(Dünden Devamı)
Buna göre; 1848 yılı Mayıs ayında şehre gelen misyoner Mr. Benjamin misyon merkezine gönderdiği ve “Mr. Benjamin’in Küçük Asya Seyahati” ana başlığı ile yayınlanan mektubunda şunlar yazmaktaydı:
 “Bay Benjamin 11 Mayıs akşamı, Uşak’tan yirmi saat uzaklıkta olan Afyonkarahisar’a geldi. Burası, Küçük Asya’nın en önemli şehirlerinden biridir. Her yönden gelen, karşılıklı büyük ticaret yollarının kesişme yeridir”4
“Şehre Afiyum adını veren Afyon burada üretilir. Başlangıçta afyonun ne olduğunu anlamadım. Zengin yoksul herkes tarafından neredeyse her yemekte kullanılan ve afyon bitkisinin tohumundan üretilen bir yağ burada revaçtadır. Şehirde yaklaşık beş bin hane vardır. Bunlardan altı yüz kadarı Ermeni’dir. Rum yoktur. İzmir’de iken şehrin ileri gelen Ermenilerine bir mektup göndermiştim. Bunlardan biri şehre geldiğimde bana derhal bir şişe rakı gönderdi.
Ertesi gün kendisiyle birlikte yemek yedik. Bazı ilişkileri, meşgul olduğumuz eseri, kitaplarımızın karakterini, din adamlarının karşı çıktıkları nedenleri ve kiliselerinin arındırılmış ve yeniden canlandırıldığı zihinlerini etkilemek için gayret gösterdik. Açıkça, samimiyet ile söylenenleri aldılar. Valinin güvendiği bir kişi valinin gayet liberal bir kişi olduğunu kendisini ziyaretimizden memnun kalacağını söyledi. Daha sonra biz davet edildik. Samimi bir karşılama vardı. Vali Teselya’lı bir Arnavut’tu. Rumca konuşmakta ve Avrupa ile Amerika’nın işleri hakkında akıllıca çok soru sormaktadır. Tanıştığım diğer birçok akıllı Müslüman’la ortak olarak şahsım ve ülkem için hissettikleri hayranlık ve saygıyı görmek benim için sevindirici oldu. Umarım bu ayrıcalık uzun süre devam eder. Otelimize geri döndüğümüzde ekselanslarının iki canlı kuzu hediyesiyle karşılaştık. Ermeni okulu müdürlüğünü yapan öğretmenin misyon yayınlarına biraz aşina olduğu görüldü. Komisyondan satılacak birkaç kitap aldı. Ancak daha sonra yöneticilerin korkusundan bunları geri iade etti. Aynı nedenden ötürü, Bay Benjamin’i Sabbath günü görmek için davet eden kişi sayısı azdı. Ancak birçoğunun kendisini ziyaret etmek istediği bildirildi”5
Not 1: (Sabbath) Hıristiyanlarca kutsal kabul edilen Pazar günü.
Yine Mr. Benjamin’in Afyonkarahisar ziyaretinden yıllar sonra bu sefer Bursa İstasyonunda görevli misyoner Greene Nisan 1865 tarihinde çıktığı bir seyahat esnasında Eskişehir’e gelmiş ve buradan kaleme aldığı mektubunda şunları yazmıştır:
“Afyonkarahisar, Kütahya’ya iki günlük mesafede yer alan büyük ve önemli bir şehir. Bu şehirde ikamet eden ve kutsal kitabı okuyarak aydınlanmış olduklarını beyan eden on iki kişilik bir grup insan, Bursa’ya bir temsilci göndererek mahalli bir vaizin kendilerine görevlendirilmesini istediler”6
Misyoner Greene’nin misyona yazdığı ve şehirde yaşayan Türklere yönelik önyargılı olan ve olumsuz yaklaşım sergileyen cümlelere de yer verdiği 4 Kasım 1865tarihli mektubunda ise:
“Topluluğumdan biri, Karahisar şehrine altı hafta süren başarılı bir ziyaretten döndü. Sayıları 4.000’i bulan Ermeniler ön yargılardan uzak bir şekilde aydınlanmaya arzulu görünmektedirler. Hiçbiri düşmanlık göstermese de birkaç Ermeni bize kesinlikle dostça davranıyor. Ermeni okulunun öğretmeni, eşi ve bir Ermeni tüccar aydınlanmış kişiler olarak anlatılır. Yıllar boyu kitaplarımızı okuyup okula tanıttılar. Yardımcımız, çok sayıda Ermeni, birkaç Rum ve Türk’le dini görüşmeler yaparak, elli doları aşkın İncil ve diğer dini kitaplardan satmayı başardı. Elde edilen bu başarı karşısında en derin şekilde müteşekkiriz. Başka yerlere saygı duyan ve özellikle önümüzdeki ay Muratçay’da bir kilisede düzenlemeyi umduğumuz çalışmalarla ilgili de ilginç bilgiler verebilirim”7yazmaktaydı.
 (Devamı Yarın)

KAYNAKÇA:
4TheMissionaryHerald,Vol.XLIV,September, 1848 ,No.9 Page311    
5TheMissionaryHerald,Vol.XLIV,September, 1848 ,No.9 Page312
6TheMissionaryHerald,Vol.LXL,July, 1865, No.7  Page 205
7TheMissionaryHerald,Vol.LXII,March, 1866, No.3 Page 70