Nöbetçi Eczaneler
20. Harmanlı Köyü Mektebi
Sülümenli köyü ile Çavdarlı köyü arasında önceden olan bu köye, Mehmet Ragıp Paşa tarafından H.1233/M.1818 yılında cami ile birlikte yaptırılmıştır. Mehmet Ragıp Paşa’nın eşi Gülfidan Hanım, kocasının yaptırmış olduğu cami, mektep ve hocası için 15 Şevval 1233/19 Ağustos 1818 tarihinde Karaağaç köyü yakınındaki bir değirmen ve 1000 kuruş para vakfetmiştir.Gülfidan Hanım, vakıf gelirinden mektepte muallim-i sıbyan olanlara günlük dört akçeverilmesini istemiştir59.
21 Hasan Halife Mektebi
İmaret Mahallesi’nde olan Hasan Halife Mektebi, muhtemel mektebe ad olan kişi tarafından açılmıştır. Ne zaman açıldığı tespit edilmemekle birlikte H. 1061/M. 1651 yılından önceki bir tarihte açıldığı anlaşılmaktadır. Belirtilen tarihte mektebin mütevellisi olmayıp yöre kadısı tarafından günlük bir akçe ücret karşılığında bir mütevelli tayin olunmuştur60. Mektebin işleyişi ve sonraki dönemlere ait herhangi bir bilgi tespit edilememiştir.
22.Hayyâr Efendi-zâde Muallimhânesi
Otpazarı Camii yakınındaki Hacı Mustafa Muallimhânesi ile komşu olduğu anlaşılan Muallimhâne“Hayyâr”lâkâbı ile anılan kişinin evlatları tarafından H.1253/M. 1838 yılından önceki bir tarihte açıldığı muhtemeldir. Hacı Abdi oğlu Hacı Abdülbaki Ağa’nın tarihsiz olan, ancak 1838 yılı mahkeme kaydında yer alan vakfiyesinde “…Otpazarı Câmii yanında Hacı Mustafa Muallimhanesi, Hayyar Efendi-zâde Muallimhanesi …” şeklinde hudut gösterilirken anılmaktadır61.
23. İğde Hoca Mektebi
Bel Mescid Mahallesi’nde İğdeler civarı mevkiinde olan mektebin Son hocası, Kürd Mehmet’tir. Bu okul da yıkılmıştır62.
24. İsli Mektebi
Cenkci Mahallesi’nde, İsli Camisi’nin bitişiğinde olan mektebin Son hocası, Hasan Efendidir63.
25. Kadı Abdullah Efendi Mektebi (Talimhanesi)
Mektep, Nakipoğlu Hamza Çelebi oğlu tarafından Hacı İsmail Mahallesi’nde, Kadınlar Pazarı önünden Mevlevîhâneye giden yol ayırımında, günümüz Tarım İl Müdürlüğü bahçesine 1666 yılında mescitle birlikte yapılmıştır. Yapının üst katında mescit ile bir muallimhâne;alt katına yaptırdığı beş dükkânı vardır. Kadı Abdullah Efendi bu dükkânlarla birlikte Yemişçiler Pazarı’nda on yedi dükkânı ile bunlara bitişik üç hurda dükkân ve beş mahzeni, ayrıca 500 büyük riyal kuruşunu Rebiü’l-âhir1077/20 Ekim 1666 tarihinde vakfetmiştir. Vakfiyesinde belirtildiğine göre; mektebe âlim bir muallim tayin edilerek günlük 5 akçe; mescit ve mektepte kayyûm, ferrâş ve damcı olan kişiye günlük 2 akçe verilecektir. Diğer taraftan mektepte okuyan fakir yirmi talebeye de her sene Ramazan Bayramından önce birer Boğâsi kaftan ile birer ayakkabı alınarak giydirilecektir. Mektebin muallimi tarafından her Ramazan iki hatim yapılacak, halife olan kişi bir hatim okuyarak Kadir gecesinde duasını edecek, bir hatmin sevabını Hazreti Peygamberin temiz rûhuna, bir hatmin sevabını da dört halife ve ashabının rûhuna, diğer bir hatmin sevabı da annesinin rûhuna hediye edilecek olup hatim okuyanlara 125’er akçe verilecektir64.
Abdullah Efendi’nin mektebine Afyonkarahisar müderrislerinden ve müftülerinden Mehmet Fevzi, mektepte ders okutan babası Osman Efendi’nin vefat etmesi üzerine günlük beş akçe ücretle 23 Ocak 1780 tarihinde atanmış, burada iki yıl ders okutmuştur65.
İşleyişi ve ileriki yıllardaki durumu hakkında bilgi bulamadığımız mektebin zamanla bakımsız kaldığı anlaşılmaktadır. Zira mektebi 5 Zilhicce 1233/7 Ekim 1818 tarihinde Mollaoğlu Derviş Mehmet Ağa’nın hanımı Habibe Hanım tarafından yeniden yaptırmıştır66.
Mektepte Süleyman oğlu Abdurrahman Efendi’nin 1865 yılında muallim olduğu tespit edilmiştir. Süleyman Gönçer’e göre mektep, Kasaplar Civarı Mektebi adıyla da anılmaktadır. Abdullah Efendi ismindeki bir kişi okula 13 cilt kitap bırakmıştır67. Gerdan Sündüren adıyla da anıldığını söyleyenÖmer Fevzi Atabek, H.1312/M.1894 yılından önce zuhûr eden yangında yandığını, son hocasının da Burhanzâde Mustafa Efendi olduğunu söylemektedir68.
KAYNAK
59 AŞSnr. 561, vr. 5b/19, vr. 13a/19; nr. 610, s. 233/284; Gönçer, age., II, s. 80; 288.
60 AŞS, nr. 502, vr.24b/166.
61 VGMA, Vakfiye Defteri, nr.608/357; defter nr.1988, s. 30; AŞS, nr. 564, vr. 16b/48.
62 Atabek, age., s. 181.
63 Atabek, age., s. 181.
64 AŞS,nr. 509, s. 33/65, VGMA, Defter, nr. 611, s. 47/32. Kadı Abdullah Efendi Vakfı hakkında geniş bilgi için bk. Vakıf Eserleri, s. 175.
65 AŞS, nr. 553, vr. 36a/87; Yusuf İlgar, Karahisar-ıSâhibSancağıMüftilikKurumuveAfyonkarahisarMüftileri, İstanbul 1992, s. 65.
66 Mehmet Güneş, XVIII. YüzyıulınİkinciYarısındaKarahisar-ıSâhibSancağı (Şer’iye Sicillerine Göre) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2003, s. 134-135.
67 Gönçer, age., II, s. 73, 260-261.
68 Atabek, age., s. 183.
