Afyon İçin Hangi Deprem Tahmini Doğru?

Afyonkarahisar’da 11 Temmuz 2024 tarihinde meydana gelen 4,4’lük deprem ve artçılarından sonra konunun ciddiyeti tekrar anlaşıldı. Konunun uzmanları Afyonkarahisar ile ilgili deprem beklentilerinde farklı yorumlar yapsa da şehrin zemini konusunda adeta uzlaştı.

ALÜVYAL ZEMİN HATIRLATMASI

Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Deprem Uygulama ve Araştırma Merkezi (DUAM) Müdürü ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Jeoloji Mühendisleri Odası Eskişehir Şube İkinci Başkanı Prof. Dr. Çağlar Özkaymak, “Geçmiş yıllarda meydana gelen depremler incelendiğinde bu alanda 4,0-4,5 büyüklüğüne varan depremler ortalama her 10 yılda bir gerçekleşmektedir. Bu bakımdan, bölgemizde bu büyüklüklerde depremlerin meydana gelmesi son derece normaldir” derken “Depremin yüzeye yakın bir derinlikte (sığ) olması, Afyonkarahisar merkez yerleşim alanının bir kısmının alüvyal zeminde kurulu olması ve yerleşim alanlarındaki bazı binaların güncel olmayan deprem bina yönetmeliklerine göre inşa edilmiş olması, alüvyal zeminlerde gerekli ve yeterli zemin iyileştirme yöntemlerinin kullanılmamış olması, bölgedeki fayların çok kırıklı ve saçaklı bir yapıya sahip olması gibi sebepler ile deprem bazı alanlarda çok daha şiddetli hissedilmiştir” ifadelerine yer vermişti.

6,8 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREM BEKLENİYOR

Özkaymak, Mayıs ayında Afyon Kocatepe Üniversitesi tarafından düzenlenen Çarşamba Sabah Toplantısı’nda “Geçmişi analiz ederek geleceği yorumlamaya çalışıyoruz. Dolayısıyla Afyonkarahisar merkezde 6,8 şiddetinde deprem bekliyoruz” demiş, DUAM Müdür Yardımcısı Prof. Dr. İbrahim Tiryakioğlu da Afyonkarahisar’dan itibaren Türkiye Batıya doğru hareket ederken; Afyonkarahisar’ın kuzeydeki noktaları kuzeybatıya, güneybatıdaki noktaları güneybatıya dönüyor. Afyonkarahisar’a bu bakımdan baktığımızda tektonik sınırlarda dirsek noktalardan bir tanesidir. Faylara baktığımızda literatürdeki bilinenlere göre 6,8 büyüklüğünde deprem üretme potansiyeline sahip” değerlendirmesinde bulunmuştu.

ZEMİN ETKİSİ, ŞİDDETİ ARTIRABİLİR

Aynı toplantıda AKÜ Mühendislik Fakültesi Geoteknik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İsmail Zorluer ise deprem anında meydana gelen “zemin büyütmesi” etkisinden bahsetmiş, “Afyonkarahisar’da beklenen en büyük deprem 6,8 ama zemin büyütmesi dediğimiz etkiden dolayı özellikle alüvyal zeminde bu değer o bölgedeki binalarda 7,2 ya da 7,3 çıkabilecek yıkım etkisiyle karşılaşabileceğini söyleyebiliriz” yorumunu yapmıştı.

JEOFİZİK MÜHENDİSLERİ DE AYNI GÖRÜŞTE

11 Temmuz 2024’teki depremden sonra görüşlerini paylaşan Jeofizik Mühendisleri Odası Afyonkarahisar İl Temsilcisi Jeofizik Mühendisi Bekir Çengelci de “Afyonkarahisar’da beklenen en büyük deprem 6,8 ama zemin büyütmesi dediğimiz etkiden dolayı özellikle alüvyal zeminde bu değer o bölgedeki binaların 7’nin üzerine çıkabilecek yıkım etkisiyle karşılaşabileceğini söyleyebiliriz” ifadelerini kullanmıştı.

JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ DE ZEMİNİ İŞARET ETTİ

Jeoloji Mühendisi TMMOB Afyonkarahisar Jeoloji Mühendisleri İl Temsilci Yardımcısı ve Afyonkarahisar Temsilciliğinin bağlı olduğu TMMOB Eskişehir Jeoloji Mühendisleri Odası Şube Yönetim Kurulu Üyesi Selçuk Altıntuğ ise “Orta büyüklükte depremlerin kazasız belasız bir şekilde oluşması fay segmentinde biriken sismik enerjinin boşalımı açısından iyidir. Diğer bir deyişle bu fay zonlarında yıllarca biriken sismik enerjinin büyük bir kısmının boşalımı gerçekleşmiştir. Depremin şiddetli hissedilmesinin sebebi yüzeyden yaklaşık 7 kilometre derinlikte meydana gelmiş olması ve Afyonkarahisar il merkezi ve civarının büyük bir kısmının alüvyon zemin tabir ettiğimiz zemin yapısından oluşmasından kaynaklamaktadır” açıklamasını yapmıştı.

GÜCEK’TEN “YEREL ZEMİN KOŞULLARI” VURGUSU

Prof. Dr. Naci Görür de “Arkadaşlar, Afyonkarahisar’da 4,5 deprem oldu. Deprem Akşehir-Afyon Grabeni içerisinde oldu. Biliyorsunuz bu yapılar normal faylarla çevrili. Göller yöresinde graben yapıları egemen. Bu yapıların depremselliği görece yüksek sayılır” demişti. Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliğinden. Dr. Öğretim Üyesi Süleyman Gücek “Depremi şiddetli hissetmemizin sebebi ise yüzeye yakın(6 km) olmasından ve yerel zemin koşullarından kaynaklanmaktadır” değerlendirmesinde bulunmuştu.

“DEŞARJ OLDU AMA…”

Maden Teknolojisi ve Yer Bilimleri Uzmanı Serkan İçelli, ise “Afyonkarahisar çevresinde ortalama her 4 yılda bir  4.0/5.0 büyüklüğünde deprem olur. Tarihsel algoritma kurmak çok zor. Afyon çevresinde biriken deformasyon enerjisinin büyük kısmı boşalmıştır. Çobanlar ve Çukurören kırıkları yine 5 civarı depremleri üretir. 2000 yılındaki deprem, 2002 yılında Sultandağı fayının kuzeyini  çalıştırdı ve 6.5 büyüklüğünde deprem yaşandı. Bu fay eğim atımlı bir kırık. Kuzeybatısı deşarj oldu fakat Akşehir Doğanhisar arasında yine 6.5’lara varabilecek deprem tehlikesi vardır. Geçmiş olsun” yorumunu yapmıştı.