AFYONKARAHİSAR VE ÇEVRESİNDE PROTESTAN MİSYONERLİK FAALİYETLERİ (1820-1922) – 20

(Dünden Devamı)
Khachadur Donelian; Gregoryen, Afyonkarahisar. 18/12/1838 Afyonkarahisar doğumlu. Vaftiz adı: Kevork. Afyonkarahisar’da okudu. 11/03/1863 tarihinde Peder Mıgırdıch Kefsizian tarafından payesi verildi.64

Khachadur Donelian Kevork Der Hagopian      

Afyonkarahisar ve çevresinde faaliyet gösteren American Board misyonerleri 19.yy ortalarına doğru çalışmalara başlamışlardır. Bunun için ilk önce misyonerlerini ön bilgiler edinmek ve diyalog kurabilecekleri kişiler bulabilmek amacıyla Afyonkarahisar’a göndermişlerdir. Afyonkarahisar’a ilk gelen misyonerler Ermenilerle yakınlık kurmaya, İncil dağıtmaya çalışmışlardır. Afyonkarahisar misyonu, Batı Türkiye Misyonunda bir uç istasyon olarak planlanmıştır. Bu arada şehirde yaşayan Gregoryen mezhebine mensup olan Ermenilerden çok büyük tepkiler almışlardır. Gregoryenler her fırsatta American Board misyonerlerine engel olmaya çaba sarf etmişler ve faaliyetlerine mani olunması için yöneticilere dilekçeler vermişlerdir. Hatta sıklıkla misyonun Afyonkarahisar’da görevli misyonerlerini, kilise ve okullarını taşlamışlardır. Protestanlığı seçen Ermenilere, gregoryenler karşı tavır koymuşlar, kendi topluluklarından dışlamışlardır.
Ancak, Osmanlı İmparatorluğunun içinde bulunduğu şartlar, özellikle ekonomik durum, ülkeler arası ilişkiler, savaşlar bu misyonerlerin çalışmalarını her zaman kontrol edebilme imkânı vermemiştir. Afyonkarahisar’daki faaliyetlerine her ne kadar 19.yy ortalarında başlamış olsalar da en etkili oldukları dönem 1890’lı yılların başından itibarendir. Afyonkarahisar’daki faaliyetlerine özellikle eğitim ve dini faaliyetler yönünden ağırlık vermişlerdir. Başarılı olan çocukları İzmir ve İstanbul’daki misyon okullarına ve hatta Amerika’daki üniversitelere yönlendirmişlerdir. Afyonkarahisar’daki misyoner ve misyonerlik faaliyetlerinde Ermeni papaz Hagop Yeranian yanında James McNaughton, Lyman Bartlett gibi isimler ön plana çıkıyordu. James McNaughton her daim Afyonkarahisar’da bulunan Rahip Hagop Yeranian’a destek vermiştir. Bu desteğini misyon merkezine yazdığı rapor ve mektuplar ile de göstermiştir.
James McNaughton Afyonkarahisar’da misyona ait yeni bir kilise inşa etmek için bir arsa almıştır. Daha sonra inşaat için ruhsat talebinde bulunan McNaughton ve Yeranian’ın talepleri idareciler tarafından çeşitli nedenler ileri sürülerek sürünceme de bırakılmaya çalışılmış, fakat fazlada mani olamamışlardır. Sonunda verilen ruhsat ile Protestan kilisesi ve kilise görevlilerinin kalabileceği bir ev ve okul inşa edilmiştir. I.Dünya Savaşı başladığında bu binalara çeşitli ihtiyaçlar nedeniyle el konulmuştur. Bu kilise 1960’lara kadar askeri birimlere tahsis edilmiş ve bu zamandan sonra yıkılarak yerine okul yapılmıştır. 1915 yılı başlarına kadar faaliyetlerine devam eden Protestan misyonerleri bu tarihten sonra Afyonkarahisar’dan ayrılmışlar ve American Board’ın faaliyetleri sona ermiştir.
  (Devamı Yarın)

KAYNAKÇA:
64http://www.arak29.am/provinc&page=59