Nöbetçi Eczaneler
25. Kildânî (Gül-dânî) Medresesi
Molla Bahşi160 Mahallesi, Kireç Pazarı mevkiinde olan medrese, Müderris Hüseyin tarafından muhtemelen 1899 yılından önce açılmıştır. Bu tarihte müderrisi Hüseyin Efendidir. Atabek’in nakline göre, on beş oda ve iki dershaneden ibaret olan medrese ahşap ve iki katlı idi. 1902 yılında yanan medresenin yerine daha sonra halk tarafından üç odalı olarak yeniden yapılmıştır161.
Medresenin müderrisleri ve öğrenci sayısı şöyledir:162
Yıl Müderrisleri Öğr. sayısı
H.1317/1899 Müderris Hüseyin Efendi 45
H.1318/M.1900 Müderris Sadeddin Efendi 12
H.1319/M.1901 Müderris Sadeddin Efendi 12
H.1321/M.1903 Müderris Hüseyin Efendi 15
1914. Hayret-zâde Halil Efendi (beratsız) 4
1914 Hâfız Halil ve Ali –
1924 Çürük-zâde Kadir Efendi
(son hocası ) ?
26. Mihail Karyesi Medresesi
Afyonkarahisar merkez köylerinden olan Mihail (Nuri Bey) köyü medresesinin ne zaman ve kim tarafından açıldığı tespit edilememiştir. 1914 yılında medresenin müderrisi Halil Efendi’dir. Medrese, köy halkı tarafından yaptırılmıştır. Belirtilen tarihte medresenin 5 öğrencisi bulunmaktadır .
27. Mihail-zâde Hacı Mustafa Medresesi
Aynîoğlu Mescidinin güney kısmında yer alan Medli Mahallesi’nde, iki odalı bir dershaneli olan medresenin ne zaman ve kim tarafından açıldığı tespit edilememiştir. Mihail-zâde Hacı Mustafa tarafında yaptırılarak açıldığı muhtemeldir. Son hocası, Mihail-zâde Hacı Ahmet Efendidir. Medrese, Meşrûtiyet’ten önce harap olmuştur164. Günümüzde halk arasında medirse yeri denilen bir arsa mevcut olup, üzerinde medreseyi yaptıran zata atfedilen bir mezar bulunmaktadır.
28. Mollaoğlu Ahmet Ağa (Nahilci Bağı) Medresesi
Medrese, Mollaoğlu Ahmet Ağa tarafından, 15 Muharrem 1216/28 Mayıs 1801 yılından kısa bir süre önce, Nahilcibağı Mahallesi dağ eteğinde, Mürdümek (merd-i yek) Sultan mezarı yanındaki Hacı Ömer Efendi bahçesine yaptırılmıştır. Belirtilen tarihli vakfiyesinden anlaşıldığına göre, medresede öğrencilerin devamlı kaldığı on bir odası bulunmaktadır. Her bir öğrenci bir odada kalmaktadır. Öğrencilere harçlık olarak günde altışar akçe verilmiştir. Öğrencinin buraya alınması ve çıkarılması yetkisi vakfın mütevellisine verilmiştir. Medreseye ayrıca bevvab, damcı, kademhaneci gibi görevlilerin atanması için gerekli şartlar belirtilmiştir. Medresede müderrislik yapacak kişinin ilim sahibi, ahlaklı ve takva sahibi olması ve günlük 40 akçe verilmesi şart koşulmuştur165.
(Devamı Yarın)
KAYNAK
160 Salnamelerde mahallenin adı “Molla Yahşi” şeklinde yazılıdır. Şehirde bu adla anılan bir mahalle yoktur. “Molla Bahşi” Mahallesi vardır.
161 SNMU., 1317, s. 1162-1163; SNMU., 1318, s. 1298-1299; SNMU., 1319, s.574; SNMU., 1321, s. 487; Atabek, age., s. 204.
162 AŞS, nr. 669, belge no: 28, 189; SNMU., 1317, s. 1162-1163; SNMU., 1318, s. 1298-1299; SNMU., 1319, s.574; SNMU., 1321, s. 487; Yazıcı, agm, s. 46; Atabek, age., s. 204.
163 AŞS, nr. 669, belge no:189; Yazıcı, agm, s. 47.
164 Atabek, age., s. 202.
165 Vakfiyesi özetle şöyledir: Kütahya ve Karahisâr-ı Sâhib mütesellimi olan Hazret-i Mevlânâ sülâlesinden Molla-zâde Seyyid Hacı Ahmed Ağa, Afyonkarahisar’da 15 Muharrem 1216/28 Mayıs 1801 yılından kısa bir süre önce, Terziler Çarşısı’ndaki Balık Hanı, Avratlar Pazarı’nda yaptırdığı Yeni Han’ı, Tuz Pazarı’nda yeni yaptırdığı han-ı münifi, yine Tuz Pazarı’nda yeni yaptırdığı hanla Acem Hanı arasında birbirine bitişik dört dükkânı, yine hanın yanında olan beş dükânı, Kadı Hamamı’nın karşısında olan beş dükânı, birbirine bitişik on dükkânını, Hasır Pazarı’nda Bey Çeşmesi yanında yaptırdığı francalacı (ekmek fırını) dükkânını, Küçük Bedesten civarında bir dükkânı, Attarlar Çarşısı’nda bir dükkânı, Sağrıcılar Çarşısı’nda mezaristana bitişik bir dükkânı, Haşhaş Yağcılar Çarşısı’nda Bey Çeşmesi ve mezaristana bitişik bir dükkânı, yine aynı çarşıda yine bir dükkânı, Uzun Çarşı’da Yalı Kahvesi altında olan mezaristana bitişik bir dükkânı, Gön Pazarı’nda bir dükkânı vakfetmiştir. Vâkıf sağlığında vakfın idaresini kendisi yürütecek, vefatından sonra nesilden nesile erkek evladının en büyüğü ve salih olanı mütevelli olacaktır. Vakfedilen yerler değerlerince işletilerek gelirinden günlük kırk akçe mütevelliye verilecektir. Erkek nesli kesilirse kız evladının en büyüğü ve salih olanı nesilden nesile vakfı idare edecek olup onlara da mütevelliye ücreti olarak kırk akçe verilecektir. Afyonkarahisar’da Hıdırlık adlı dağın eteğine yaptırdığı medreseye ilim ve takvâ sahibi bir müderris tayin olunarak vakıftan günlük kırk akçe müderrislik ücreti verilecektir. Müderris olanlar Cuma ve Pazartesi geceleri talebelerden takvâ sahibi olanlar birer hatm-i hâcegân edip her sene Ramazan ayında hafızlar tarafından medresede hatm-i şerifle teravih namazını edâ edip mütevelli tarafından okuyanlara dokuz kuruş verilecektir. Medrese içerisinde olan on bir odada Salih talebelerin her bir odada kalana çerağ (aydınlatma) akçesi adıyla mütevelli tarafından günlük altışar akçe verilecektir. Talebelerin alınması çıkarılmasında mütevelli yetkili olacaktır. Medreseye medrese içerisinden mütedeyyin ve müstakîm bir kişi müderris tercihi ile bevvâb, damcı, kademhaneci olarak tayin olunup mütevelli tarafından günlük altı akçe verilecektir. Bevvâb olanlar her gün birer Fatiha okuyarak medresenin kapısını açıp kapatacaktır. Akmescit Camii karşısında yaptırdığı mektebe Hâfız-ı Kur’ân olan Sıbyan eğitimi veren sâliha ve sâlihât ilmiyle amel eden mütedeyyin ve müstakîm bir kişi Sıbyan muallim tayin olunacaktır. Sıbyan muallimi belirtilen mahallede olan konakta her gün akşam ve yatsı namazlarında imam olup Pazartesi ve diğer mübarek gecelerde Yâsîn sûresini okuyacaklardır. Ayrıca Sıbyan muallimi olanlar her sene birer hatm-i şerif yaparak duasını yaparak öncelikle sevabını Hazreti Peygamberin temiz ruhuna, dört halife, kendi akrabalarına ve bütün müminlerin ruhuna hediye edecek olup, hatmi okuyanlara günlük dokuz akçe verilecektir. Harcamalardan artan para ile vakıf binalarının tamir ve bakımları yapılacaktır. Şayet artan para olursa Medine-i Münevvere Ravza-ı mutahhara’da rasûli kibriyaya hizmet edenlere her sene hacca giden mutemet mütevelli olanlar sure namıyla vaktin rayicine göre on Riyal gönderecektir. Artan para olursa vakıfta kalacaktır. Vakfa nesilden nesile erkek evladı, onların nesli kesilirse nesilden nesile kız evladı mutasarrıf olacaktır. Bunların dahi nesli bitecek olursa akrabalarından yaşça büyük asil ve salih erkek olanı yahut kız evladı mütevelli olacaktır. Bunlara dahi günlük kırk akçe verilecektir. Şayet nesli hiç kalmazsa, vakıf Medine-i Münevvere Vakfına aktarılarak burada yapılan harcamalardan sonra artan parayı Harem-i şerifte ve Ravza-ı mutahharada bulunan Müslüman fukaraya dağıtılacaktır. (AŞS, nr. 584, vr. 48b/135; VGMA, Defter nr. 584, s. 278/127; nr. 2237, s. 89/72). Medrese hakkında bk.: Gönçer, age., II, s. 84; Atabek, age., s. 201.
