrisleri ve öğrenci sayısı şöyledir:177
Yıl Müderrisleri Öğrenci sayısı
H. 1317/M. 1899 Müderris Ali Efendi 85
H. 1318 – 1319/M. 1900-1901 Müderris Ali Feyzi Efendi 82
H. 1321/M. 1903 Müderris Ali Şevki Efendi 82
1914 Müderris Musa Hoca-zâde Ali Efendi ve Ahmet Efendi (Beratsız) 60
30. Nalbant-zâde Hacı Abdullah Müftü/Dağ Medresesi
Nalbant-zâde Hacı Abdullah Müftü178 nâm-ı diğer Dağ Medresesi, H. 1158/M. 1745 yılında müderris olan Nalbant-zâde Hacı Abdullah Müftü tarafından Ardıç Mahallesi’nde, Hıdırlık Dağı eteğinde bulunan Kuyulu Camii bitişiğine açılmıştır179.
Abdullah Müftü, 7 Recep 1173/24 Şubat 1760 yılında Recep Efendi Kütüphanesi sahibi Mehmet Efendi bin Recep Efendi huzuruyla medresesine topladığı doksan cilde yakın yazma kitaplarını, medresesinde hocalara ve öğrencilere vakfetmiştir. Vakfiyesinde vefatına kadar kendisi tarafından, vefatından sonra evladının, şayet nesli kesilirse amca çocuklarının tasarruf etmelerini istemiştir180.
Mustafa Ağa kızı Fâtıma Hanım, Mehmet Efendi oğlu Müftü Abdullah Efendi’yi mütevelli tayin ederek, bir bakkal dükkânı ile yetmiş beş kuruşunu 10 Recep 1163/15 Haziran 1750 tarihinde vakfetmiştir. Vakfettiği dükkânın geliriyle yetmiş beş kuruşun işletilmesiyle elde edilecek gelirin öncelikle vakfedilen dükkânın tamir ve bakımının yapılmasını istemi; artan paranın da medresede ders veren Müftü Abdullah Efendi’ye, ondan sonra da görevli müderrislere verilmesini istemiştir181.
Medresenin müderrisleri şunlardır:182
Yıl Müderrisleri
H. 1158/M. 1745 Müftü Abdullah Efendi
H. 1198 – 1245/M. 1784 – 1829 Şeyh Seyyid İsmail Efendi
2 Ağustos 1829 Seyid İbrahim Efendi ibn-i Süleyman
1829’dan sonra – 1835 Süleyman Efendi
27 Mayıs 1835 Halil Halife oğlu Ahmet Efendi
(Devamı Yarın)
KAYNAK
175 AŞS, nr. 610, s. 117/180; nr. 611, 28b/115; nr. 669, belge no:189; Yazıcı, agm, s. 46.
176 Atabek, age., s. 202. Medreseden ileri yıllarda müftülük yapan talebeler yetişmiştir. Örneğin Burhaniye müftülerinden Karahisar-ı Sahipli Mehmet Hilmi Efendi (1275/1859-1332/1916) Yeni Cami sıbyan mektebini bitirdikten sonra Musa Hoca-zâde Medresesi’ne devam etmiştir. (Sadık Albayrak, Son Devir Osmanlı Uleması, III, İstanbul 1980, s. 271).
177 AŞS, nr. 669, belge no:189; SNMU., 1317, s. 1162-1163; SNMU., 1318, s. 1298-1299; SNMU., 1319, s. 574; SNMU., 1321, s. 486; Yazıcı, agm, s. 46.
178 Kuyulu Camii’nin bulunduğu Ardıç Mahallesi’nden Mehmet Efendi’nin oğludur. M.1745 yılında müderris olmuştur. Afyonkarahisar’da uzun yıllar kendi medresesinde ders vermiş, M.1748 yılında müftü olmuş, zaman zaman görevden alınsa da uzun yıllar şehirde müderrislik ve müftülük görevinde bulunmuştur. Bir ara hac görevini yapmıştır. Süleyman Gönçer “Müftü” mahlası ile şiir yazdığını söylemektedir. M.1783 yılında vefat etmiştir (İlgar, Afyonkarahisar Müftileri, s. 40-46; S. Gönçer, age., II, s. 84, 132-133). Müftü Abdullah Efendi’nin hanımı Neslihan Hanım da hayır sabidir. Onun da kendi adına vakfı vardır. (Bk. AŞS, nr. 547 vr. 60b/195, vr. 79b/271).
179 BOA, Cevdet Maârif 4055; Gönçer, age., II, s. 84.
180 AŞS, nr. 548, vr. 56a/176; İlgar, Afyonkarahisar Müftüleri, s. 40-45.
181 VGMA, Defter, nr. 578, s. 153/32, nr. 2222, s. 69/19; AŞS, nr. 547, vr. 36a/116; Güneş, 2003: 131-132 .
182 BOA, Cevdet Maârif 2715. BOA, Cevdet Maârif 4055.
